Vragen op het alternatieve boekenbal in 'Bird': Jan, Piet of Huib?

12 maart 2023 door een van onze medewerkers

Bent u een Jan of een Piet? Foto W van der Poll Nat. Archief cco

Uitgeverij Ezo Wolf  organiseerde  samen met stichting Het Komrijk  afgelopen vrijdagavond 10 maart in Bird aan de Rotterdamse Raampoortstraat een alternatief boekenbal.  De show werd zonder meer gestolen door de danser en performer Chris Kokkeel. Hij danste op een choreografie van de Italiaanse futurist Marinetti, die al stamde ze van voor de Eerste Wereldoorlog, verbijsterend modern aandeed.

Enkele schrijvers presenteerden nieuw werk. Rob van Olm introduceerde zijn nieuwe roman Galerie Petar.  Levensbeschouwelijk werd de toon echter gezet door Trouw columnist Sylvain Ephimenco en auteur Arthur van Amerongen die zich allebei afzetten tegen wat in hun kringen het ´woke´ denken wordt genoemd. Zij kwamen beiden met nieuw werk – respectievelijk de verhalenbundel Twaalf incorrecte verhalen en Boze blanke man .  Het was duidelijk dat een groot deel van het publiek ook in deze richting dacht. Daardoor kreeg het eerbetoon aan Marinetti door Chris Kokkeel er een dimensie bij want deze liefhebber van groots en meeslepend leven alsmede technische vooruitgang kende het soort woede dat je ook bij Ephimenco of Van Amerongen aantreft.

Onze columnist Han van der Horst deed een manmoedige poging met Arthur van Amerongen een podiuminterview te houden over een wezenlijke kwestie: namelijk dat zo weinig boze blanke mannen er rond voor uit komen zulks te zijn en dat ze in een traditie staan die toch al gauw twee eeuwen teruggaat. Tenslotte stelde hij ook nog een vraag aan het publiek, niet om daarop meteen antwoord te krijgen maar om de aanwezigen iets mee te geven om ter overweging in hun legersteden. Van der Horst sprak:

¨Brommige lezers, bevallige lezeressen, bezoekers van dit boekenbal. U hebbe de goedheid te aanvaarden dat ik mij vooral tot de heren richt. De meesten van U proberen maar één ding uit te stralen: dat U géén boze blanke man bent. Ook als de kleur van Uw huid in eerste instantie anders doet vermoeden. Soit.

Wat bent U dan wel? U bent een Jan, een Piet, een Huip. Of U bent – ondanks Uw leeftijd – een fatsoenlijk jongmens. Dit onderscheid ontleen ik aan de grote Rotterdammer Goose van der Voo, die het al in 1844 maakte. Gezien Uw mogelijke  genenpool blijft zijn indeling  actueel. Ook al zijn zijn omschrijvingen dit lang niet altijd. Maar die kunt U dan zelf wel naar het heden invullen.

Als U – opnieuw ondanks Uw leeftijd –  tot de fatsoenlijke jonge menschen behoort en U hebt een rijke pa, bent U tevreden met oppervlakkige kundigheden. Studeren vindt U pedant. U gaat naar de Stadsherberg of het Londens koffiehuis. U hangt daar over het biljart als een elève viveur. U schept behoorlijk op over Uw resultaten bij het zwakke geslacht maar dat is allemaal grootspraak. U gaat tegen twaalf uur in bed en U draait Uw haar hoogstens in een paar papillotten. Het kán, ik zeg het kán een dekmantel zijn voor iets anders. Dan zit U op zondag bij het raam in stadsherberg de  Romein op de Schiekade deftig te doen. Toch  gebruikt U alle handgebaren die U kent om getrouwde dames te verlokken en U weet precies op welke plek zij U dan verwachten door de specifieke gebaren die zij weer maken. Alle fatsoenlijke jonge mannen en alle dames die daarin geïnteresseerd zijn, kennen de gebarentaal perfect. Die heel verstolen. Maar Uw blik is net zo scherp als de hare. En Uw beider geheime lusten zijn even groot.

Heeft U geen rijke pa, dan moet U wel hard leren maar waarschijnlijk leeft U dan laagjes bij de weg voort.

Of bent U een Jan? Gierigheid kent U niet. Uw beurs is ten dienste van Uw vrienden. Niet zelden wordt U het slachtoffer van klaplopers. U verveelt zich tijdens familiebezoek en knijpt dan Uw nichtjes in de kuiten.  U brengt hun haar in de war. De kans is groot dat U dokter bent of advocaat maar geen dominee. Bij Reinevelt of Pax Intrantibus op de Bergweg ziet U de bleke meisjes onder de hoed. Tijdens concerten blijft U in het gangpad staan en fluistert de vriendinnen van uw zusters en nichten galanteriën in. De dames noemen U een mauvais sujet. U weet echter dat de dames erg van een mauvais sujet houden net zoals een zeekapitein van bevaren matrozen.

Of bent U een Piet? Dan bent U het hedendaags equivalent van architecten, aannemers, opkoopers van aardappelen, logement- en koffiehuishouders, vleeshouwers, spekslagers, likeurstokkers, grossiers in sterke dranken, directeurs van begrafenisfondsen, bedienden in manufactuurwinkels en zoo al meer maar bovenal en bij uitnemendheid snijders. Er zit kleur in Uw kledij. U houdt van lichte broeken en gebloemde vesten. U spreeekt geen Frans maar zegt wel bezjoer. U draagt ringen en bent een steunpilaar van de galanteriewinkels. Hedendaags geformuleerd: U bent net een wandelende kerstboom. U weet wat de dingen kosten en U gaat graag naar de viskramen. U kunt zo vertellen wat bijvoorbeeld drie rummetjes en een broodje vlees samen kosten. Op de dansvloer zullen wij zien hoe uw glacé handschoenen in uw gezwollen handen dreigen te barsten, hoe Uw haar door het zweten de drang der frisure ontworteld in deszelfs piekerige vorm op en neer zwabbert bij elke sprong die u doet.

Of bent U een huip, ook wel janjurri of baljurk genaamd? Dan zit er in U iets van een  metselaarsknecht, opperman, sleper, kaailoper, vaste of losse sjouwer, pakhuisknecht, zakkedrager, pakdrager of diergelijke.

U bent in militaire dienst geweest. U bent daar geperfectionneerd in het pruimen, vloeken en jeneverdrinken. Op zondag met Uw makkers aan een kroegtafeltje buiten gezeten, bekijkt U het publiek en vooral de passerende meisjes. Die duidt U tegen Uw vrienden aan als mooie mus, aardige sijs en als ze met U meegaan als me loeris. U en Uw vrienden brengen Uw meisjes zingende thuis over de Hoogstraat, de Zandstraat en de Wagenstraat. Een van hen, daar zult U mee trouwen en die beklaagt zich dan als U weer eens midden in de nacht op een handkar wordt thuisgebracht.

Geloof niet dat U een barbaar bent. U bezoekt de toneelstukken in de Paardenlaan waar U heftig meeleeft met Hamlet of Othello en – als U het zelf mooi vindt – de fluiters en de joelers met een welgemikte vuistslag het zwijgen oplegt.

De huip – moet ik zeggen – is de ziel van Rotterdam, hij belichaamt het wezen van de stedelijke geest tot zijn laatste snik waarna hij in een schuit naar Crooswijk wordt geschoven.

Wie bent U? Kies. 

Anders gaat U straks toch weg als boze blanke man die niet kiezen kan¨.