Kleine corruptie blijft meestal ‘onder de roos’
Kleine corruptie vindt in Nederland overal plaats, óók in de regio Rotterdam. Op de corruptielijst van de hele wereld neemt Nederland en een paar andere westerse landen de laagste plaatsen in. Maar dat wil niet zeggen dat het in ons land niet voorkomt. Die lijsten zijn overigens gebaseerd op grote corruptiegevallen en -mogelijkheden. We hebben op deze site er al eerder over geschreven.
‘Kleine corruptie’ is in Rotterdam ook niet uit te roeien en voor een deel is het vaak ook wel enigszins passend binnen de Nederlandse normen en waarden. Zoals het zwart werken voor goede kennissen, familieleden of vrienden. Als het maar in de vrije tijd van de ‘zwartwerker’ en medeverantwoordelijke opdrachtgever gebeurt.
Bouwklus
Voorbeeld? Als iemand een bouwklus voor zijn familie in het weekeinde uitvoert (de vriendenprijs zwart is tegenwoordig vaak 15 tot 20 euro per uur) dan kunnen daar weinig mensen bezwaar tegen hebben. Misschien de Belastingdienst die daardoor 4 tot 10 euro misloopt?
Anders wordt het echter als de opdrachtgever en zwartwerker beiden meewerken aan de fraudemogelijkheden. Voorbeeld uit de dagelijkse praktijk? Een zwartwerkster of -werker die voor ‘yuppen’ schoonmaakt en daarnaast een bijstands- of werkloosheidsuitkering heeft. Ook de opdrachtgever kan medeverantwoordelijk worden gehouden want als hij zwart en contant uitbetaalt dan weet hij of zij vaak heel goed wat er aan de hand is.
Dat is je reinste oplichting van sociale fondsen en de fiscus. Is er wat tegen te doen? Beperkt. Af en toe komt op dit terrein wel iets naar buiten. Met het zwarte circuit en witwassen is per jaar volgens grove schattingen enkele miljarden euro’s in Nederland gemoeid.
Bal toespelen
We komen hierop naar aanleiding van een vraag hierover in Rechten & Plichten (een rubriek die ook op deze site staat). Een ander voorbeeld van corruptie komt voor in het bedrijfsleven en bij de overheid. Vriendendiensten voor elkaar kunnen variëren van onterechte (overdreven) declaraties tot aan het de bal aan elkaar toespelen waarbij wat grotere bedragen of dienstverbanden zijn gemoeid.
Is het uit te roeien? Nauwelijks! Of je maakt een nog grotere bureaucratie (‘big brother is watching you’) die anderzijds zeer knellend gaat werken, nog los van de extra kosten die hiermee zijn gemoeid. De ware grote fraudegevallen worden vroeg of laat toch wel ontdekt, hetzij door journalisten onthuld, hetzij door Justitie zelf aangepakt.
Als journalist met een ruim 40-jarige carrière bij Rotterdamse dagbladen heb ik natuurlijk zelf ook wel wat meegemaakt. Collega’s die als kleine krabbelaars zich lieten omkopen (vaak in de kroeg) of bedrijfssituaties waarbij vraagtekens kunnen worden gezet en die vaak ‘onder de roos’ bleven, zoals dat zo mooi is gesteld. We moeten ons daarover ook niet te druk maken maar moeten het wel bestrijden. Ook ik was als dagbladjournalist nooit 100 procent zuiver. Bekende uitspraak is: Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.
Anekdote
Aan grotere corruptie heb ik mij naar mijn weten nooit bezondigd. In redactievergaderingen van Vandaag & Morgen wordt de privécorruptie door met name de ouderen wel eens anekdotisch belicht. Hoofdredacteur Geert-Jan Laan (hij heeft een nog langere carrière in de journalistiek dan ik) heeft wel eens gewezen op de kleine corruptie, meestal van andere partijen.
Een van die anekdotes staat mij nog helder voor de geest. Toen Laan adjunct-hoofdredacteur was bij Het Vrije Volk in de jaren ’80 kregen redactieleden de boodschap dat kroegbonnetjes van café De Schouw aan de Witte de Withstraat in Rotterdam niet meer werden geaccepteerd, tenzij het een reden had voor bijvoorbeeld een lunch met een tipgever.
Gevolg: redacteuren lieten op hun bon in De Schouw zetten: zeven melk en een paar broodjes. De barkeepers werkten daar vlot aan mee. Verschillende keren is deze ‘kleine fraude’ al gepubliceerd.
Atlas
Een andere anekdote: een redacteur die van het centrum in Rotterdam naar het centrum van Amsterdam reed rekende heen en terug 200 kilometer.
Laan liet deze te veel kilometers schrijvende journalist de Bos-Atlas uit het archief halen. Hij sloeg de atlas open bij de middeleeuwse kaart van Nederland en zei: ,,Kijk er is veel veranderd in Nederland in al die jaren, maar de afstand tussen Rotterdam en Amsterdam niet. Die afstand is nog steeds 155 kilometer heen-en-terug en geen 200."
De journalist dacht na en zei: ,,Ja maar ik moet altijd zo zoeken in Amsterdam."
Laan moest daar wel om lachen en zei: ,,Oké. Je krijgt van mij een zoekpremie van 5 kilometer in Amsterdam. En dat is rijkelijk betaald, want als je het één keer gevonden hebt rij je er zo heen.’’
Helft
Kleine krabbelaars dus die op alle redacties voorkomen. Naar mijn grove inschatting heeft zich daaraan minstens 50 procent van de verslaggevers bezondigd. Nog steeds! Tegenwoordig is het vaak in freelancepraktijken gewoon om de belastingdienst een (kleine) poot uit te draaien.
Erger is het als onafhankelijke journalisten écht corrupt worden en zich door ondernemers of belangenbehartigers laten omkopen. Ook kennen we daarvan enkele gevallen hoewel het heel moeilijk is deze aan te tonen. Het blijft vaak ‘onder de roos’!
-20090804-S.JPG)
.gif)
