Een bijzonder jaar
Het begon met de polonaise. Uit de skigebieden in Italië teruggekeerde Brabo’s beleefden na afloop van hun vakantie de lange nachten waar hun provincie bekend door is. Het bleek de start van het bizarre spektakelstuk waarmee wij tot op de dag van vandaag worden bezig gehouden.
Minister Bruins had de primeur. Tijdens een tv-programma over het naderende virus kondigde hij aan dat een Brabander het coronavirus uit Italië had meegenomen. Later bleek dat deze eerste patiënt het virus had laten mee dansen in de carnavalspolonaise. Het vermaledijde virus rukte via de feestneuzen vervolgens op naar de Randstad, de rest van het land en voor we het goed en wel in de gaten hadden, was de hele wereld in de ban van een pandemie! Behalve in de Verenigde Staten want president Trump deelde het virus in bij het kamp der Democraten als een fabeldier dat speciaal was gekweekt om hem dwars te zitten bij de presidentsverkiezingen. Dus was het virus fake news en kreeg het een vrijbrief voor het naar de andere wereld helpen van een groot aantal Amerikaanse burgers. Toen Trump na het verlies van de verkiezingen zonder onderbouwing beweerde dat er op grote schaal fraude was gepleegd en dat zelfs overleden Amerikanen hadden gestemd, leek vooral dat laatste best plausibel. Immers al die door het lakse handelen van de Trumpadministratie aan COVID-19 overleden Amerikanen, zouden best eens allemaal postuum op Biden kunnen hebben gestemd. Geef ze eens ongelijk!
Het nieuwe normaal
Intussen bleek het virus alles behalve nep. Voor we het wisten zaten we in een lockdown en, om ons landje te onderscheiden van de bananenrepublieken om ons heen, noemden we het een ‘intelligente lockdown’. Hoe intelligent ook, het virus was, ook in Nederland, ‘here to stay’! Het werd een bijzonder voorjaar.
Er werd her en der carnaval gevierd Foto G Lanting cco
Aan de oppervlakte leek alles normaal. De lentezon goot haar stralen zó ongegeneerd over de stad dat de knoppen aan de bomen hun halzen leken uit te rekken om te kijken wat er aan de hand was. ‘Niks!’, kon je makkelijk denken maar de ontluikende natuur en de vertrouwde contouren van de huizen suggereerden slechts normaliteit. Niet wat er was, maar juist wat er miste maakte dat niets gewoon was deze lente. Want waar waren de kuierende in elkaar verstrengelde verliefde stelletjes, de bedaagde e-bike coureurs die door jongens op zenuwachtige racefietsen aan de kant worden gevloekt? Waar bleven de wandelaars met hun nordic wandelstokken en de jonge ouders met hun kinderwagens en waar waren de studenten die in het voorjaar hun donkere studeerhollen plegen te verruilen voor zonovergoten grasveldjes? Wie verstopte de terrasjes waar de lentezon je het excuus verschaft veel te vroeg op de dag een biertje of een wijntje te bestellen?
De ziekmakende onverlaat die zich schielijk verschanste in alle vormen van menselijk contact en zich niet traceerbaar mee liet voeren in een kus, een handdruk, een omhelzing of een net iets te nabij uitgesproken boodschap, creëerde een samenleving die de mensen aan huis gekluisterd hield en waarin degenen die zich toch buiten waagden zorgvuldig anderhalvemeter uit elkaar bleven. Het virus bevroor menselijk contact en voorkwam dat de lente zich kietelend nestelde in de harten van de mensen. Het nieuwe normaal van de anderhalvemetersamenleving was geboren.
Hamsteren
Het kabinet had voor Nederland met de afkondiging van de ‘intelligente lockdown’ aangegeven dat Nederland niet, zoals in andere landen, totaal op slot zou gaan. We mochten naar buiten als we ons aan de regels hielden: handenwassen, anderhalve meter afstand bewaren, alleen noodzakelijke boodschappen halen en thuis werken. Die noodzakelijke boodschappen bleken vooral te bestaan uit het inslaan van rollen WC-papier. Wat daar precies intelligent aan was, bleef onduidelijk. Misschien kwam het omdat mensen bang waren verrast te worden door het virus en vreesden ernstig ziek op hun buik in de IC van een ziekenhuis aan de beademing te moeten. In zo’n geval wil je natuurlijk niet dat je reet niet spic en span is…
Lockdown
Nederland kwam knarsend tot stilstand nadat het er met moeite nog een file uitperste dankzij twee automobilisten die, zelfs als de wegen zo goed als leeg zijn, het bestonden tegen elkaar te botsen en zo drie rijbanen te blokkeren. Het enige dat nog heftig bewoog waren de virologen en de politici die op het slappe koord van de koffiedikkijkerij probeerden het evenwicht te bewaren. Als de ene groep bewoog, kon de andere niet anders dan dat ook te doen om te voorkomen dat men zich in de peilloos diepe krochten van publieke woede stortte. John Lennon had het destijds fout. Niet The Beatles maar het coronavirus bleek populairder dan Jezus. De basisstrategie had het coronavirus overigens heel slim van the Beatles afgekeken. Het infiltreert onze jongeren en zet het zich af tegen de ouderen. Via de jongeren infiltreerde het virus slim de gelederen der ouderen om zo, zonder aanzien des persoon en overleg met de autoriteiten, effectief de vergrijzing te bestrijden. Kom pensionado’s zing met mij op gepaste anderhalve meter afstand de coronahits: ‘It loves you, yeah, yeah, yeah’ en ‘I won’t hold your hand’.
Tv-optreden van The Beatles Foto Eric Koch/Anefo via Nationaal Archief
De lockdown mocht wat kosten. Het kabinet haastte zich met steunpakketten om ondernemers te helpen hun bedrijf overeind te houden en massaontslagen te voorkomen. Dat ook grote bedrijven met volgevreten vermogende aandeelhouders ook meeaten uit de ruif van gemeenschapsmiddelen moesten we op de koop toenemen.
Persconferenties
Het kabinet gaf door het jaar heen persconferenties waar doventalk Irma zich met het hamstergebaar in de gelederen der populaire BN-ers grabbelde. Aanvankelijk was Bruno Bruins, die ik vanwege zijn voor en achternaam wat spottend ‘Bruin kwadraat’ noemde, daarbij aanwezig als minister van Medische Zorg & Sport. Toen hij oververmoeid voor het plenum van de Tweede Kamer in elkaar zakte, bleek de wortel uit het kwadraat te zijn getrokken en besloot hij te stoppen. Hugo de Jonge verving hem. In die persconferenties leken Rutte en kompanen een soort sympathieke aanraakbaarheid te hebben. Het was mij bij Rutte al eerder opgevallen toen hij een bekertje koffie morste en dat vervolgens zelf opdweilde. Het was totaal gespeend van formele afstand. Bruno was oververmoeid en Hugo neemt zijn werk over. Gewoon Mark, Bruno, Hugo, jongens die hun uiterste best deden. Naarmate het jaar vorderde kwam er wel steeds meer kritiek vooral in de richting van de Jonge die te weinig en te laat zou hebben geacteerd in vrijwel alles. De man moet het onwaarschijnlijk druk hebben, waarvoor hij dan als dank bedreigingen krijgt van allerlei wappies die menen dat er maar één mening telt: de eigen mening.
Nieuws
We probeerden in de media nuttige aanwijzingen te vinden over hoe we ons verantwoord kunnen gedragen in deze viruscrisis. Waren de aerosolen, de minuscuul kleine druppeltjes die we bij het spreken uitstoten, nu wel of niet een belangrijke besmettingsbron en hielpen mondkapjes of maakten die de kans op besmetting alleen maar groter? In de peilloos diepe grabbelton vol virusnieuws viel het niet mee de ratio te isoleren van paniek- en nepnieuws. Verlichte wereldleiders droegen bij met adviezen die nog bedenkelijker waren dan hun reputatie. President Loekasjenko van Wit-Rusland beweerde bijvoorbeeld dat wodka drinken, een sauna nemen en hard werken effectief zijn bij het bestrijden van het virus. Trump suggereerde een grote inwendige schoonmaak door je te injecteren met een bleekmiddel. Via de social media namen we kennis van allerlei complottheorieën. Een wereldelite zou het virus gecreëerd hebben om de overbevolking te reduceren, ons in lockdowns blijvend van onze vrijheden te beroven en veel te kunnen verdienen aan een vaccin tegen het virus. In dat vaccin zouden dan bovendien stiekem microchips zijn verstopt die, eenmaal in ons aller bloedbaan gespoten, de elite totale controle over ons zou geven. Alsof dat allemaal niet genoeg was, verdiepten celebrities als Doutzen Kroes zich geen seconden, geen minuten maar hele uren in de virusproblematiek om vervolgens te komen met de idee dat overheden uit zijn op een door angst gedreven samenleving die makkelijker te beheersen zou zijn. In al dat bizarre complotdenken probeerden virologen ons te laten zien hoe het er wetenschappelijk voor staat waarbij ze niet gek moesten opkijken als ze dan te horen kregen dat wetenschap ook maar een mening is en dat er mensen zijn die nu eenmaal niet zo veel op hebben met feiten.
Het gevolg was dat velen gingen twijfelen aan het bestaan van het virus of de ernst ervan reduceerden tot het niveau van een griepje. Onder degenen die wel het reële gevaar ervan inzagen waren er nogal wat die gingen twijfelen aan de betrouwbaarheid van de vaccins die werden ontwikkeld. Zonder enige kennis van zaken zagen allerlei lieden die, zonder aarzelen van alles eten en drinken, gevaren van de bijwerkingen van de vaccins. Vreemd was dat zij zich wél zorgen maakten over de bijwerkingen van de vaccins maar volkomen voorbijgingen aan de risico’s van je níét laten vaccineren. Dat verschijnsel kon nog wel eens de dodelijke werking worden van een geheel ander virus waartegen vooralsnog geen medicijn gewassen lijkt te zijn: het door social media gegenereerde nepnieuwsvirus.
Dat het virus samenkomsten in kerken, moskeeën en synagogen aangreep om eens lekker om zich heen te slaan, bleek ondertussen alles behalve nepnieuws. Er was een voorganger die vond dat kerken niet te vergelijken waren met profane gemeenschapshuizen als theaters, bioscopen, musea, stadions en evenementenhallen. In kerken werd immers God aanbeden? Het virus maakte echter geen onderscheid tussen profane en spirituele bijeenkomsten en ging dankzij de devoot en met luider stem zingende kerkgangers wellustig zijn gang alsof de Heilige Geest het gebouw had verlaten om plaats te maken voor het duivelse Coronavirus…
Zingen met anderen is een goede manier om aerosolen de lucht in te krijgen Foto Dhankhoa via Pixab
Evenementen
Het werd het jaar van de afgelastingen. Nadat ‘we’ in 2019 eindelijk weer eens het Eurovisie Songfestival hadden gewonnen, zou het dit jaar in Rotterdam gaan plaatsvinden. Vele Eurovisiefans zouden Rotterdam aandoen en overnachten in hotel- en AirB&B-kamers waarvan de prijzen tot buitenzinnige hoogte werden opgeklopt. Helaas, het ging niet door. Het virus stak er een stokje voor.
Vele andere afgelastingen vielen ons ten deel. Geen Wimbledon, geen EK-voetbal, geen Olympische Spelen of popfestivals. Wel een Tour de France, zij het pas aan het einde van de zomer in plaats van aan het begin ervan. Wielrenners verbleven in angstvallig afgesloten ‘bubbels’ en spraken via beeldschermen met verslaggevers. Het liep allemaal redelijk goed af. Geen ploegen die door besmettingen moesten afhaken, maar toch had je voortdurend het gevoel dat het virus enthousiast meefietste.
Spelen voor lege tribune Scr shot YT
In het voetbal ging de competitie in het najaar gewoon van start. Nou ja gewoon… Eerst mocht een beperkte groep supporters de wedstrijden bijwonen. Op anderhalve meter uit elkaar en met een juichverbod. Een juichverbod staat voor een voetbalsupporter gelijk aan het een vis opdragen zich voortaan op het droge te bewegen en dat bleek alras.
Uiteindelijk dook het virus weer in steeds heviger mate op, waarbij ook de maatregelen werden aangescherpt. Geen publiek in stadions, geen theater- en museumbezoek meer en de horeca sloot luid morrend de deuren. In de samenleving kregen steeds meer mensen moeite met de restricties en dat leidde tot een door een Engel geïnspireerd initiatief waarbij een aantal artiesten en influencers op videoberichten aangaven dat zij niet meer mee deden aan het je houden aan de coronamaatregelen. Enkelen werden in talkshows gevraagd hun standpunt te motiveren. Daar bleek dat harde schreeuwers dit maar moeizaam uit hun monden met volle tanden kregen, zodat het initiatief doofde als een opgebrande nachtkaars. En het virus? Het virus bleef gewoon laaien.
Foto GfA cco
De zorg
De zorg had het zwaar te verduren. IC’s raakten overvol en zorgpersoneel was zwaar overbelast. Applaussessies van dankbare burgers golden als beloning want een structurele salarisverhoging zat er voor de zorgwedewerkers niet in. Je mag best heldendaden verrichten in dit land maar de beloning komt in het hiernamaals waar je probeert je patiënten nog even uit te houden…
‘Nooit gedacht dat ik van mijn favoriete biertje buiten adem kon raken, zuster!’ Met een grapje over de naam die zijn biermerk en het virus delen, probeert patiënt Frans lachend zijn angst te onderdrukken. De verpleegster lacht hartelijk mee, maar ’s avonds, tijdens haar ronde, ziet zij hem buiten kennis amechtig vechten voor zijn leven. ‘Volhouden Frans! Kom op!’, roept ze uit pure onmacht. De volgende dagen knapt Frans zienderogen op. Een week later vertelt hij haar vol overtuiging: ‘Een stem uit de hemel zei dat ik moest volhouden. Dát redde mij, zuster!’
Met overvolle IC’s en overuren draaiend zorgpersoneel stond het water de zorginstellingen aan de lippen. Er werd gediscussieerd over voorrangsregels voor het geval de IC’s echt overvol raakten. Moesten jongeren eigenlijk niet voorgaan op ouderen? ‘Laten we wel wezen, we zijn 80-plussers die te dik zijn en gerookt hebben aan het redden. Dat klinkt vrij hard, maar het is statistisch wel wat er gaande is’, zei Jort Kelder. Columniste Marianne Zwagerman had het in dit verband over dor hout. Ze stelde bovendien dat onze samenleving heeft afgeleerd om te accepteren dat we allemaal een keer dood gaan. Een Amerikaanse senator stelde ook dat het vooral ouderen betrof en dat hij graag zijn leven zou geven als dat de economie van het land zou redden voor de jongere generatie. Sterven aan Corona als onzelfzuchtige daad van patriottisme, je krijgt er tranen van in je ogen. Ik zie het al voor me: ‘Meneer als u uw IC-plaats afstaat aan een jongere kunnen we u een medaille van verdienste aanbieden met een inscriptie op de marmeren gedenksteen die uw stad gaat oprichten voor allen die sneuvelden door het virus. Bovendien geeft u daarmee de economie een comfortabele boost doordat u geen pensioen meer nodig heeft. U bewijst uw land een enorme dienst en uw kleinkinderen zullen trots op school zeggen dat hun opa een held was. Als u even op dit stippellijntje tekent’. Zover kwam het niet, nog niet. Ernstiger virussen staan al te trappelen om het allemaal nog flink erger te maken.
Regels
We moesten ons aan een serie regels gaan houden. Het ‘nieuwe normaal’. Handen schudden, kussen, omhelzen, gezelschappen opzoeken, kortom alles wat contact met iemand anders dan je directe huisgenoten inhield, raakte uit de mode. We gaven elkaar nu ellebogen, schoolkinderen en leerkrachten gaven elkaar schopjes tegen de schenen en op trottoirs liepen we met argwanende blikken in ruime bogen om elkaar heen, meden direct contact met liftknoppen, stoplichtzuiltjes en desinfecteerden supermarktkarretjes. We wasten ons de vellen van de vingers. Er ontstond een eindeloze discussie over mondkapjes. Eerst waren er niet genoeg en zouden ze niet helpen, toen werden ze aanbevolen, vervolgens werden ze verplicht in het openbaar vervoer. Daarna werden ze aanbevolen in openbare ruimte om tenslotte toch verplicht te worden in openbare binnenruimten.
Martin Reekers
Er leek zich geleidelijk gedurende het jaar een verandering af te tekenen in onze opvatting van de regels. Van thuisblijven en afstand bewaren om het virus te bestrijden gingen we ons steeds meer richten op de vervelende regels zelf. Het leek wel alsof wij door die regels vergaten waarvoor die er eigenlijk waren. Net voor de mondkapjesplicht was ik op het gemeentehuis en vroeg aan de bode of ik daar een mondkapje moest dragen. ‘Nee’, was zijn antwoord, ‘dat is morgen pas verplicht’. Hetzelfde verschijnsel zag je toen we net voor de Kerst te maken kregen met een aanzienlijke aanscherping van de regels, waarbij alle winkels behalve die voor de eerste levensbehoeften, dicht moesten. Regels die er op gericht waren samenkomsten van mensen die het virus graag met zijn aanwezigheid opluistert, te voorkomen. Grote winkelketens ontpopten zich als regelrandzoekers en probeerden open te blijven omdat ook zij in hun grote assortiment ook artikelen hadden die als eerste levensbehoeften zouden kunnen worden aangemerkt. Dat lukt maar even omdat de overheid er snel een stokje voor stak. Vreemd dat grote bedrijven, waar toch verstandige mensen aan de leiding zouden moeten staan, niet spontaan meewerkten aan de geest van de regels: het voorkomen van teveel opeenhoping van mensen. Nee, ze verlaagden zich tot regelrandzoekers. In tijden van nood komen de gladjakkers kennelijk boven drijven. In de tussentijd werden onze lontjes korter.
Feestdagen
Ondanks het coronavirus passeerden de gebruikelijke feestdagen. Eerst werd het gewoon Pasen. Wel een bijzondere versie van dit feest van de vruchtbaarheid. ‘Ga niet naar die meubelboulevard op 2e Paasdag maar blijf thuis!’, was het adagium. Voor velen aanleiding om het eigen huis eens goed uit te mesten en op te knappen. Dus de rijen verplaatsten zich van de meubelboulevards naar de bouwmarkten en de milieuparken.
.jpg)
Afb Dassel/pixab
Het Sinterklaasfeest ging door in aangepaste versie. Sinterklaas kwam op een geheime plek in Nederland aan. Dat bleek het imaginaire plaatsje Zwalk te zijn waar de stoomboot aanmeerde aan de Diewertje Blokkade. De Sint werd ontvangen door burgemeester Matthijs van Nieuwkerk. Matthijs, die, na de in maart in corona gesmoorde talkshow DWDD, in between jobs thuis op de bank zat te wachten tot het weer tijd was voor het Top2000-gedoe en dus wel een schnabbel kon gebruiken.
Foto Stocksnap via pixab
Het leek allemaal goed te gaan maar met Black Friday vergaten wij massaal onze verdediging georganiseerd te houden en wist het virus ongenadig te scoren wat ons bracht tot weer een vrijwel volledige lockdown. Geen grote gezelschappen aan de Kerstdis, geen wintersportvakanties of ander internationaal gereis. Tenminste, reizen mocht als het noodzakelijk was. Knap was de mevrouw die zonder blikken of blozen verklaarde: ‘Ja ik was al anderhalf uur in de auto onderweg naar Schiphol. Dus om nou weer om te draaien… Ik dacht, nu kan ik net zo goed op reis gaan!’ Zo iemand zou het waarschijnlijk goed doen in de landelijke politiek.
Die lockdown was overigens onterecht in de ogen van vooral ondernemers. De horeca had het allemaal coronaproof weten te organiseren, net als theaters, musea en, natuurlijk, de kerken. Iedereen gaf aan dat besmettingen niet bij hen maar achter de voordeur plaatsvonden. Maar goed we stevenden af op een Kerst in zeer intieme kring.
Groot Brittannië was intussen bezig om het de EU de Brexit uit te onderhandelen. Dat liep alles behalve gladjes, waarop het virus besloot een gemeen tweelingbroertje in te zetten. Daarop sloot de rest van Europa de poorten voor het eigenzinnige eiland dat met de dagelijks minder waard wordende Pond Sterling roemloos leek af te zinken naar een nieuw buurland: Atlantis!
Afb Martin Reekers
Stippen
Dezer dagen realiseer ik mij pas hoe belangrijk stippen zijn. Stippen op mijn horizon. Dat weekendje weg, die theatervoorstelling, die tentoonstelling, die vakantie, die gezellige avond met vrienden, al die dingen waarvan je de komst telt in nog te slapen nachtjes. Ik kom eigenlijk niets te kort maar oh wat mis ik die stippen! Het wordt tijd dat we het virus verslaan. Twijfels over het vaccin? Ben je dan ook bereid de consequenties van het ziek worden te aanvaarden? Consequenties voor jezelf en voor degenen die je lief zijn? Ik wens iedereen een gezond 2021 toe!
-20090804-S.JPG)
.gif)
