Boek 'Erasmus de Reiziger' onthult reisavonturen van de humanist te paard

21 december 2024 door Janny Kok
Boek 'Erasmus de Reiziger' onthult reisavonturen van de humanist te paard
Desidrius_Erasmus_in 1523 geschilderd door Hans_Holbein de jongere. Origineel in het Louvre / cco

Vraag een gemiddelde Rotterdammer wat hij weet van de persoon die de humanist Desiderius Erasmus van Rotterdam (1466 – 1536) was. In het algemeen komt zijn naam naar boven als naamgever van de Erasmus Universiteit en van het Erasmus Medisch Centrum. Natuurlijk weten mensen ook dat zijn beeld tegenwoordig voor de Laurenskerk staat. Erasmus zou zeker bekender kunnen zijn, gezien de indrukwekkende reeks publicaties, waaraan nu Erasmus de reiziger: Avontuurlijke reisbrieven van een Europeaan is toegevoegd. Uitgeverij Ad. Donker benaderde classicus en boekwetenschapper dr. John Tholen om de bloemlezing brieven in het boek toe te lichten en te becommentariëren.

Kenner bij uitstek

En daarmee haalde de uitgeverij een zeer gedetailleerde kenner van de persoon en werken van Desiderius Erasmus in huis. Dr. Tholen is conservator bij de Bibliotheek Rotterdam. Daar beheert hij onder andere de grootste Erasmuscollectie ter wereld. UNESCO voegde de collectie toe aan het Memory of the World Register.
De vraag is of de classicus zo langzamerhand niet uitgekeken is op het onderwerp Erasmus. Nee dus, gezien de brievenreeks in het in totaal 238 pagina’s in het boek. Daarin komt de humanist naar voren als een man die gevaren en ongemak niet schuwde. Hij kwam op zijn tochten struikrovers, onbegaanbare wegen, vervelende en onbetrouwbare medereizigers tegen. “Het was onderweg bijna altijd bar en boos”, concludeert dr. Tholen in het begin van het boek.

Praktische noden van een vermaard humanist

Daarover schrijft de humanist onderweg aan zijn vrienden en weldoeners die zijn reizen konden sponseren. Reizen kost immers geld en dat ontbrak nogal eens. Zeker als honorering van publicaties van Erasmus op zich lieten wachten.

De lezer krijgt in ieder geval een indruk van een man die al dan niet te paard reizende, zijn gedachtegang in zijn brieven opschrijft. Erasmus schuwt directheid kennelijk niet. In een brief aan zijn vriend Jacob Batt (brief 80 in het boek) schrijft hij “Ik zal aanvaarden dat jij meer naar mij verlangt dan ik naar jou, maar ik meen nog steeds dat we niet al te veel moeten toegeven aan dit verlangen”. ‘Mooie boel’ kan de lezer denken bij lezing van een brief die deels om geld vraagt aan een vriend die daarvoor zou kunnen zorgen..

”Ik zou liever wat echt geld [van de Bisschop van Kamerijk] in jouw brief hebben aangetroffen, dan allerlei prachtige beloftes,'' aldus Erasmus in een passage over een toelage die nooit werd uitgekeerd.

Eén alinea uit die brief staat twee keer afgedrukt op pagina 27 van het boek, een drukfoutje dat de pret niet mag drukken. Hoe dan ook, het brievenboek Erasmus de reiziger is een aanvullende bron van informatie over de man die het vooral over zijn eigen belevenissen en noden had aan zijn uitgebreide netwerk van bekenden. Zij konden in voorkomende gevallen zorgen dat Erasmus niet ernstig armlastig zou worden. De brievensamenstelling en toelichtingen daarop moeten intussen uitgebreid onderzoek hebben gevergd. Dr.John Tholen heeft dit voor dit boek zeker gedaan.

John Tholen (2024) 'Erasmus de reiziger: Avontuurlijke reisbrieven van een Europeaan. Rotterdam'. Ad Donker. Paperback. 238 pp  ISBN:9789061007708 . €29,50. 



jannykok@vandaagenmorgen.nl

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.