Dansen op de vulkaan (Overpeinzingen van een oude humanist)
Ooit raakte ik geïnspireerd door oprichters van het Humanistisch Verbond (HV) als Jaap van Praag en Garmt Stuiveling. Hun motieven kwamen voort uit de afschuw voor fascisme en oorlogen en verzet tegen militarisme. Als initiator van Huis van Erasmus en voorzitter van het Humanistisch Vredesberaad (HVB) waren ook humanisten zoals o.a. Erasmus, Erich Fromm en Edward Saïd, belangrijke inspiratiebronnen voor mij. Fromm pleitte voor een "nieuw, radicaal humanisme" dat in verzet moet komen tegen oorlog en bewapening, tegen geweld, armoede en uitbuiting en tegen de onderdrukking van het vrije, kritische denken. Om zodoende de samenleving te vrijwaren van fysieke vernietiging, In 2001 werd het project Rondom Erasmus opgezet waarmee werd ingehaakt op een internationale oproep om een Vredescultuur te bevorderen. Uiteindelijk is daaruit Huis van Erasmus voortgekomen. Erasmus was daarbij de inspirator, die ruim 500 jaar geleden De Klacht van de Vrede schreef. Zijn ironische tekst van Dulce Bellum (het Zoet van de Oorlog) blijkt helaas nog steeds op te gaan.
Triest maar waar, anno 2022 beleven de wapenfabrikanten en handelaren opnieuw “Gouden Tijden”
Na het einde van de eerste Koude Oorlog, werd het Warschau-pact opgeheven, maar de NAVO bleef, tegen alle beloften en afspraken met Rusland in, zich verder uitbreiden richting Russische grens. De Russen werden zogezegd met een kluitje in het riet gestuurd. Is er sinds die tijd iets wezenlijks veranderd in het geweldsdenken en de bewapeningsdynamiek? In korte tijd veranderde de NAVO van een defensieve in een schaamteloos offensieve organisatie. Een spoor van vernietiging in het Midden Oosten en de Balkan achterlatend. Sinds de Russische inval in Oekraïne worden we overstelpt met de pseudopaniekerige oproepen van NAVO-secretaris Stoltenberg waarin hij ons wijs tracht te maken dat de bewapeningsuitgaven met honderden miljarden verhoogd moeten worden, teneinde de gigantische dreiging van Rusland te kunnen weerstaan. Maar recente cijfers van het SIPRI (Zweeds Vredesresearch Instituut) over de wereldwijde militaire uitgaven vertonen een geheel ander beeld. De totale wapenuitgaven van de VS en drie Westeuropese NAVO partners bedroegen $ 943 miljard. Voor Rusland noteerde ik $ 62 miljard. Daarnaast beschikken de VS en de NAVO wereldwijd over honderden militaire bases. Dat was even schrikken zeg ! Wie bedreigt wie nou eigenlijk?
Als elke logica ontbreekt is er veel mogelijk, om de burgers maar wat op de mouw te spelden
Het humanisme langs de zijlijn
Het huidige (geo)politieke en maatschappelijke klimaat staan in schrille tegenstelling tot wat de oprichters van het Humanistisch Verbond voor ogen stond. Onder invloed van neoliberalisme en neoconservatisme lijken we anno 2022 opnieuw een barbaarse periode tegemoet te gaan. We hebben te maken met grote en ernstige tegenkrachten tegen het humanistische verlangen naar verlichting en emancipatie, naar redelijkheid en verbondenheid en naar geweldloze conflicthantering. Edward Saïd zag het humanisme als de enige, zelfs laatste verdedigingslinie tegen de onmenselijke praktijken en onrechtvaardigheden die de menselijke geschiedenis ontsieren. De ervaring leert ons echter dat het humanisme niets heeft in te brengen wanneer het gaat om het voorkomen van oorlogen of grote maatschappelijke conflicten. Het humanisme heeft immers de reputatie gekregen ongevaarlijk te zijn; het staat erbij en kijkt ernaar.
Maar wie niets herkent, kan heel lang blijven denken dat alles goed gaat
-S.jpg)
.gif)
