‘Bombardement op stad was onnodig'

13 december 2012 door Ronald Glasbergen

Een interview met Mike Weerts

De film ‘Het Bombardement’ speelt in Rotterdam, mei 1940. De jonge bokser Vincent (Jan Smit) en de uit Duitsland gevluchte Eva (Roos van Erkel) worden verliefd. Het is kort voordat het Duitse bombardement de stad in puin legt.

In een vijftal interviews met acteurs en regisseur wordt een beeld van de film geschetst. Hier volgt het tweede vraaggesprek. Mike Weerts vertelt hoe een acteur het acteren uitlegt aan een zanger en over het Bombardement dat een misverstand was.

Wat is je rol in deze film?
Ik speel Chris, de oudere broer van Vincent, gespeeld door Jan Smit. Chris heeft een longziekte die is ontstaan door een onvoorzichtigheid van Vincent waardoor hun huis in brand is gevlogen. Hun moeder is daarbij omgekomen. Chris heeft Vincent toen uit het huis gered maar daarbij zijn longen verbrand. Vincent is een heel vrolijke snuiter, maar, onbewust brengt dat allerlei schuldgevoel en frustratie met zich mee. Chris heeft meer pessimisme, een meer negatieve kant.

Wat betekent dat voor jullie verhouding?
Vincent voelt zich erg schuldig aan die brand. Hij ziet zichzelf ook als de moordenaar van zijn moeder. Chris ziet dat niet zo. Het schuldgevoel bindt die twee broers. Dat zorgt ervoor dat Chris erg afhankelijk is geworden van zijn jongere broer. Hij vindt ook dat zijn broertje iets voor hem over moet hebben: hij heeft hem tenslotte gered is daardoor ziek. Op het moment dat de film begint, zijn de broers bezig met allerlei baantjes om geld te verdienen voor een longoperatie voor Chris in Amerika. Daar begint de film en dan komt Eva en zij en Vincent worden verliefd. Nu ziet Chris zijn broertje opeens verdwijnen. Hij heeft zo iets van: ‘wij hadden toch een afspraak? Wij gingen naar Amerika’. Met dat materiaal bouw je als acteur een innerlijk conflict op.

Is dat ook het verschil: Jan Smit is zanger en jij bent acteur?
Dat klopt, dat is een groot verschil.

Jan Smit vertelde dat hij gecoacht is door zijn medeacteurs…
Dat hebben we wel gedaan, maar de camera is voor hem niet nieuw. Hij heeft veel bij de TROS voor de televisie gepresenteerd. Dat zag je aan hem, hij begrijpt hoe hij [in beeld] overkomt. Wat ik vooral tegen hem heb gezegd is: ‘Jan je bent gecast op je persoonlijkheid. Op je openheid, charisma, spontaniteit, vrolijkheid’. Dat heeft hij. Hij is heel positief ingesteld. Zijn personage, Vincent, is dat ook. Dat is een vrolijke jongen, die met een open blik naar de wereld kijkt. Ik vertelde hem: ,,Dat hoef je allemaal niet meer te spelen, hou het maar gewoon dicht bij je zelf.’’ Waar ik voornamelijk op gehamerd heb is dat hij gewoon in de [spel-]situatie moest blijven en ècht luisteren en ècht kijken. Niet door me heen kijken, maar me echt aankijken. Luisteren naar wat ik [als filmpersonage] te zeggen had en daarop reageren. Dat spelletje snapte hij. Dat heeft hij heel snel opgepikt. Door die snelheid was ik erg verrast.

Hoe oud zijn jullie personages als de film begint?
Ik geloof dat Vincent twee- drieëntwintig is en Chris, mijn rol, zal rond de zes- zevenentwintig zijn.

Zijn jullie een Rotterdams gezin?
Nee, we zijn…, dat had natuurlijk te maken met het feit dat Jan uit Volendam komt en zijn Volendams accent al terug moest brengen naar een soort Algemeen Nederlands. Om daar nog een Rotterdams accent over te plakken zou een beetje te veel gevraagd zijn. Zodoende komen we uit Utrecht en zijn we naar Rotterdam gegaan, omdat daar in die tijd, nog veel meer werk was. Je had er de haven en daardoor was de economie er ook sterker. Zo zijn we als twee jongens zonder moeder naar Rotterdam vertrokken om daar geld te verdienen en vandaar de boot naar Amerika te pakken.

En jullie vader?
Die vader is er niet. Die is hem gesmeerd. Het wordt eigenlijk niet echt aangehaald anders moet je daar weer een lijntje [in het filmverhaal] bij halen, maar het geeft wel aan hoe belangrijk hun onderlinge band is. Ze zijn van elkaar de enige familie die ze hebben.

Heb je iets met het historische gegeven van het bombardement?
Ik ben geboren in Brabant, in Overloon. Daar is het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum. Als kind ging ik daar veel naar toe. In dat gebied is ook veel gevochten, daardoor had de Tweede Wereldoorlog al snel mijn aandacht. Ook bij geschiedenisles. Dus ik weet wat er gebeurd is en dat het eigenlijk niet had moeten gebeuren. Dat bombardement is gewoon een ongelukkige samenloop van omstandigheden. De Duitsers stelden een ultimatum en de Nederlanders zouden zich overgeven, maar waren net iets te laat met hun boodschap, waardoor de eerste golf van vliegtuigen Rotterdam wel te pakken heeft gehad en de tweede golf net op tijd is teruggeroepen.

Dat brengt ons op de trucages die voor de film gebruikt zijn, zo’ n bombardement kan je niet makkelijk nadoen. Heb je veel voor blue- en greenscreens moeten spelen?
Natuurlijk zijn er blue- en greenscreens gebruikt. Maar in Hongarije is in een hangar een lange straat nagebouwd van honderd, honderdvijftig meter lang en daar kon van alles gebeuren. Er stonden vuurkanonnen, er waren echte explosies, echt vuur, er was puin en stof, dus we hebben ook door het bombardement heen gerend.

Was het een fysieke rol?
Jan heeft veel van het bombardement meegemaakt, ik een stuk minder. Ik heb het wel gezien. Het zag er wel indrukwekkend uit.

Is er nog iets waarmee je wilt afsluiten?
Ik hoop dat mensen de film een kans geven en gaan kijken. Er zijn natuurlijk Jan Smit haters en Jan Smit liefhebbers. Ik hoop dat mensen de film niet alleen gaan zien omdat Jan Smit erin zit, maar ook niet, dat mensen niet gaan omdat Jan Smit erin zit. De film is meer dan Jan. Het is een episch, meeslepend verhaal met, denk ik, alle ingrediënten om tot zijn recht te komen.

***

Feiten uit andere bronnen over het bombardement

Op 14 mei 1940 stuurde generaal Schmidt een ultimatum naar de Nederlandse commandant van Rotterdam en aan de burgemeester. De brief was ondertekend met de commandant van de Duitse troepen, zonder handtekening. De Nederlandse opperbevelhebber vond het briefje te vaag. Hij liet via koerier vragen om een netter geformuleerd ultimatum. Dat werd een kwartier voor tijd bezorgd. Schmidt besloot het bombardement uit te stellen, scheef een tweede ultimatum, maar wist niet dat de eerste groep bommenwerpers al opgestegen was. Daardoor was er onduidelijkheid over het signaal waarmee de Duitsers de aanval konden afblazen. De oostelijke aanvalsgolf vliegtuigen wierp 97 ton brisantbommen boven het centrum van Rotterdam uit en vernietigde het historische centrum.

 

Een eerder interview met Gerard Cox is afgelopen woensdag verschenen. Het volgende interview in deze reeks is met Ate de Jong en verschijnt zaterdagmiddag.