Corona pandemonium: 4e week Nederland - 18e week wereld*
Het coronavirus laat zich mondiaal -met enige onzekerheid- herleiden naar de Huanan zeevismarkt in het Chinese Wuhan rond 17 november, aldus de South China Morning Post. Het is nu vier weken geleden dat hier op 27 februari de eerste Corona patiënt, opdook. Wie nu een maand later met belangstelling voor getallen de cijfers van het RIVM bekijkt, ziet dat het aantal op COVID-19 positief geteste Nederlanders de afgelopen periode steeds in ongeveer vier dagen verdubbelde. Als de curve niet gaat afvlakken en als er massaal doorgetest zou worden, bereiken we in dit tempo ergens eind april het aantal van een miljoen positief geteste Nederlanders.
Pangolin heeft ca 90% genetische match met corona. Dat is te weinig om gastheer van het virus te zijn. Foto Piekfrosch via wiki commons
De golf
Die één miljoen positief geteste Nederlanders zullen we niet gemakkelijk halen. De genezenen -die tijdelijk immuun zijn- gaan er weer vanaf. En hopelijk vlakt de golf af zoals de intentie is. Om zovel mensen te testen lijken ook het testmateriaal, een deel van de stoffen waarmee je test en de apparatuur, te ontbreken. Misschien krijgen één miljoen mensen en nog veel meer het virus onder de leden maar lang niet iedereen wordt doodziek. Sommigen blijven op de been en dat maakt indamming lastiger. Als bekend is wie het virus onder de leden heeft en mogelijk besmettelijk is en wie niet, of als je weet wie al besmet geweest is Veel beter zou zijn als je weet wie besmet is, zijn de gevaren voor de omgeving veel beter in te schatten.
Coronabericht op de TU Delft Foto: Nathan Kramer via Wikimedia
Twee soorten testen
In principe zijn er twee soorten testen: een genetische (RT-PCR) en een (serologische) serumtest. Met de genetische (genome)test wordt op basis van een beetje slijm uit de luchtwegen gekeken of de genetische code van het virus aanwezig is. Met de serumtest zou op basis van een bloedproef gekeken kunnen worden of iemand antilichaampjes tegen het virus heeft en het virus al gehad heeft. Zij kan dan immuniteit opgebouwd hebben. Ook kan zij minder goed of niet meer, het virus doorgeven. In principe zou dat zolang het virus onder de bevolking rondwaart, zeer nuttige kennis zijn. Als iemand immuun is, geen gevaar voor anderen meer oplevert, kan zij of hij. voorlopig weer 'veilig' aan het werk gaan, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg.
Groepsimmuniteit
Dat laatste is ongeveer het scenario wat de Britten op dit moment onderzoeken. Boris Johnson gaf op 19 maart in een persconferentie aan dat hij in Groot-Brittannië zo veel mogelijk mensen zou willen gaan testen op antilichaampjes. Dat is dus een serumtest zoals hierboven genoemd. Die test is zowel veel makkelijker te produceren dan de vooral wat schaarse grondstoffen - de zogenaamde regeans- die qua testprocedure wat ingewikkelder is. Die laatste dient ook een wat andere doel en wordt vooral gebruikt om er zeker van te zijn of iemand het virus heeft - belangrijk voor zowel behandeling als preventie. Als genoeg mensen immuun zijn doordat ze het virus gehad hebben kom je in het scenario waar PM Mark Rutte op doelde, toen hij het had over groepsimmuniteit (een wat onnauwkeurige vertaling van het Engelse herd-immunity).
Recent artikel South China Post met bericht over corona 17 november 2019
Verspreiding virus indammen
Er is ook een andere manier. Als je kijkt naar de cijfers in Zuid Korea, Taiwan of Duitsland dan zie je dat het aantal overledenen daar relatief een stuk lager ligt. Dat komt mede omdat daar op grote schaal getest is onder de bevolking. Daardoor en door sociale maatregelen konden patiënten zonder of met milde verschijnselen die dus wel drager waren, beter van de niet geïnfecteerde bevolking worden gescheiden. Natuurlijk speelt in de Aziatische landen ook een rol dat eerder deze eeuw met soortgelijke epidemien gefronteerd waren en dat ze ook door de nabijheid van China snel van de ernst van het probleem doordrongen waren. Hier in Nederland legde een voorlichter van het RIVM op 24 januari nog uit dat het risico voor coronabesmetting voor Nederland heel klein was.
Lock-down
De halve 'lock-down' (in december 2020 een goeie kandidaat voor woord van het jaar) die we nu hebben is dus bedoeld om piekbelasting van ICU (intensive care units) af te zwakken of te voorkomen. Gezien de getallen aan het begin van dit stukje lijkt dat een moeilijke maar niet onmogelijke klus. Een 'totale lock-down' zoals Italië, dat sinds 20 maart China ingehaald heeft als zwaarst door corona getroffen land, of Frankrijk -dat dreigt te gaan kampen met een tekort aan personeel in levensmiddelenwinkels- is een noodmaatregel die vooral bij een rampgebied past. Onze veruit grootste handelspartner Duitsland, doet het met een vergelijkbaar regime als Nederland goed in de huidige gezondheidszorg. Het aantal positief geteste patiënten ligt daar beduidend hoger zoals je mag verwachten in een groter land dat al eerder het virus onder de collectieve leden had. Volgens cijfers van Johns Hopkins Universiteit zijn er 19 maart 14000 positief geteste patiënten tegenover 2500 in Nederland. Maar het dodental ligt er zowel procentueel als absoluut beduidend lager dan in Nederland. Daar moet iets van te leren zijn.
Veel nog onbekend over Covid-19
Wie zich verdiept in de uitgebreide hoeveelheid recente wetenschappelijke literatuur over het Coronavirus ziet dat er naast veel bekend ook veel onbekend is over het virus. Bekend is een groot deel van de stamboom van het virus. Bekend is ook wat het aan kan richten bij vooral, maar niet uitsluitend, qua gezondheid kwetsbare mensen. In China waar veel gerookt wordt zijn dat vooral ook ouderen waarvan de luchtwegen een leven lang van al die sigaretten en nog wat luchtvervuiling erbij op hun donder hebben gehad en waarvan de weerstand verminderd is. Maar ook jongeren tussen 10 en 40 jaar lopen risico, zij het qua mortaliteit in lagere orde. Volgens het in de link geciteerde artikel iets van 0,2%. Hetzelfde als bij influenza voor de hele populatie geldt.
Bekend is ook wat de belangrijkste doodsoorzaak van het virus is: longontsteking plus vochtophoping in de longen (ARDS). Die leidt tot ademnood en mede door reactie van menselijke witte bloedlichampjes ook schade aan het longweefsel. Bekend is hoe en waarmee COVID-19 getest kan worden. Met een slag om de arm is ook de snelheid te berekenen waarmee het virus zich – als het niet belemmerd wordt- uit kan breiden in een populatie. Zeg grofweg ongeveer ruim een verdubbeling van het aantal gevallen per week. Bekend is langzamerhand vrij algemeen, hoe je jezelf en anderen kan beschermen. Zie bijvoorbeeld de steeds bekendere algemene voorzorgen om besmeting te voorkomen. Isolatie, quarantaine en zogeheten lock-downs van gebieden of landen zijn ook van die voorzorgen, maar het is nog onduidelijk wat er gebeurt na afloop van zo'n lock-down periode, als er dan nog geen vaccin is. Continue monitoring? Kudde-immuniteit?
corona (violet) door elektronemicroscoop op celkweek foto Niaid
Voor en na de uitbraak in Wuhan
Onbekend is nog steeds de precieze herkomst van het virus –ergens op de Huanan Zeevis markt in Wuhan in het land waar alles wat leeft gegeten wordt. Een exotisch dier? Pangolin? Vleermuis? Er ontbreekt volgens dit artikel in het blad Nature nog steeds de tussenliggende schakel. Onbekend is ook meestal hoe het in het dagelijks leven- wanneer en via wie - het besmettelijk wordt. Soms is het te achterhalen zoals in het begin naar reizigers uit China of Lombardije. Toen nog rond 15 maart grote hoeveelheden wintersporters uit Oostenrijk -geinfecteerd en al terugkeerden waren de sporen terug naar de bron in Nederland al zo wijd vertakt dat er weinig meer na te speuren viel. (Oostenrijk doet het trouwens zeer goed in de beperking van het aantal dodelijke slachtoffers). Onbekend is ook in hoeverre niet geteste mensen waaronder kinderen en jongeren zonder symptomen, zelf risico lopen en drager of doorgever van het virus kunnen zijn.
Onbekend is of het ooit stopt en wie door de ziekte en de consequenties ervan getroffen gaan worden. Het kan een dood zijn veroorzaakt door gek geworden goden. Willekeur en (on-)geluk dus, zeker voor de velen die sterk afhankelijk zijn van anderen. Onbekend is ook wat een calamiteit van deze omvang met de wereld, die normaal al onvoorspelbaar, zal doen. Er zal een wereld voor en één na het coronavirus zijn en die twee zullen niet hetzelfde zijn.
Tot zover - we schrijven Nederland week 4, wereld week 18- deze tijdelijke stand van zaken rond het coronavirus.
.gif)
