Jim Postma 1948-2019: Man met Eigenschappen

11 februari 2019 door Ronald Glasbergen

Ergens in de nacht van zondag op maandag 11 februari overleed Jim Postma. Op een paar dagen na was hij eenenzeventig. 'Plotseling weg', zei de dokter, 'hartstilstand'.

Jim begon na de middelbare school als journalist bij 'De Rotterdammer'. Freelancete daarna zeven jaar als journalist in Afrika. Hij werkte na zijn terugkeer korte tijd als voorlichter en werd toen journalist bij 'Het Vrije Volk'. In de jaren negentig maakte hij verschillende TV documentaires en campagnes. Samen met journalist Geert Jan Laan bedacht hij VandaagenMorgen dat na een papieren start in 2008 tot op de dag van vandaag als internetkrant verder gaat. De laatste jaren met Jim als enige hoofdredacteur.

In het begin van de vorige eeuw, de eeuw waarin Jim en de meeste van de huidige aardbewoners geboren zijn, schreef Robert Musil zijn 'De man zonder Eigenschappen'. Fascinerende roman en fascinerende titel. Musil keek naar zijn land zoals Jim naar Rotterdam keek. Musil noemde in z'n roman 'zijn' Oostenrijk, Kakanië, een soort samentrekking van kakelen en kakofonie. Jim Postma verwonderde zich in zijn talrijke columns evenzeer over de Rotterdamse substantie. Het is dat die andere Rotterdammer, Marten Toonder, al de term ‘Rommeldam’ had uitgevonden, anders had Jim het vermoedelijk gedaan.

Musil's held in ‘De man …’ was Ulrich. Een man van alles wat, een echte man zonder eigenschappen. Jim Postma dook als journalist overal in, haalde de realiteit naar zich toe, nam voortdurend stelling. Hij was niet zoals Ulrich een man waar de eigenschappen zacht doorheen sijpelen. Hij was meer een daverende bergbeek. Jim was bij uitstek een ‘Man mét Eigenschappen’.

Ook moet ik denken aan Italo Svevo, de van oorsprong Servische schrijver die neerstreek in Trieste in Noord-Italië en die daar de roman 'Het bewustzijn van Zeno' schreef. Het boek van Svevo - net als dat van Musil Midden-Europees, gaat voor een groot deel over tabaksrook en nicotine. Voor Svevo en voor zijn romanheld Zeno Cosini, was het roken diep en innig met zijn leven verbonden. Telkens als Zeno stopte voelde hij zich schoon en een onbeschreven blad en kon hij dus weer beginnen met roken. Weer is het contrast met Jim groot. Stoppen lag niet in zijn aard. Roken wel. Jim en zijn Caballero-zonder-filter waren onafscheidelijk. Hij probeerde niet iets anders te zijn of te doen dan wat hij was. Hij was roker.

Misschien lijken die twee Midden- Europese romans ver van Jim Postma af te staan. Die schijn bedriegt. Jim Postma had meer dan zomaar wat met Midden Europa. Dat heeft ook alles te maken met Jana Beranová zijn levensgezellin sinds 1978 met wie hij sindsdien hetzelfde stuk Rotterdamse grond bewoond. Een romanschrijver, van statuur te vergelijken met de eerdere twee, maar nu één die Jim Postma zelf kende, is de Franse-Tsjech Milan Kundera. Jim heeft Kundera nog wel eens buitengesloten van zijn Parijse woning. Dat ging zo. Jana vertaalde meerdere boeken van Kundera in het Nederlands. Ze was daar met Jim op bezoek. Na afloop deed de schrijver hen uitgeleide. Jim trok per ongeluk de deur dicht. Kundera had de sleutel binnen laten liggen. Gedoe. Niet iedereen kon zeggen dat hij Kundera heeft buitengesloten. Jim wel. Kundera geboren in 1929 overleeft hem nu.

Jana vluchtte in 1948 met haar ouders uit Tsjecho-Slowakije naar Nederland. De communisten hadden daar in '46 de macht gegrepen en verstikten het leven steeds meer. Dat veranderde pas na 1989. Met toenemende regelmaat bezochten Jim en Jana daarna het nieuwe Tsjechië. Ook nu stond weer een verblijf in Praag op het programma. Jim’s onaangekondigde dood stak daar een stokje voor.

Behalve schrijven, roken, drinken, had Jim Postma behalve een groot en betrokken hart ook een groot gevoel voor humor. Dat hart staat nu stil, maar de humor ging direct na zijn dood gewoon door. Toen op 12 februari de begrafenisondernemers kwamen om Jim mee te nemen, was de kist die ze meegenomen hadden te klein. Nieuwe kist gehaald. Toen bleek dat de twee man die erbij waren het gewicht niet konden torsen. Vervolgens paste de grotere kist niet door de gang. We horen Jim al bulderen in het hiernamaals.

In dat hiernamaals is een slechte afdeling waar ze niks te drinken krijgen en waar iedereen probeert te stoppen met roken. Daar zit Jim dus niet. Waar dan wel? Hij zit op de goeie afdeling. Daar zijn de sigaretten zonder risico voor de gezondheid en belastingvrij. Het bier is er van topkwaliteit. Tsjechisch dus. Die goeie afdeling ligt vlak naast de eeuwige journalistieke jachtvelden!

Dit artikel verscheen 14 februari 2019 bij Villamedia