Bombardement logica oorlogsleiders

11 mei 2015 door Hans Roodenburg

Van de mensen, die het Duitse bombardement op 14 mei 1940 in Rotterdam 75 jaar geleden bewust hebben meegemaakt, zijn er steeds minder in leven. In zijn overpeinzingen is de geboren Rotterdammer Henk Hofland (toen 12 jaar; thans 87 jaar) een van hen.

In zijn column onder het pseudoniem S. Montag in NRC Handelsblad schrijft hij: ,,Mijn vader en moeder en ik zaten in de kelder in een huis aan de Ouddorpweg, een meter of tachtig ten noorden van het huis waarop de eerste bom is gevallen. De vloer golfde.’’

Hij vertelt dat ze naar buiten renden en dekking zochten in een loopgraafje dat eerder door de mariniers was gegraven. Tijdens het bombardement hebben zij zich daar schuil gehouden en hebben het overleefd.

,,De Heinkels vlogen laag en langzaam. Er was niets te vrezen. Luchtdoelgeschut was er niet, de Nederlandse luchtmacht bestond niet meer. Later heb ik me afgevraagd of degenen die in de vliegtuigen zaten wel hebben beseft waar ze mee bezig waren. Het doelbewust verwoesten van een stad, een vitaal gigantisch en eeuwenoud organisme binnen niet langer dan een half uur in een puinhoop veranderen, en dat zonder enig risico voor de daders - het is een zo verbijsterende misdaad dat het woord onvatbaar je te binnen schiet.’’

Vervolgens heeft hij een conclusie, die zeker ook voor deze tijd van toepassing is. ,,Maar voor oorlogsleiders hoort het tot de gewone praktijk. Nederland moest capituleren en als dat niet vlug genoeg gebeurde zouden Utrecht en Den Haag ook worden verwoest. Een paar jaren later zijn de Duitse steden aan de beurt gekomen. Dat ligt in oorlogslogica besloten. Maar verwoesten blijft verwoesten, het ongedaan maken van de sporen van de geschiedenis.’’
Er zijn in deze tijd volop herdenkingen, vooral in kranten en op internetsites. Maar deze van Henk Hofland, in 1999 uitgeroepen tot de journalist van de twintigste eeuw, spreekt mij het meeste aan. Een ooggetuigenverslag van een drama dat ik (inmiddels zeventig) niet heb meegemaakt.

Ik blijf dan ook ver van allerlei tegenwoordige activiteiten, zoals de brandgrens in Rotterdam onder meer op deze site (het gebied waar binnen de bommen vielen), een virtuele Hoogstraat uit die tijd (een oproep in NRC Handelsblad) en vragen ‘wie weet waar de brandgrens in Rotterdam loopt’ (een onderzoek op een nogal naïeve hoger opgeleide jongerensite als Vers Beton).
Henk Hofland, tegenwoordig volbloed Amsterdammer, mede door het vertrek van NRC Handelsblad uit Rotterdam, duikt regelmatig in zijn herinneringen uit de tijd dat hij nog in Rotterdam opgroeide. Tot aan zijn studie aan de universiteit van Nijenrode. Later is hij journalist geworden bij het Amsterdamse Algemeen Handelsblad en is daar zelfs nog enkele jaren hoofdredacteur geweest.