Waarom 'Halte Hausdorff' uitstekende geschiedschrijving is
De Rotterdamse schrijfster en journalist Trix van Bennekom schreef een aangenaam goed gedocumenteerd boek rond de Rotterdamse Joodse huisarts David Hausdorff getiteld Halte Hausdorff. Het leven van Hausdorff begon in de Westerstraat in het Scheepvaartkwartier. Daar groeide hij ook op. Reden voor de schrijfster om behalve in de Duitse familiewortels ook in het Rotterdamse sociaal maatschappelijke klimaat te duiken inclusief het toenmalige schoolsysteem. Journalistieke nieuwsgierigheid drijft de breedte van het boek dat veel verder reikt dan Rotterdam alleen. Al zou de anekdotiek rond de praktijk en onderduik van dokter David Hausdorff en zijn gezin en het wedervaren of de ondergang van zijn uitgebreide deels Duitse familie gedurende de Wereldoorlog al genoeg materiaal opleveren. Maar er valt zo veel meer te vertellen. Verhalen en geschiedenissen, die naast de drukke praktijk die de Hausdorff's op de Kruiskade hadden, mevrouw Hausdorff was assistent in de praktijk, de toon zetten voor de bewogen geschiedenis van de periode tussen de twee wereldoorlogen.
Zionisme en anti-semitisme
Die zware achtergrondtoon van de geschiedenis, die op een bepaald moment alles vernietigende voorgrond wordt is in Halte Hausdorff evengoed nadrukkelijk aanwezig. De Hausdorff's waren hem zich ook bewust. Halte Hausdorff bestrijkt daarom ook de opkomst van het moderne antisemitisme in Duitsland, virulent en sociopatisch crimineel geworden door de rassentheorie van Hitler. Het vertelt en passant hoe dat via Duitse betalingen aan de Groot Moefti van Jerusalem invloed had op het Britse min-of-meer breken met de Balfour-verklaring ten gunste van de Arabische bevolking. En hoe dat gebeurde eind jaren dertig in de periode dat de Nazistische Jodenvervolging steeds brutaler werd.
'De oorlog'
Het boek beschrijft ook hoe het mis ging met het bombardement op Rotterdam; de geschiedenis is bekend niet alle eskaders konden gewaarschuwd worden met de vernieling van de binnenstad als resultaat. Hausdorff zette zich in voor de Joodse zaak bleef Rotterdammer. Het hoofdthema waar het boek na soms verre omzwervingen steeds terugkeert is toch het wedervaren van de families Hausdorff door de eeuw heen. Een aantal van hen werden vermoord in de Duitse kampen , de meeste wisten te ontkomen. Dat had alles te maken met het feit dat het een welgestelde intellectueel familie was die op tijd de ramp die zich in Duitsland voltrok als een duistere wolk naar Nederland zagen trekken.
Bevoorrecht
Boeiend zijn de beschrijvingen van het Rotterdamse schoolsysteem van voor de oorlog waar duurdere privéscholen de kinderen van diezelfde soort ontwikkelde en bemiddelde families naar duurdere privéscholen konden sturen die de toegang tot hoger onderwijs een stuk waarschijnlijker maakte. Davis Hausdorff was zelf telg uit een dergelijk geslacht. Opnieuw weinig nadrukkelijk maar wel als onderdeel van een groter perspectief maakt de auteur duidelijk dat zonder dat de kans heel klein was geweest dat een intelligent, gevoelig kind uit de arbeidersklasse het in die tijd , de jaren tien , twintig van de 20e eeuw, in Rotterdam tot arts kon schoppen. Hausdorff was zich bewust van de voordelen van zijn afkomst en koos wellicht ook daarom voor een praktijk in het hart van de stad.
Woonstad, doorgangsstad
De afwisseling van perspectieven, van de opkomst van de Joodse emancipatiebewegingen van de 19e en 20e eeuw tegenover het moderne Europese antisemitisme en van het deels joodse Rotterdam met zijn rangen en standen zijn een gegeven van die tijd. Het perspectief van die andere steden in Duitsland, met name Frankfurt waar een tak van de familie woonde geven een achtergrond van de rol van Rotterdam in die tijd. Lange tijd naast haven, doorgangsstad voor migranten, waaronder tienduizenden joden uit alle delen van Europa, geven samen met het leven van David Hausdorff en zijn familie een indringend beeld geven van Rotterdam in de 20e eeuw. Daarmee neemt Trix van Bennekom's Halte Hausdorff een heel speciale plaats in tussen de grote stroom van boeken over Tweede Wereldoorlog, de Holocaust en Rotterdam. Een boek dat je als Rotterdammer en student van de geschiedenis, niet links mag laten liggen.
Trix van Bennekom (2024) Halte Hausdorff. Biografie van de Joodse huisarts David Hausdorff 1901 - 1990. Rotterdam. Studio Rashkov. 596 pp.
--Foto-Defensie-S.jpg)
