Jeneverstad Schiedam was met zijn drank essentiële schakel in trans-Atlantische slavenhandel
De laatste tijd ontspint zich ook in buurstad Schiedam een slavernijdiscussie. Onder meer dankzij nieuwe technieken en digitalisering van archieven kan niet meer worden vol gehouden dat de jeneverstad daar nooit bij betrokken was.
Dit tot grote woede van een coalitie lokale partijen die menen dat de stad een een slavernijverleden wordt aangepraat. De meest luidruchtige van deze criticasters is Maarten Reuderink, een voormalige PvdA politicus die met zijn Ouderenpartij Schiedam (OPS) voor zichzelf begonnen is. Zelf geschiedenisleraar, gelooft hij dat slaven en slavernij er in Schiedam met de haren bijgesleept worden. Hij bestookt wethouder Anouschka Biekman (D66) met kritische vragen en eist bewijsmateriaal. Hij diende daarvoor zelfs een WOO-verzoek in.
Wethouder Biekman voert namelijk een duidelijk diversiteitsbeleid. Bovendien heeft zij het Gemeentearchief Schiedam de opdracht gegeven nasporingen te verrichten naar het slavernijverleden.
Escalatie
De laatste maanden escaleert de affaire. In 2023 verzamelden de dichters Jarle Lourens en Elten Kiene in opdracht van de gemeente 150 dichtregels over de slavernij, dit om anderhalve eeuw Keti Koti te herdenken. De Schiedamse kunstenares Milou van Ham verwerkte twee daarvan tot een kunstwerk dat op de Lange Haven werd aangebracht. Aan de ene kant van het water leest men :'De ouders van mijn grootouders - grootouders van mijn ouders - mijn overgrootouders - tot slaaf gemaakten''. En aan de andere kant: 'Nu sta ik hier - in vrijheid - op beide benen - maar hoe was het - voor hen - om in gebondenheid - te moeten leven?'.
Dat leidde tot veel woedende reacties op de sociale media. Al gauw werden de dichtregels door onbekenden beschadigd. Reuderink en de zijnen maakten zich in de gemeenteraad tot tolk van het protest. Het aantal anonieme bedreigingen – waar wethouder Biekman inmiddels aan gewend was geraakt- steeg tot ongekende hoogte. Ze uitte zich daarover op haar facebookpagina waarbij zij ook Reuderink en haar aanhang noemde
Reuderink eist nu excuses en het aftreden van Biekman. Hij liet zich niet uit over de vernielingen aan het kunstwerk maar stelde wel met enkele andere partijen vragen over de rechtmatigheid ervan. Biekman zou niet de juiste procedures niet hebben gevolgd en de raad genegeerd. Een raadsmeerderheid steunt Biekman wel en veroordeelt de vernielingen.
Jenever was smeermiddel slavenhandel
Het Nationaal Jenevermuseum in Schiedam, dat nu onder de titel Bittere Erfenis een expositie toont over jenever en kolonialisme, organiseerde in de Lutherse Kerk op de Lange Nieuwstraat een druk bezocht symposium over het Schiedamse slavernijverleden. Daar sprak de historica Merel Blok van de Vrije Universiteit en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Zij heeft in haar tijd bij het Gemeentearchief Schiedam onderzoek had gedaan naar een mogelijk slavernijverleden van de jeneverstad.
Merel Blok ontdekte het volgende: in Afrika werden slaven nooit met geld gekocht maar geruild voor goederen. Daar hoorden altijd moutwijn en jenever bij. Dat blijkt zonneklaar uit bewaard gebleven bedrijfsadministraties. De slavenrederijen betrokken deze drank van makelaars die zelf zeer grote kopers waren op de Korenbeurs in Schiedam waar tegenwoordig de gemeentebibliotheek gevestigd was. Het ging over enorme hoeveelheden. Daarmee is bewezen dat Schiedam in de keten van de transatlantische slavenhandel een essentiële schakel was. Geen Afrikaan wilde een slaaf ruilen als er bij de geboden goederen niet een aanzienlijke hoeveelheid moutwijn of jenever was.
Achterhoedegevecht
Maarten Reuderink meed het symposium. Op de sociale media zet hij wel zijn strijd voort. En ook in de gemeenteraad. Het is een achterhoedegevecht: het bewijs is zo langzamerhand te overweldigend. Al enkele jaren woont de burgemeester van Schiedam in functie de Keti Koti herdenking in Rotterdam bij. Het is duidelijk dat het hier niet bij kan blijven.
Ondertussen wordt wethouder Biekman nog steeds bedreigd. Zij leeft met beveiliging.
hanvanderhorst@vandaagenmorgen.nl
_2-S.jpg)
