Het zevende zegel
Iedere recensie of kritiek die vertelt dat de film ‘Het zevende zegel’ een meesterwerk is en een geweldige film zou je eigenlijk direct moeten weggooien. Ophouden met lezen! Doorklikken op zijn minst. Immers bij uitstek voor zo'n film als 'Het zevende zegel' geldt dat je die zelf moet ontdekken. Maar ja, tussen alle soms geweldige nieuwe films die gemaakt worden, alle muziek, pop en beeldcultuur, het voortdurend amusement waar iedereen mee bestormd wordt, iets waardevols uit vervlogen tijden zoals ‘Het zevende zegel’ te (her-)ontdekken valt niet mee. Ziedaar het dilemma. Dus toch maar een paar aanbevelingen.
‘Het zevende zegel’ uit 1957 bevat enkele van de grootste iconische beelden uit de cinema van alle tijden. Het beeld van Dood in de persoon van Bengt Ekerot die, geschminkt als clown, door de onverschrokken ridder Antonius Block - gespeeld door Max von Sydow - uitgedaagd wordt, het beeld van flagellanten, zelfgeselaars, die een middeleeuwse koldervoorstelling doorkruisen met hun lamentaties over de dood in een door pest en oorlog geteisterd dertiende-eeuws Europa. Dood, leven en poëtische humor. De film is – als u het nog niet wist - van Ingmar Bergman, een politiek incorrecte, vrouwenversierende, doch geniale film- en theaterregisseur uit Zweden, die in 1957 op één van de toppunten van zijn kunnen was. Een regisseur die in zijn werk nooit vergat dat hij ook zijn publiek moest boeien en vermaken. Voor circus- en theaterartiesten, voor de acteurs en actrices waar hij van hield, maar ook voor de notoire twijfelaar aan de religieuze waarden waar Ingmar Bergman mee opgroeide, was amusement naast alle ernst, een must. Zo ook in ‘Het zevende zegel’. Leven is hoop en het plezier spat er af.
Waarom dan toch zo’n prominente rol voor de dood in zijn film? Bergman was als zoon van een Lutheraanse dominee van kinds af aan bang voor de dood. In zijn kindertijd ging hij soms mee met zijn vader naar kerken in het land. Hij was gefascineerd door de verbeelding in die kerken van scènes uit de bijbel. Hij zag er onder andere de dood in allerlei gedaanten, met zeis en zandloper, de dood die de levensboom omzaagde, de dood schakend met een ridder. In ‘Het zevende zegel’, strijden behalve leven en dood ook geloof en ratio met elkaar. Uit Bergmans boek ‘Laterna Magica’ blijkt dat dit overeenkomt met zijn eigen leven. In de loop van de jaren zestig krijgt bij Bergman de rationele kijk op het leven de overhand.
Dat de film überhaupt gemaakt is, lag trouwens niet voor de hand. Bergman had halverwege de jaren vijftig weliswaar al 15 speelfilms en een reeks reclamefilms gemaakt, maar het door Bergman voor ‘Het zevende zegel’ geschreven scenario was overal afgewezen.
Maar in begin 1956 gebeurde er een onverwacht wonder. Bergmans komediefilm ‘Glimlach van een zomernacht’ won een grote prijs op het Filmfestival van Cannes. Bergman leende geld van de toen veel beter verdienende actrice Bibi Anderson en vloog naar Cannes om de prijs in ontvangst te nemen. Tegelijk bracht hij daar zijn script nog een keer onder aandacht van zijn Zweedse producent. Die keek nu met andere ogen naar de kersverse prijswinnaar en besloot Bergman ‘Het zevende zegel’ te laten maken.
De film werden 36 draaidagen toegemeten. Aan het begin van elke opnamedag draaide Bergman een grammofoonplaat met daarop ‘O Fortuna’ hard over de set. ‘O Fortuna’ is een van de middeleeuwse liederen die Carl Orff geselecteerd had uit honderden die in de 19e eeuw net herontdekt waren. Ze bezingen het lot van kruisridders, landlozen, zwervers en vluchtelingen in het door honger, geweld, natuurrampen en ziekte geteisterd Zweden uit de 12e en 13e eeuw, de tijd dus waarin ‘Het zevende zegel’ speelt. De film zou – van New York tot Tokio en Parijs - een groot succes worden en Bergman voorgoed internationaal op de kaart zetten.
Meesterwerk? Klassieker?
Zelf zien, horen en ontdekken verdient de voorkeur.
'Het zevende zegel' is voor gereduceerd tarief te zien op maandag 1 juli, om 20 uur in de bioscoopzaal van WORM Boomgaardstraat 71 (bij de Witte de Withstraat). De film maakt deel uit van CoolFilm en wordt ingeleid door de schrijver van dit stukje.
Kopfoto: Zevende Zegel Chinese Poster.
Onderste foto: Bingt Eckert en Max von Sydov in Het Zevende Zegel van Ingmar Bergman uit 1957. Foto © Wikimedia.
.gif)
