Genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2023
Nog 6 schrijvers maken kans op de 30ste Libris Literatuur Prijs en het bijbehorende prijzengeld van 50.000 euro. De Libris Literatuur Prijs wordt toegekend aan de auteur van de beste oorspronkelijk Nederlandstalige roman van het afgelopen jaar. In 2022 ging de Libris Literatuur Prijs naar Wormmaan van Mariken Heitman.
De jury heeft deze zes beste Nederlandstalige romans genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2023:
'Het lied van ooievaar en dromedaris' van Anjet Daanje
'Man zonder rijbewijs' van Oek de Jong
'Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost' van Donald Niedekker
'Overal zit mens' van Yves Petry
'De gebeurtenis' van Peter Terrin
'Tussentijds' van Peter Zantingh
Voorzitter van de jury dit jaar is Beatrice de Graaf, historicus, hoogleraar History of International Relations & Global Governance aan de Universiteit Utrecht . Op maandag 8 mei maakt zij de winnaar bekend in Felix Meritis, met een Hommage-show voor de zes genomineerde auteurs die via livestream te volgen zal zijn. De bekendmaking van de winnaar wordt live uitgezonden in Nieuwsuur op NPO2.
JURYRAPPORT Nominaties Libris Literatuur Prijs 2023
Als de wereld verandert, verandert de literatuur. En als de literatuur verandert, verandert de wereld. Zelden was dat zo evident als de afgelopen jaren. De coronacrisis, de gevaren die onze planeet bedreigen, de razendsnel toenemende digitalisering, de oorlog op ons continent, het slavernijdebat – ze raken de literatuur.
De roman van nu is dan ook meer dan ooit divers en genreoverstijgend. Een literaire tekst is vaker ook essayistisch, historisch gekleurd of autobiografisch getint. Soms bevat hij krantenartikelen, socialemediaberichten, recepten of futuristische elementen. Dan weer neigt de roman naar non-fictie, memoires of autofictie. In onze tijd van virtuele werelden, AI en nepnieuws, heeft de werkelijkheid van alle dag soms meer weg van fictie – dat betekent dat de romanschrijver voor een nieuwe uitdaging staat.
Intens meebeleven, inzicht verkrijgen– daarvoor moet je bij de literatuur zijn. Het lezen van een roman is een avontuur, waarin je zomaar in het hoofd van een ander terechtkomt: dat van een dode matroos in een ijsgraf, van een mijmerende jonge vader in een trein, dat van een mysterieuze schrijfster uit de negentiende eeuw, van een boswachter, een man die zijn rijbewijs moet halen of – gewoon -, in een geüpload schrijversbrein. Literatuur laat worstelingen zien met identiteit, liefde, met familieverbanden, met de eigen geschiedenis. Zij toont evenzeer ongeluk en trauma, als veerkracht en hoop. Natuurlijk is lezen – in de allerbeste gevallen – ook een esthetisch genot en puur taalplezier.
Actief – dat moet je zijn als je een roman ter hand neemt. Een roman bestaat immers niet zonder de verbeelding van de lezer. Lezen vereist een volledig engagement. Daar krijg je ook wat voor terug. De grootste literatuur suggereert, laat ons, veelal tussen de regels door, en niet specifiek benoemd, een wereld zien achter onze huis-, tuin- en keukenrealiteit. Literatuur kan wat nergens anders mogelijk is: en passant inzicht geven, verborgen verbanden uit de schaduw halen. Lezen jaagt – het is bekend – empathie aan, en nodigt ieder individu uit tot een persoonlijke ontdekkingstocht: de mens is complex en dat zullen we weten ook.
Tegelijkertijd weerspiegelt de roman, ook nu, de urgente thema’s van onze tijd; er komen stemmen naar voren die tot voor kort niet werden gehoord, omdat zij zich ver weg en onzichtbaar, in de krochten van de geschiedenis bevonden. Genderidentiteit, discriminatie, ongelijkheid, natuur en klimaat behoren nu meer dan ooit tot het oneindig brede scala van literaire onderwerpen.
Dat alles was in de romans die het afgelopen jaar verschenen zeker het geval. De jury las 235 boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen, in veel van elkaar verschillende stijlen. Er waren romans die zo slank en elegant tot ons kwamen dat het eerder novellen leken. Er waren novellen zo spannend en gelaagd, dat ze ons lieten denken dat ze een roman waren. Sommige bevatten meer essay en analyse dan narratieve descriptie of dialoog, andere speelden dan weer slim met de vorm van dagboek of prozagedicht.
Met grote nieuwsgierigheid en een flinke dosis energie heeft de jury zich over de oogst van het afgelopen jaar gebogen. Een zonder meer veelomvattende en verrassende oogst. Zij las boeken over persoonlijke crises (het aantal zelfhulpboeken bleek enorm), over zorg om de ondergang van natuur en biodiversiteit, over personages met een koloniale of migratieachtergrond. Er waren romans die zich in een volstrekt andere of vervlogen tijd afspeelden, maar die ons dankzij hun vertelkracht meesleepten in hun dwingende, bevreemdende of zelfs onthutsende universum. Zo’n fictieve wereld te scheppen is het voorrecht én de kunst van de auteur, die dit – ongeacht het onderwerp – in vrijheid en zonder op welke manier dan ook te worden bedreigd, mag én moet kunnen doen.
.gif)
