John le Carré 1931-2020
Schrijver John le Carré overleed afgelopen zaterdag 12 december aan een longontsteking. Hij werd geboren in 1931 als David Cornwell. Als schrijver ontwikkelde hij zich als een groot stilist. Waaraan herken je die?
In zijn geval niet aan zijn esthetisch mooie zinnen of woordkeuze, al was hij daar goed in, maar het was vooral de manier waarop hij de door hem gecreëerde werkelijkheid schreef en beschreef. Die werkelijkheid was vanaf zijn eerste boeken gebaseerd op delen van zijn eigen werkelijkheid. Het leven zoals hij dat had meegemaakt in zijn werk voor Britse inlichtingendiensten en voor Hare Majesteit’s diplomatiek dienst.
Een groot deel van die diensttijd viel samen met Duitsland ten tijde van de Koude Oorlog. Dat land pastte de vloeiend Duits sprekende Le Carré als een handschoen. Als jonge man studeerde hij Duits in het Zwitserse Bern en het Britse Oxford en was in het bezette Oostenrijk van na de Tweede Wereldoorlog ondervrager van Duitstalige gevangenen. Zo werd hij na die tijd ambassademedewerker -Tweede Secretaris (politiek)- in de toenmalige hoofdstad Bonn van het naoorlogse Duitsland.
Als schrijver past hij in het rijtje Britse schrijvers met een voorliefde voor het dubbelleven dat spionnen eigen is. Schrijvers als Sumerset Maughan, Joseph Conrad en de door hem zeer bewonderde Graham Greene. Le Carré onderscheidde zich van hen doordat zijn werk, inclusief het autobiografische The pigeon tunnel, áltijd het dubbelleven de spionage eigen, in een of andere vorm tot onderwerp had. In die zin leende Le Carré’s biografie, met werk bij inlichtingendiensten en een vader die nogal eens van het rechte pad afweek, zich ook bij uitstek voor het genre.
Hoe dat door Le Carré opnieuw toongezette genre er in drama uitzag, toonden acteurs als Alec Guiness en Richard Burton. De laatste speelde Alec Leamus een Brits agent in Oost Duitsland die de liefde kiest boven de veiliheid van het westen in de speelfilm The spy who came in from the cold(1965). De evenals Buron legendarische acteur Alec Guiness speelde MI6 chef George Smiley in twee prijswinnende BBC series, Tinker Tailor Soldier Spy (1979) en Smiley's people (1981), eveneens naar naar boeken van Le Carré. Zij en tientallen andere begaafde acteurs gaven de protagonisten van Le Carré ook op het scherm sterk en eigenzinnig gestalte.
Wat ze meegaven aan de personages die ze vertolkten is de ambivalentie van het dubbelleven dat de spionnen van Le Carré eigen was. Geniale acteurs waren het en uitstekende regisseurs die hen de ruimte gaven.
Voor Le Carré was die ambivalentie, het een dubbelrol moeten spelen een hoofdmotief. Acteurs herkennen dat gelijk. Veel lezers ook. Dat maakt, 89 of niet, zijn overlijden een groot gemis.
Interview met Le Carré uit 1965 Van YouTube Crimereads
.gif)
