Nieuwjaarstoespraak burgemeester Aboutaleb

Geachte leden van de Rotterdamse gemeenteraad,
de beste wensen voor 2023! Ik wens u allen, uw naasten, uw familieleden veel geluk en vooral veel gezondheid toe, en veel succes en wijsheid in het werk dat u mag doen voor deze prachtige stad. Als uw voorzitter kijk ik graag uit naar een goede samenwerking op alle fronten. Dat zal Rotterdam ook de komende tijd hard nodig hebben in deze zeer snel veranderende tijden.
Wij hebben een turbulent jaar achter de rug. Een jaar waarin corona naar de achtergrond werd verdrongen, althans in Nederland, en een oorlog op het Europese toneel is verschenen. Een oorlog die leidde tot ongekende eensgezindheid in Europa. Een oorlog waarvan de gevolgen voelbaar zijn tot in de haarvaten van de samenleving. Een oorlog die leidde tot een vluchtelingenstroom en een wereldwijde voedsel- en energiecrisis. Een oorlog die aangevangen is door een mogendheid die nota bene ooit onze grote partner is geweest bij het bevrijden van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ook in Rotterdam worden Oekraïense vluchtelingen, die helaas hebben moeten vluchten voor de gevechtshandelingen, opgevangen, daarbij geholpen door heel veel gezinnen, vrijwilligers. Grote waardering voor deze mensen die hun deuren openzetten voor deze mensen. Maar ook grote waardering voor onze ambtenaren, onze medewerkers en medewerkers van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, die enorm veel energie hebben gestoken in het opvangen en het regelen van opvang voor deze mensen.
Helaas is het zo dat de oorlog ook met zich meebrengt dat het lastig is geworden voor heel veel huishoudens. Kiezen tussen een energierekening betalen of boodschappen doen, of beknibbelen op zakgeld voor je kind. En het kan nog erger, je kind vragen om het geld van het bijbaantje dat het heeft, in te leveren bij pa en ma om de wekelijkse boodschappen rond te krijgen. Bij heel veel mensen staat de verwarming noodgedwongen uit.
Arm en rijk
Ook in Rotterdam groeit de kloof tussen arm en rijk en is een baan geen garantie meer dat je het hoofd boven water kunt houden. De groep mensen die bescherming verdient, is groter geworden. Het zijn niet alleen de sociale minima die het niet meer kunnen rooien. Die groep is groter geworden.
Op het verloop van de oorlog in Oekraïne hebben we als gemeentebestuur weinig invloed, geen invloed. Maar we worden wel met de gevolgen daarvan geconfronteerd, dagelijks. Die gevolgen zullen ook dit jaar voelbaar zijn voor ons allen. We zullen doen wat in ons vermogen ligt om Rotterdammers die dat nodig hebben, bij te staan. Dat is immers een kerntaak van de lokale overheid. Bescherming bieden aan degenen die bescherming nodig hebben. Daarbij kijken we niet alleen naar de korte termijn, wat daarvoor nodig is, maar ook naar de langere termijn.
Hoe geven wij mensen een goede toekomst? En het gaat daarbij om een duurzame toekomst waarin niet alleen aandacht is voor een volle maag, maar ook aandacht is voor kinderen. Een toekomst waarin zij hun dromen in daden omzetten en later met een mooi diploma de arbeidsmarkt kunnen betreden. Een toekomst waarin niet alleen kwantiteit en niet alleen groei dicteren wat wij doen, maar ook kwaliteit en duurzaamheid leidend zullen zijn. Waarin mensen omzien naar elkaar, naar de omgeving, naar alles wat ons dierbaar is. Naar onze groene omgeving, naar ons water, naar onze dieren. Een samenleving waarin de zorg niet alleen een zaak van artsen en overheid is, maar van ons allemaal.
De Oekraïneoorlog leert ons een harde les
ʺWij houden van Rotterdam, stad van Erasmus, waar mensen uit alle windstreken zich veilig voelen.ʺ
En dan zijn er nog verontrustende zaken die zich ondergronds afspelen, die soms ineens luid en duidelijk zichtbaar worden, zoals de racistische leuzen op de Erasmusbrug die op Oudejaarsdag werden geprojecteerd. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid heeft recent gewaarschuwd en geconstateerd dat rechts-extremistische groeperingen zich harder roeren en zeker op het dark web. Zowel landelijke diensten als diensten van lokaal niveau, onze eigen Directie Veiligheid en onze eigen politie-eenheid, houden het nauwlettend in de gaten en houden de ontwikkelingen goed in de gaten. Maar als dan onverwachts zo’n walgelijke haatdragende tekst op onze geliefde brug verschijnt, nota bene in de stad die 83 jaar geleden heeft moeten afrekenen met nazisme, dan denk je: we moeten er als stad alles aan doen om de dragers van dit gedachtegoed de pas af te snijden. Dit mogen wij niet laten gebeuren in de stad, om hier de onderlinge verhoudingen op scherp te stellen en in het slechtste geval te beschadigen. De afzenders bedienden zich van veertien woorden die bedoeld zijn als munitie. Veertien kogels die bedoeld zijn om mensen te raken en mensen te beschadigen. Vanaf vandaag wil ik me graag bedienen van vijftien woorden, en die heb ik in mijn tekst voor de gelegenheid vetgedrukt en die luiden als volgt: ʺWij houden van Rotterdam, stad van Erasmus, waar mensen uit alle windstreken zich veilig voelen.ʺ Als u ze telt, zijn het er vijftien. Ik zou het fijn vinden dat wij, u als volksvertegenwoordiger en wij als bestuurders, waar het maar gepast is, deze tekst herhalen. ʺWij houden van Rotterdam, stad van Erasmus, waar mensen uit alle windstreken zich veilig voelen.ʺ Het is de stad van Erasmus. Het is de brug van Erasmus. Hij draagt de naam van Erasmus, de humanist Erasmus. Hoe haal je het in je hoofd om daaroverheen te mogen plassen?
Hoe haal je het in je hoofd om zo’n mooie brug te besmeuren met racistische teksten? Gelukkig heeft het er vrij snel daarna geregend en is de plas in de Maas verdwenen. We verdedigen, u en ik, de humaniteit van Erasmus. Enerzijds met waar nodig het in stelling brengen van het strafrecht. Wie onze democratie bedreigt en ondermijnt, verdient de gang naar de rechter. Ik ben dan ook ingenomen met dat onderzoek van het Openbaar Ministerie, en ook de wil van het Openbaar Ministerie om te komen tot strafvervolging. Er is inmiddels onderzoek gestart naar de daders. Anderzijds is het ook onze plicht om onze kinderen en toekomstige generaties te scholen om de voedingsbodem van deze ontwikkeling, het verderfelijke gedachtegoed, zo goed mogelijk aan onze kinderen uit te leggen. We moeten ze onderwijzen wat de consequenties zijn van tirannie. We moeten ze onderwijzen dat ꞌverdeel en heersꞌ uiteindelijk niet zal zegevieren. We moeten onze kinderen en elkaar ervan overtuigen dat samen uiteindelijk beter is dan ieder voor zich.
Leiderschap speelt zich overal af
Waarde raadsleden, deze tijd, zoals alle tijden, vraagt om bijbehorend leiderschap. Dat vragen wij van u, van de wethouders, van de stad en van allen, want leiderschap is niet alleen voorbehouden voor mensen die daartoe gekozen zijn of verheven zijn op die plek waar ze een rol van betekenis hebben als bestuurder. Nee, leiderschap speelt zich overal af, onder vrijwilligers, bij de sportverenigingen, bij de ondernemers, overal is leiderschap aan de orde. Vrijwilligers doen geweldig werk in deze stad. Middenstanders doen geweldig werk in deze stad. Sportverenigingen doen geweldig werk in deze stad en ook van hen vragen wij om te helpen de goede boodschap te verspreiden en leiderschap te tonen op de positie waar zij invloed hebben. Het is een kwestie van het goede voorbeeld geven, voorgaan in het doen van goede dingen. Aandacht besteden aan onderwerpen die mensen bezighouden. Het is een kwestie van luisteren zonder meteen te oordelen.
Netelige kwesties
Opkomen voor wat rechtvaardig is voor de samenleving, ook al levert dat weerstand op. Het is een kwestie van dilemma’s niet uit de weg gaan en proberen er samen uit te komen. Dat houdt overigens niet in dat we netelige kwesties niet langer moeten bespreken. Dat moeten we zeker blijven doen.Het kenmerk van u als stad Rotterdam en van de raad van Rotterdam is dat u nooit terugdeinst om ook netelige, schurende kwesties op de agenda te zetten en te bespreken. Maar altijd met de intentie om er met elkaar uit te komen en met elkaar te winnen bij dat debat. Ik ben zeer ingenomen met het klimaat in onze raad zoals het is aangeslagen na de verkiezingen. Ik ben ingenomen met de politieke samenwerking die ik waarneem als voorzitter van uw raad, ook al leidt dat niet overal tot hetgeen u zelf wilt. Maar onder de streep heb ik het gevoel dat de politieke wind in Rotterdam enigszins is gaan liggen. Kracht 7, is mijn waardering nu, is kracht 4 geworden. Het kan wat lager. Wij als gemeentebestuur kunnen de toon zetten in deze stad en dat doen we, ieder vanuit zijn eigen rol en zijn eigen motivatie.
Vertrouwen is de kurk waarop democratie drijft
De grootste uitdaging is het herstellen van het vertrouwen tussen burgers en politiek. Dat is geen eenvoudige zaak. Toch moet dat wel blijven gebeuren, elke dag weer. Want vertrouwen is de kurk waarop onze democratie drijft. Het slechtste wat je als bestuurder mee kunt maken is dat je in gesprek gaat met burgers en dat ze tegen je knikken en als je weg bent zeggen: nou, ik weet nog zo net niet of ik deze man of vrouw kan vertrouwen. Dat is het slechtste wat je kan overkomen.
Daarom is die open dialoog, de eerlijke dialoog met burgers, met inzet om te begrijpen wat er aan de hand is en daar als het even kan iets aan te doen, dingen te fiksen voor burgers, van grote betekenis. Als je een plan maakt als stad voor een grote keuken, en je werkt eraan om die te organiseren in een huis, dan is dat een belangrijke richtinggevende actie voor de toekomst. Maar als het dak lekt, dan is dat een acute actie die onmiddellijk dient te worden verholpen. Veel van onze burgers hebben actie nodig op onmiddellijke punten die niet kunnen wachten. En ondertussen wel werken aan die lange termijn. En dat is zo verdraaid moeilijk voor wethouders en voor u als raad, en toch moet dat wel gebeuren. Slagen we erin? Dan denk ik dat we geleidelijk het vertrouwen met burgers kunnen herstellen.
Samen
Ook in 2023 zullen we met elkaar samen de schouders eronder zetten. Samen, het kan niet anders, want alleen dan bereik je het resultaat. Om ervoor te zorgen dat we werken aan kwesties die belangrijk zijn voor de stad, of dat nu een volle maag is of armoedebestrijding of wonen of klimaat of energietransitie of sport, alles is heel belangrijk en dat moeten we gaan doen en dat zullen we dan ook blijven doen. Want wij willen een mooie stad met elkaar maken. En een mooie stad overlaten aan toekomstige generaties.
En het begint nu. Het begint morgen. In de wetenschap dat we op 27 april met elkaar ook nog een mooi feest te vieren hebben in Rotterdam, Koningsdag. Een moment waarop wij met elkaar een prachtige stad zullen presenteren aan Nederland en aan de wereld. In de wetenschap dat dat nooit mag camoufleren dat er onderliggend heel veel vraagstukken zijn in de stad die onze blijvende permanente aandacht nodig zullen hebben.
Ik dank u zeer.
(Burgemeester Aboutaleb 12 januari 2023)