Interview met Oekraïense regisseur Valentyn Vasyanovych over oorlog in Donbas en film 'Reflection'

13 maart 2022 door incidentele auteur
Interview met Oekraïense regisseur Valentyn Vasyanovych over oorlog in Donbas en film  'Reflection'
Het gebeurt ook in Afghanistan en op zoveel andere plaatsen, maar in Oekraïne is het al acht jaar aan de gang. Stillbld. 'Reflection' Foto Filmdepot

'Reflection' van Valentyn Vasyanovych speelt deels in de rebellenenclave van Donetsk. De Oekraïense chirurg Serhiy is in het conflictgebied gevangen genomen door Russische strijdkrachten. In gevangenschap wordt hij blootgesteld aan mensonerende scènes van vernedering, geweld en onverschilligheid tegenover het leven. Na zijn vrijlating keert probeert hij de weg terug te vinden naar zijn leven, probeert hij zijn relatie met zijn dochter die zijn liefde en steun nodig heeft weer op te bouwen en zijn relatie met zijn ex-vrouw opnieuw op te bouwen.   De film en het interview zijn uit 2021.

Stillbld. 'Reflection'  Foto Filmdepot  

(Door Marta Bałaga)  MB. Je laat het conflict zien in de film, maar ook wat er later gebeurt, na terugkeer uit oorlogsgebied. Dat is iets waar mensen die het zelf hebben meegemaakt niet graag over praten.

VV. Als het om deze specifieke oorlog gaat, heeft niemand er echt mee te maken gehad en het duurt al 7 jaar. Van het begin af aan bestond er de scheiding tussen degenen die deel wilden nemen en degenen afwachtten om te zien wat er gebeurt. Nu, is het nog erger: mensen zijn gedood of gewond en de rest wil er eigenlijk helemaal niet over praten. Anders dan in de meeste landen, worden ​​onze veteranen in de sociale sfeer niet serieus genomen. Er zijn geen revalidatieprogramma's en er is geen infrastructuur om hen te helpen. De meesten van hen worstelen met PTSS, maar niemand biedt hen professionele hulp, wat leidt tot hoge zelfmoordcijfers. Het is voor ons allen in Oekraïne een erg 'ongemakkelijk' onderwerp.  

Telkens als hij voelde dat er iets aankwam, begon hij te rennen.

In Reflection besloot ik me te concentreren op voormalige gevangenen . Misschien is het moeilijk voor te stellen, maar vandaag, in de 21e eeuw, is er in het midden van Donetsk deze enorme politieke gevangenis die 'Isolatie' heet. De ironie is dat het vroeger een centrum van de hedendaagse kunst was. Toen de oorlog er eenmaal begon, hebben Russische speciale troepen er een concentratiekamp van gemaakt. Het is nog steeds in gebruik. Wat daar gebeurt is onvoorstelbaar.  

MB Heb je met overlevenden gesproken?

VV Ja, we werkten samen met een paar consultants. Een daarvan, Stanislav Aseyev, is vrij bekend. Hij schreef: er een boek over [In Isolation. Berichten  uit bezet Donbas]. Hij vertelde dat,  als hij zijn trauma voelde opkomen, hij ging rennen. Echt!  Zo overleefde hij. Hij kon het overal doen, zelfs op weg om boodschappen te doen. Telkens als hij voelde dat er iets aankwam, begon hij te rennen. Een ander, met de naam  Kozlovsky, pleegde geen zelfmoord alleen omdat hij een gehandicapte zoon had. Hij wist dat niemand anders voor zijn kind zou zorgen. In die gevangenis plaatsten ze in elke cel  beeldschermen. Waarom? Zodat als ze martelen andere gevangenen het er kunnen zien. Het gebeurt nog steeds! Ik wilde dit verhaal vertellen door te zeggen: “Kom… op, jongens. We zijn in Europa, dat soort dingen gaan nog steeds door en niemand die er echt om geeft." ik wilde laten zien wat er gebeurt als deze mensen terugkeren. Dat is de reden dat de film in twee delen verdeeld is. Wat gebeurt "erna" is net zo belangrijk.

MB Er botsen twee werelden. Mensen leven normaal, kijken hoe hun kinderen paintball spelen, maar geweld licht altijd op de loer

VV Dat is wat ik wilde benadrukken. Het begint allemaal met onschuldige spelletjes - als paintball. Kinderen spelen en doen alsof ze elkaar doodschieten. Maar dan groeien ze op en dat doen ze het echt.
Er is een trein die heet 'Kiev-War'. Die brengt je rechtstreeks in slechts vijf uur vanuit de hoofdstad naar het oorlogsgebied. In de stad Avdiivka kun je een taxi nemen naar de frontlinie. Mensen zitten in restaurants, kinderen gaan naar school en dan na een paar minuten autorijden, zie je tanks en mensen die elkaar vermoorden. In Oekraïne gebeuren al deze verschillende lagen van de werkelijkheid op exact hetzelfde moment.

Stillbld. 'Reflection'  Foto Filmdepot

MB Wilde je laten zien hoe moeilijk het is om dit aan een kind uit te leggen? Om toe te geven dat de dood overal is, of het nu een vogel is die tegen je raam knalt of de oorlog?

VV Door die vogel is deze film ontstaan. Mijn eigen dochter die ook speelt in de film speelt heeft dat gezien. Toen mijn producer me vroeg waarom ik haar wilde casten, zei ik dat je het niet aan een ander kind kan vragen
om een ​​scène 17 keer te herhalen. Alleen je eigen kind.
Toen de vogel tegen het raam was gevlogen, begon ze al die vragen te stellen. Als kinderen 5 jaar oud zijn, willen ze dat je ze belooft dat je nooit zult doodgaan. Ze zien de dood nooit als iets dat hén kan overkomen,  het gebeurt allem met anderen. Verwanten, dieren. Later verandert dat, wanneer ze in hun tienerjaren komen en ze andere vragen krijgen. Dat is ook een goed moment om te bespreken wat er werkelijk aan de hand is, ook omdat er te veel informatie is - toen ik jonger was,  was dat er niet. Er was geen internet, geen YouTube, TikTok. In mijn film heeft de hoofdpersoon de dood al meegemaakt. Hij overleefde het; hij zag dingen die de meeste mensen niet zouden kunnen verdragen. Daarom kan hij met zijn dochter praten vanuit een volkomen ander perspectief. Vanuit het perspectief van de dood, zou je kunnen zeggen.

MB Hij overleefde ook marteling. Waarom wilde je die scènes laten zien? Veel films lopen weg gebruiken een 'handheld camera' en allerlei trucs. Maar jij loopt niet weg - je observeert. 

VV Aan een kant,  ik wilde me nooit te veel op marteling concentreren - er zijn geen close-ups. Maar ik moest het laten zien, omdat we zijn trauma moeten begrijpen. Anders zouden we hem op deze emotionele reis niet kunnen volgen. Deze man is geen held. Hij is niet iemand die sterft voor zijn principes - het is iets anders. Zelfs als hij zelfmoord probeert te plegen in zijn cel, en als een chirurg weet hij precies hoe hij het moet doen,  kan hij het niet. Hij is zwak, hij is normaal.
Ik realiseer me dat sommige toeschouwers niet in staat of bereid zijn om ernaar te kijken, maar dan zullen ze ook niet zijn reis kunnen volgen. Je kan niet begrijpen wat er daarna gebeurt, tenzij je er samen met hem doorheen gaat .  

'Als je niet wordt vermaakt, begin je kleine dingen op te merken, details. Dat is de magie van film.'

MB Je hebt hier gekozen voor lange, symmetrische takes. Het deed me denken aan beelden van de Pietà.

VV Ik heb deze stijl al geexploreerd in een van mijn vorige films, 'Black Level'. Het is waarvan ik houd als cameraman – ik hou van symmetrie. Ik werk nauw samen met mijn art director, die ook een vriend is en een schilder. En het startpunt is de locatie zelf. Dat bepaalt wat er in het kader gebeurt. Je zou het kunnen vergelijken met religieuze kunstwerken van meesters van de 17e eeuw.
De scènes zijn niet dynamisch, want als je niet wordt vermaakt, begin je kleine dingen op te merken, details. Dat is de magie van film. We worden door de hedendaagse cinema te veel vermaakt. Wanneer je het weg, haalt, heb je tijd om gewoon te zitten en na te denken en om in de buurt van deze man te zijn. Het klinkt controversieel, maar het werkt. Neem de scène met het mobiele crematorium – ik wil dat de kijker er een beetje over nadenkt. Ze worden al lang gebruikt  om de lijken van Russische soldaten kwijt te raken. Deze oorlog wordt verborgen voor de Russische samenleving – ze weten er niets van of ze willen het niet weten - maar er gaan nog steeds mensen dood, dus worden ze verbrand.

MB  Nergens in de film zijn felle kleuren te zien. Zelfs de "normale" wereld voelt grijs en leeg. 

VV  Deze man is, zelfs als hij terug is, nooit ver verwijderd van wat er is gebeurd. Als de zon scheen en alles zou helder en vol leven aanvoelen, zou het vloeken ​​met zijn innerlijke strijd. Als je terug bent, wil dat nog niet zeggen dat je ook echt terug bent. Slechts een deel van jou leeft nog, zelfs ondanks het feit dat hij deze nieuwe, diepere relatie heeft met zijn dochter en zijn ex-vrouw.

MB Je hoofdrolspeler, Roman Lutskyi, praat weinig.

VV Zijn acteren is heel subtiel. Hij besloot echt diep in zijn rol te duiken. Ik zeg vaak dat ik graag bij mijn acteurs woon als we een film maken. Ze zijn er altijd – tijdens de pre-productie, de repetities, als we de locaties kiezen. We leven er samen doorheen, een jaar of twee, zo lang als het duurt. We worden echte vrienden, we leven, zoals met mijn hoofdpersoon, in Atlantis.


Het gebeurt ook in Afghanistan en op zoveel andere plaatsen, maar in Oekraïne is het al zeven jaar aan de gang.

De meeste van onze repetities vinden plaats op de set, met de crew, in volledige kostuum - alleen de camera loopt niet. Ik doe zoveel dingen alleen, dus ik kan het me veroorloven om te experimenteren: ik maak wat scènes, laat het aan mijn acteur zien en vraag me af of het werkt of niet. We hadden 25 draaidagen voor deze film, maar met repetities was het 96. We schieten niet veel materiaal dat we uiteindelijk niet gebruiken.

MB  Je regisseerde de film, schreef het script, voerde zelf de camera en monteerde de film. Is het makkelijker op die manier? 

VV Ik ben niet erg spraakzaam, dus het zou moeilijk zijn om aan iemand anders uit te leggen wat ik wil. Vooral als ik het soms zelf niet eens kan uitdrukken. Het is belangrijk om mijn intuïtie te volgen, controle te hebben over wat goed en fout is voor het verhaal. Ik leer veel wanneer ik al deze verschillende dingen doe – ik ben kritisch op mijn eigen fouten. Natuurlijk heb ik mijn vriend [producent] Vladimir Yatsenko aan mijn zijde - we zijn als een oud echtpaar - hij begrijpt me zonder woorden. Het is gewoon zo ingewikkeld om te proberen te communiceren met andere mensen. We hebben allemaal verschillende ervaringen en waarden.

MB Je zei dat sommige mensen nog steeds proberen deze oorlog te verstoppen, maar je verbergt niets in deze film. Maak je je zorgen over mogelijke controverses?

VV  Aangezien we het hebben over marteling en over echte mensen, wil ik met dit specifieke onderwerp, de aandacht erop vestigen. Daarom verstop ik niets. Dit is gebeurt nu. Take it or leave it. Het is waar. Het gebeurt ook in Afghanistan en op zoveel andere plaatsen, maar in Oekraïne is het al zeven jaar aan de gang. Het is niet eens meer een kwestie van oorlog tussen Oekraïne en Rusland; het is de kwestie van de mensheid. Mensen zijn niet klaar om te vechten voor hun eigen waarden in Europa - dat is de grootste catastrofe. Ik ben niet bang voor controverse en schandalen. Ik wil gewoon mensen wakker maken. 

Als je terug bent, wil dat nog niet zeggen dat je ook echt terug bent Stillbld. 'Reflection'  Foto Filmdepot

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.