Rotterdammers rond kunstbeurs Basel

,,History is written by those who can afford to pay for the ink,’’ citeert de Brusselse galerist Harlan Levey. Hij exposeert drie Rotterdammers en een IJslander op Scope, één van de beurzen parallel aan Art Basel.

Het thema komt ter sprake als we voor een werk van de IJslander Palli Banine staan.

Het beeld is afgeleid van een bestaande foto. Daarop is Thatcher afgebeeld in een casino achter de goktafel.Glimlachend en met een handvol bankbiljetten wordt ze omringd door getrouwen.

Grootste kunstbeurs

Basel is in juni 2012, net als de voorgaande 42 jaar, een week lang het domein van de mondiale kunsthandel. Art Basel is nog immer de grootste kunstbeurs van de wereld. Er gaat niet alleen relatief veel geld rond - al verbleekt het bij de miljarden in de bankenwereld - er is niet alleen kunst te zien waarvan de hoge kwaliteit onder kenners en makers buiten kijf staat, er wordt direct en indirect ook kunstgeschiedenis geschreven.

Ieder werk immers dat van een gepokte en gemazelde galerie op deze beurs in een belangrijker collectie terecht komt, loopt meer kans om in ‘art-history’ te belanden. Dat geldt in ongelijke mate voor de Baseler parallelbeurzen zoals Scope, Volta en Liste. Die laatste richt zich meer specifiek op ‘jonge’ galeries en dito kunstenaars.

De galerie van Wilfried Lentz is er zo één. Sinds de oprichting van zijn galerie vier jaar geleden zetelt hij in het Groothandelsgebouw in het centrum van Rotterdam. Hier in Basel resideert hij voor de duur van de beurs op de tweede verdieping van het voormalige brouwerijpand waar elk jaar Liste gehuisvest is.

Liste

Lentz toont er twee kunstenaars die beiden met snelheid en manipulatie van het fotogrammatische beeld werken. Van Christian Friedrich zijn er twee samenhangende installatiebeelden te zien. In de één worden, op zich impactrijke, beelden in snelle cinematografische montage getoond, in de andere worden dezelfde beelden getoond in een groot raster van fotografische beelden.

De twee beelden gezamenlijk maken scherp duidelijk hoezeer de presentatievorm de emotionele werking van dezelfde beelden bepaald. Rubén Grilo kruist in technisch ontwikkelde installaties videobeelden van automatische en cinematografische snelheid met tekstbeelden die vreemd vertrouwd klinken: ‘The car was so cheap, the color so deep’. Hier ontstaat de fascinatie niet door de analytische presentatie maar door symbiose van tekst en beelden van techniek en filmgeschiedenis.

Bewust

Lentz, die ook twee kunstenaars vertegenwoordigt die aan de huidige Documenta deelnemen, zegt dat hij het belangrijk vindt te werken met kunstenaars die zich bewust zijn van hun positie in de wereld. En dat ze van daaruit ook kunnen samenwerken met andere stakeholders in de kunstwereld.

Eveneens op Liste vindt je het Rotterdamse Printroom dat zich specialiseert in kunstenaarsdrukwerk dat in oplage gemaakt wordt.

Printroom, gevestigd aan de Schietbaanstraat, nodigt kunstenaars en kleine kunstuitgeverijen uit, om boeken via Printroom te distribueren. Die kunstenaarsboeken, meestal in middelgrote oplagen, worden dan via Printroom ‘de winkel’, via op maat gesneden presentaties en via beurzen zoals Liste, aan de man gebracht.

Initiatiefnemer Karin de Jong vertelt dat ze op die manier onlangs ook in Beirut werd uitgenodigd waar een ander publiek kennis kon nemen van het drukwerk bij Printroom, terwijl er naast nieuwe contacten ook weer input kwam uit de lokale maar tevens internationaal georiënteerde Libanese cultuur.

Art Basel

Terwijl verzamelaar Alexander Ramselaar vertelt, vindt tegelijk op de achtergrond een re-enactment van een beroemde Abramovic-Ulay performance plaats: twee naakte mensen, man en vrouw met de gezichten naar elkaar, staan in de deuropening terwijl de galeriebezoeker die naar binnen wil zich tussen die twee door moet werken. Het werk verlegt de ‘schaamte’ van de naakte performers naar de gekleedheid van de bezoeker. Het blijft als zodanig ook re-enacted sterk.

Intussen is de kwaliteit op de meeste stands op Art Basel dusdanig hoog dat je zou willen dat je bij elke nieuwe beursstand je blik en verstand even kan resetten. Bij zoveel moois ligt gewenning op de loer. Ramselaar beaamt dat en vertelt hoe hij zojuist naar ‘Art Unlimited’ is geweest, de grote gecureerde tentoonstelling die onderdeel is van Art Basel.

Hij vindt vooral het gevarieerde aanbod daar aantrekkelijk, rijp en groen door elkaar. Hij noemt Mike Nelson met zijn grote installatie ‘After Kerouac’: een spiraal van autobanden die je binnen kan gaan op weg naar een onbestemd einde.

Polaroidwand

Het werk ‘The Orchestra’ van David Claerbout, dat zich per definitie niet met een vluchtige blik laat waarnemen, de polaroidwand ‘Thousand’ van Philip-Lorca diCorcia, het tot de essentie teruggebrachte polyester casco van een Porsche sportwagen plus muur van kunstenaar Michael Sailstorfer, getiteld ‘If I should die in a carcrash, it was meant to be a sculpture’.

Een kunstenaar wiens werk hij bewondert en waarvan hij hier op Art Basel nog een klein werk gekocht heeft, is Giorgio Andreotta Calò. Wat Ramselaar erin aantrekt is het vergankelijke en de mogelijkheid tot transformatie. Verandering lijkt voor hem als verzamelaar een kernthema.

Voor hem is verzamelen niet iets staties passiefs maar iets dat actieve deelname van de beschouwer, de verzamelaar, oproept. Dat hij dus dit jaar in zijn woonstad Rotterdam meer van zijn verzameling zichtbaar wil gaan maken in een tentoonstelling, is een rationele consequentie van die actieve houding.

Solo

Hier in Basel bezoekt Ramselaar niet alleen de wereldtopbeurs Art Basel en het genoemde ‘Unlimited’ maar ook de verschillende satelliet beurzen zoals Liste en Volta. Daar is de laatste jaren ook het wat meer afgelegen ‘Solo’ bijgekomen. De kwaliteit was er wisselend maar er zijn enkele interessante stands te vinden. Dat vindt ook de Rotterdamse architect en galeriehouder Mirta Demare die hier een beursstand heeft. Ze is minder tevreden over de bezoekersaantallen en over het meeste op deze kleinere beurs getoonde werk.

Zelf toont Demare een poëtische video-installatie van de Argentijn Diego Bruno. Daarin staan twee groepen spelers van strijkinstrumenten die elkaar wel kunnen zien maar niet kunnen horen. Het resultaat is een spannende kakofonie waarbij alleen de toeschouwer het overzicht van zien èn horen heeft.

Scope

De éénjarige galerie Harlan Levey Projects uit Brussel toont op de Baseler parallelbeurs Scope, naast werk van de in Brussel levende Banine uit het begin van dit stukje, een drietal kunstenaars uit Rotterdam. Het zijn Jeroen Jongeleen, Abner Preis en Stephan Gros. Jeroen Jongeleen is geboren in Suriname en is als geëngageerd kunstenaar de ontdekker van wat je een nieuw soort edelsteen zou kunnen noemen, de ‘city diamonds’: het versplinterde glas dat bij autokraken op straat achterblijft en dat door hem op kleur verzameld en als ‘stadsdiamant’ getoond wordt. Abner Preis komt uit de VS en is vooral een verhalend kunstenaar die zijn media aanpast aan het verhaal dat hij wil vertellen. Hier doet hij dat in barok in gips vormgegeven beeld. En Stephan Gross, afkomstig uit het Duitse Saarland, woont sinds 1997 in Rotterdam.

Kamerplant

Van hem is het werk ‘Water Every Day’ dat er op het oog uitziet als een kamerplant van het soort dat je ook in een doorsnee kantoor tegen kan komen. De bladeren in alle schakeringen hangen weliswaar naar beneden maar ogen fit. Het werk, vertelt kunstenaar Gross, is gemaakt van thermoplastische kunststof. Dat is een materiaal dat de duurzaamheid van plastics combineert met de afbreekbaarheid van meer natuurlijke materialen. In zijn geboortestreek Saarland werden thermoplastics ook bovenin mijnschachten gebruikt om dioxine op te nemen. Die stof kwam vrij uit de hydraulische olie die in de liftmachines van de mijn gebruikt werd.

De levensechte kleur heeft zijn oorsprong in het glas in lood. Gross: Je kan de kleur en transparantie, net als in glas, sturen met het pigment. Bij glas kan de kleur, door de witte laag eronder ook als hij onder invloed van UV aan kracht verliest, helder blijven. Zoiets kan bij deze plastics ook alleen bij veel lagere temperatuur.

Kunstprijs

Zojuist heeft op hetzelfde Scope een werk van Zeger Reyers, oud student aan de Rotterdamse academie en nu exposerend bij de Haagse galerie en oudgediende Maurits van der Laar, hier in Basel een kunstprijs gewonnen. Het beeld ‘hard water’ is een stapeling van scherven die van binnen uit verlicht worden.

Soms brengen scherven, mits met talent gestapeld, dus echt geluk. Maar aan het eind blijft de gedachte dat het citaat uit het begin ‘History is written by those…’ evengoed voor ‘art history’ opgaat. Het moois wordt daardoor niet minder mooi: het perspectief verandert.

Art Basel, Art Unlimited, Volta, Scope, Liste en Solo worden elk jaar in juni in Basel gehouden.

Foto bij de inleiding: Video still 'Combinations described' van Bruce Nauman op Art Unlimited Art Basel.Foto's: Ronald Glasbergen