Kunst mag niet naar de knoppen gaan
Opnieuw dreigen kunst en cultuur het haasje te worden van het regeringsbeleid. Vaak lijden politici nogal eens aan een tunnelvisie en kijken niet verder dan hun eenzijdige neus lang is. Met “Door dit kabinet heerst de politiek van de enkele dimensie, alles wordt gereduceerd tot één probleem”, verwijst columnist Geertjan de Vugt naar het weinig verheffende beleid op het gebied van kunst en cultuur.(Volkskrant 21.9.2024).
In een neoliberale economie waarin efficiency, rendement, groei en omzet de belangrijkste normen voor de kwaliteit van het bestaan en leven geworden worden kunst en cultuur steeds verder ingekapseld. Kunst wordt dan de dienstknecht van het kapitaal, het loopjongetje op vrije markt. Maar kunst is een culturele activiteit die niet vergeet dat ze "spel" is, dat wil zeggen een complete relatie aangaat met de wereld, evenals een interactieve communicatie met alle mensen. Een spel waarin alle vermogens van mensen worden aangesproken, hun zintuigen en gevoelens, vooral hun creatieve vermogen.
Kunst maakt het leven voor mensen mogelijk, aldus filosoof Kees Vuyk. Zij verschaft mensen het noodzakelijke inzicht in de onbegrijpelijkheid van het bestaan. Dat inzicht vormt het uitgangspunt van ieders handelen. Hoe intelligent dan ook en hoe mooi en goed hun bedoelingen ook zijn, er is altijd meer dan mensen kunnen overzien en beheersen. Vuyk noemt dat het ‘menselijk teveel’. In het licht van dit teveel schiet de werkelijkheid altijd tekort.
De ontplooiing van dat teveel kan ervoor zorgen dat er ook maar iets in het mensenleven verabsoluteerd wordt. En ook dat het eendimensionele denken van politici teveel de overhand gaat krijgen. Hier ligt dus een belangrijke rol voor de kunst weggelegd. Die laat ons zien dat niets vaststaat en dat alles ook anders kan dan we dachten of ons konden voorstellen.
Enige lenigheid van geest en enig voorstellingsvermogen zijn geboden om zowel problemen op het gebied van techniek als op het terrein van de moraal, de politiek, het maatschappelijke en sociale leven op te kunnen lossen. Waarmee de kwaliteit van de samenleving en democratie wordt verbeterd en versterkt.
