Kerstverhaal met wellicht nare afloop

24 december 2013 door Hans Roodenburg

De meeste kerstverhalen lopen uiteindelijk toch nog goed af. Maar of het met dit verhaal ook gebeurt, zal pas in de loop van volgend jaar blijken. De kerstgedachte komt meteen bij je op als je de straatkrant - van welk allooi ook – ziet die vooral bij supermarkten te koop worden aangeboden. In de loop van de tijden zijn het echter niet meer de zwervers - vaak zonder vaste woon- of verblijfplaats – die de overhand hebben om daarmee een centje te verdienen dat ze overigens vaak omzette in drank of drugs.

Sinds enkele jaren zijn het voornamelijk armoedige Oost-Europeanen (Roemenen, Bulgaren of van buiten de Europese Unie, Albaniërs). Meer dan ooit zijn zij uit op de fooitjes van medelijdende mensen die zeker nu, met hun kerstgedachte de winkelwagenmunt van 50 eurocent of van 1 euro zonder tegenprestatie afgeven.

'Bedelarij'
We hebben het op deze plaats al eens eerder ‘de nieuwe en toegestane vorm van bedelarij’ genoemd. Sommigen vinden de straatkranten, als zij die afnemen, nog lezenswaardig. Na bijna 40 jaar in de journalistiek heb ik daar een andere (subjectieve) mening over.
Vooral worden kranten gemaakt met veel overbodige en nogal simpele interviews. Misschien zullen sommigen dat ook oordelen over deze gratis toegankelijke site die voor het allergrootste deel door vrijwilligers wordt bemenst.

Het ergste zijn, in mijn opvatting, de ‘vodjes’ die alleen worden samengesteld en gedrukt om vooral de Oost-Europeanen – zij kunnen ze zelf nauwelijks lezen - aan inkomsten te helpen. Soms hele families zitten in deze ‘verkoopbranche’.
We hebben met eigen ogen gezien dat een Roemeen – we vertellen maar niet over zijn kenteken – met een oude Mercedes zijn vrouw en een paar volwassen kinderen ‘s morgens afzette bij supermarkten en hen tegen sluitingstijd weer kwam ophalen.

Pauluskerk
In principe was het initiatief voor de ‘straatkrant’ in 1995 - voortgekomen uit de als opvangplaats van junks en zwervers bekend staande Pauluskerk in Rotterdam van dominee Hans Visser - best aardig en sociaal.
Het was het middel om (illegale) bedelarij en overlast op straat tegen te gaan. Een van de initiatiefnemers was in 1995 Rotterdammer Sander de Kramer, die als hoofdredacteur van een daklozenkrant landelijke bekendheid heeft gekregen en tegenwoordig in diverse tv-programma’s (o.a. De Wandeling) optreedt.
Door gemeentelijke verordeningen mag bedelen op straat niet meer. Echter tegen dienstverlening – zoals het aanbieden van een krant of het wassen van autoruiten – is geen wet bestand. Er zijn diverse titels voor de aangeboden kranten. De enigen die nog enigszins bonafide lijken, zijn de officiële daklozenkranten van de Straatmedia Groep Nederland die meldt niks te maken te hebben met malafide praktijken. Uiteraard heeft deze sociale uitgever geen enkel probleem met het geven van fooitjes.

Intimidatie
Vele Rotterdammers en vooral ouderen storen zich aan het vriendelijke maar intimiderende gedrag als de winkelwagentjes worden teruggebracht. Het is niet toevallig dat de verkopers juist daar staan met hun straatkrant terwijl zij in vaak gebrekkig Nederlands mensen goedemiddag of goedemorgen wensen. Veel (sociaal-voelende?) mensen vinden het zielig en overhandigen het muntstuk waarna de betreffende krantenverkoper na een gemeend ‘dank-oe-wel’ het geld in zijn zak steekt.

Een van de initiatiefnemers van De Straatkrant was Sander de Kramer, die als hoofdredacteur van een daklozenkrant landelijke bekendheid heeft gekregen.

We hebben een test gedaan op een doordeweekse dag door een uur lang in de gaten te houden hoeveel klanten bij een drukke supermarkt in de stad aan de als krantenverkoper vermomde bedelaar hun muntstuk zonder tegenprestatie van het leveren van een krant geven.
We kwamen op een maandagmiddag in een uur tijd tot minstens tien gulle gevers van 50 eurocent en soms 1 euro. Als dat de hele dag is doorgegaan ‘beurt’ de krantenverkoper (bonafide of malafide) toch minstens 40 tot 50 euro (netto nemen we aan want deze inkomsten worden uiteraard nooit opgegeven aan de Belastingdienst).

Bedelindustrie
Zeker met de Kerstdagen willen wij niet adviseren dat mensen niks meer moeten geven. Daarvoor is een ieder zelf verantwoordelijk. Wél menen we dat de gulle gevers zich ook moeten realiseren dat zij hierdoor de bedelindustrie in stand houden.
Er is wettelijk heel weinig tegen te doen. De Bulgaren en Roemen zijn hier als inwoners van de EU niet illegaal, ze overtreden formeel het bedelverbod niet en beschikken zelfs over pasjes die de uitgevers van de redactioneel in elkaar geflanste kranten verstrekken.

Tot slot slechts één advies: geef geen muntstukken meer want dan houdt u deze vorm van bedelarij in stand. Wilt u goed doen, vraag dan ook altijd om een krant en wees daar selectief in. Laat de markt zijn werk doen.
Dit Kerstverhaal heeft echter geen goed einde. De plaatselijke en landelijke politiek maakte zich in de afgelopen maanden druk over de komst van laaggeschoolde Roemenen en Bulgaren naar ons land omdat deze mensen uit EU-lidstaten vanaf 1 januari 2014 geen tewerkstellingsvergunning meer nodig hebben. Een landelijke politieke partij als de PVV vreest al een nieuwe ‘tsunami van Oost-Europeanen’ na 1 januari.

Tegen dienstverlening – zoals het aanbieden van een krant – is geen wet bestand.

Vinger aan de pols
De bestuurders van de EU en regering denken dat dit wel zal meevallen, maar een ieder houdt de vinger aan de pols. Dat loopt uiteen van de aanpak van malafide uitzendorganisaties, het geven van boetes aan opdrachtgevers die bewust de cao ontduiken tot aan maatregelen die grote steden als Rotterdam en Den Haag nemen om te checken of de immigranten uit Roemenië en Bulgarije een controleerbaar adres hebben in de stad voordat zij hun burgerservicenummer (bsn) krijgen (nodig voor de belastingdienst).
Echter, er zitten zoveel lekken in deze mogelijkheid dat een Rotterdamse politieke partij als Leefbaar Rotterdam er weinig vertrouwen in heeft. Wie gelooft bijvoorbeeld dat de straatkrantverkopers een bsn hebben?

Toeloop
Kortom, het moet nog blijken wie er gelijk krijgt. De optimisten denken dat het wel mee zal vallen met de nieuwe komst van Roemenen en Bulgaren. De pessimisten vrezen voor een nieuwe toeloop (zoals eerder met de Polen) van deze mensen die hier veel meer kunnen verdienen dan zij in eigen land ooit kunnen doen.
Zelfs als zij veel minder krijgen dan de cao-salarissen willen ze meteen ‘tekenen’ voor een contract. Zij zullen zich in de grote steden als Rotterdam en Den Haag gaan vestigen. Het jaar 2014 zal uitwijzen of de optimisten of pessimisten gelijk krijgen.