21 juli 2019, Maanlanding: the movie

19 juli 2019 door Ronald Glasbergen

Onze diersoort, Homo sapiens, bestaat zo'n drieduizend eeuwen. De eerste stap op ´onze´ eigen maan kwam een halve eeuw geleden, op 21 juli 1969. John F. Kennedy had het acht jaar daarvoor aangekondigd. Rond die datum zaten overal rond de wereld mensen aan de 'buis' -zo heette de TV- gekluisterd. Wie in de documentaire film 'Apollo 11' nog een keer ziet hoe niet-vanzelfsprekend het allemaal was, hoeveel er had kunnen mis gaan, kan zich nog steeds verbazen dat het 50 jaar geleden gelukt is. 

‘Apollo’, genoemd naar de god van de boogschutters, was de naam van de toenmalige driepersoons ruimtecapsule waarmee het gebeurde. Het op 16 juli 1969 gelanceerde exemplaar was de elfde in zijn soort. Met eerdere Apollo vluchten was al twee keer een rondje om de maan gemaakt, maar nu zou hét moeten gebeuren. Bij de capsule van Apollo 11 zaten een landingsmodule voor op de maan en een verblijfscapsule voor de drie dagen daar. Om het geheel te kunnen lanceren was een raket - om even bij Rotjeknor te blijven- zo hoog als tot het restaurant van Euromast nodig. Als je de documentaire bekijkt besef je opnieuw wat een technische, wetenschappelijke en visionaire operatie dat allereerste maanretourtje met voet aan de maangrond was. Om maar eens wat te noemen, anno 2019 hebben we waarschijnlijk meer rekenkracht in onze telefoon dan alle boordelektronica van de ruimtevlucht van toen bij elkaar.

zee aan film
Todd Douglas Miller, de maker van 'Apollo 11' - de strategisch in dit jaar uitgebrachte documentaire - heeft er zelf geen centimeter film voor hoeven draaien. Behalve dan misschien de titelrollen. Heel veel werd toen op film gedocumenteerd. De Amerikanen waren zich terdege bewust van deze unieke historische gebeurtenis en waren niet van plan die kans te laten liggen. Alles wat met toenmalige middelen redelijkerwijs mogelijk was om met geluid en beeld vast te leggen werd ingezet. Er werd met alle formaten film gedocumenteerd, van de 16 mm die de astronauten bij zich hadden tot en met 35mm en 70 mm film waarop het gebeuren bij NASA op aarde werd vastgelegd. Er werd video direct doorgestraald naar de aarde en opgenomen op Ampex en film. De honderdduizenden samengestroomde mensen - de documentaire laat in vogelvlucht en van dichtbij de met toeschouwers gevulde stranden en tribunes in de buurt van de lanceerbasis in Florida zien - maakten hun eigen 8 mm films.

Buzz Aldrin op de maan foto Neil Armstrong Filmdepot uit Apollo 11

coulissen van de geschiedenis
Regisseur, editor, producent Miller hoefde uit dat laatste niet te putten. Hij had een zee aan professionele film op aarde geschoten, de film van de astronauten en de video aan boord, tot zijn beschikking. Dat materiaal uit 1969 werd 4K ingescand, gecorrigeerd, gescript en hij maakte er zijn eigen honderdtien minuten durende documentaire van. Fascinerend materiaal dat lijnrecht chronologisch het verloop van de gebeurtenissen volgt. De voorbereiding als de reusachtige raket naar de lanceerplek wordt gereden, de lancering, de baan rond de aarde, de lancering richting maan, de baan rond de maan, alles tot en met de landing in de Pacific, de nieuwsgierigen op het vliegdekschip USS Hornet en de latere 'tickertape parade', Amerika's eigen heldenwelkom in New York. In de coulissen op de 'Hornet' zien we nog even de toenmalige president Nixon, die later roemloos ten onder zou gaan. Nixon beloofde dat voor het eind van de eeuw, de twintigste, de mens op Mars zou staan. Werd Nixon toen nog geloofd?

Foto: Aarde vanaf de maan gezien. Still uit Apollo 11. Bron: filmdepot.

groter dan voorpaginanieuws
De beelden zijn prachtig, de montage vlekkeloos, het avontuur is schitterend. Je hoort ook duidelijk hoe ingestudeerd de woorden van Neil Amstrong zijn als hij voet op de grond van de maan zet. Dat ingestudeerde maakt niet uit, hij en iedereen om hem heen, heel NASA, de hele regeringsmachinerie die het project betaalde, wisten hoe absoluut en onmiskenbaar historisch deze gebeurtenis was. Dit was groter dan voorpaginanieuws, dit was - mooi meegenomen - de meest ultieme manier om de tegenstanders uit de Koude Oorlog een lesje te leren. Goed is dat er alleen materiaal van toen wordt gebruikt. Als er al voice over is, is het ook het geluid van toen, niet van nu. Toch zit 'm in het geluid ook een zwakte: de wel nieuw aangebrachte synthesizer muziek is te zwaar aangezet, te zeer naar huidige mode. Dat is jammer.

De inhoud van de film blijft groots. De geregistreerde gebeurtenissen laten steengoed zien hoe moeilijk het was, wat een prestatie, wat een laatste kroon op het vooruitgangsgeloof, om even, in 1969 -met toevallig Nixon aan het roer van de USA - dat retourtje te maken.

'Apollo II' van Todd Douglas Miller draait vanaf begin juli in de bioscopen

Foto: Terugkeer  in de Pacific. Bron: NASA / Wikimedia commons.

Foto's: Neil Armstrong