Blik in Koreaanse ziel

Routinier Hong Sang-soo scheert met Oki’s movie (2010) vederlicht langs de beweegredenen van zijn hoofdpersonen.In 1997 won hij een Tiger Award.Nieuwkomer Yoon Sung-hyun duikt diep in de Koreaanse ziel met Bleak Night (2010).

De film dingt mee naar één van de drie Tiger Awards voor featurefilms.

Beide films zijn van fascinerende kwaliteit en beide vertellen ze een verhaal rond een Koreaanse onderwijsinstelling, maar qua inzet en toon konden de films niet meer verschillend zijn.

Bleak Night

Filmmaker Yoon Sung-hyun raakte tijdens een eerdere fase van zijn nog niet afgeronde filmstudie, nieuwsgierig naar het grote aantal zelfmoorden in zijn land. Daaronder waren die van Ro Moo-hyun, een voormalig president van het land en van Samsung erfgename Lee Yoon-hyung. Hij ging op onderzoek uit en kwam -hoe kan het anders voor een filmstudent - op het idee voor een film: Bleak Night.

Een film die door spanning en acteerprestaties gemakkelijk doet vergeten dat je hem ook kunt lezen vanuit zijn ontstaansgeschiedenis: als onderzoek naar de Koreaanse ziel. Over de conclusies van zijn voorgaande onderzoek wil de jonge regisseur even niet praten, over zijn scenario en zijn film vertelt hij graag.

Agressieve verdediging

Drie boezemvrienden moeten zich handhaven op een middelbare school in Korea, een omgeving waar de buitenkant, het masker in de onderlinge contacten uiterst belangrijk is. Regisseur Yoon Sung-hyun zegt over dat aspect van zijn samenleving: 'People have to protect themselves in a very aggressive way’. Tussen de vrienden Ki-Tae (Lee Je-hoon), Hee-June (Seo Jun-young), Dong Yoon (Park Jung-min) leidt dat tot achterdocht en daarmee tot breuklijnen in hun vriendschap.

De niet geringe dramatische spanning in de film ontstaat mede door de onnadrukkelijk ingenomen Point of View’s van de film. Daardoor weet de kijker niet meer dan de personages op dat moment weten. Bovendien hangt de tragiek vanaf het begin in de lucht. De vertelling begint als een vader op zoek gaat naar wat zijn zoon overkomen is. In knappe dramatische opbouw, waarin flash back en filmisch heden naadloos in elkaar overgaan, ontrold zich de 'vale nacht’ uit de titel. Impliciet wordt daarin de Koreaanse samenleving becommentarieert.

De actie en de camera

Er werd meest uit de hand gefilmd, vertelt regisseur Yoon Sung-hyun. Daarmee heb je de ruimte de handeling van alle kanten te filmen zodat dat de acteurs zich kunnen concentreren op het spel en vrijer zijn in hun expressie. De cameraman zoekt zelf tijdens de handeling het beste standpunt. Er zijn ook beperkingen, zoals in het gebruik van artificieel licht, wat onverwacht beweegt is moeilijk uit te lichten.

Een verder voordeel is dat je onvoorziene, camera- of acteerprestaties beter kunt vastleggen. En acteerprestaties zijn er in Bleak Night in ruime mate. Het is een karakterfilm waarin het spel, de regie en de mis-en-scene - die hier dus voor een deel uit cameravoering bestaat - uitstekend op elkaar aansluiten.

Oki’s movie

Een karakterfilm van andere orde is Oki’s movie. Veertien jaar geleden, in het Rotterdams Filmfestival van 1997 won regisseur Hong Sang-soo een Tiger Award voor zijn eerste speelfilm en Oki’s movie is al weer zijn twaalfde. Oki’s movie vertelt, over vier hoofdstukken verdeeld, de belevenissen van de drie hoofdpersonen plus Oki’s film.

De op een intelligente en aandoenlijke manier mooie Oki (Jung Yu-mi) studeert film aan de universiteit. De jonge filmmaker Jingu (Lee Seon-kyun) werkt als student-assistent bij professor Song (Moon Sung-geun) op de filmfaculteit. Jingu heeft enig succes als filmmaker. Song, Jingu en Oki hebben behalve op de universiteit ook privé, steeds meer met elkaar te maken. Jingu is gehuwd en heeft een drankprobleem.

Hij wordt verliefd, of besluit om verliefd te worden, op Oki. Als Jingu na een gênant aflopende filmdiscussie, in eenzaamheid een dronken nacht voor het huis van Oki doorbrengt, wordt hij de volgende ochtend verkleumd door Oki gevonden en binnengehaald. Zijn liefde wordt door haar beantwoord. Daarmee beginnen voor Jingu de problemen pas goed, want hij weet niet dat Oki al ruim twee jaar een liefdesrelatie met professor Song heeft. Song vertelt Oki dat hij niet meer in staat is Jingu naar prestatie te belonen.

Sneeuwstorm

Oki maakt een filmische studie van haar afzonderlijke Nieuwjaarswandelingen met Jingu en met Song. Ze wil daardoor het gedrag van de twee mannen in haar leven beter leren kennen, ze wil weten hoe ze wandelen, waar ze pauzeren, steeds op dezelfde plek buiten in de sneeuw rond Nieuwjaar.

De hoofdstukken die daaraan voorafgaan zijn losjes en relativerend van elkaar gescheiden door handgeschreven titels en stevig ingezette muziek van Edward Elga, Brittania rules the waves. Het effect is droogkomisch zeker voor wie zijn Godard kent. In 'Song’s hoofdstuk’ verhindert een sneeuwstorm de meeste studenten om naar de faculteit te komen. Professor Song is lang alleen in zijn collegezaal. Dan komt eerst Oki. Een tijdje later volgt Jingu. Ze zijn de enigen die de sneeuwstorm getrotseerd hebben.

Er volgt dan geen college maar een soort vrije intellectuele trainingsronde tussen de professor en zijn twee studenten. Vraagt Oki: `Zijn wij mensen of dieren?’, antwoordt Song: 'Dat maakt niet uit’. Vraagt Jingu: 'Ben ik een goed mens?’ Antwoordt Song:`Ik zou het niet weten’. Professor Song is sceptisch over film als de kunstvorm waar hij van houdt. 'Filmkunst is een gepasseerd station en komt niet terug’ zegt hij, 'Alleen boeken brengen redding’.

Medium is the message bij Hong Sang-Soo die zonder vastomlijnd script aan zijn vertelling werkte. De film Oki’s movie becommentarieert onnavolgbaar en geestig het leven en de ambities van filmmakers binnen en buiten de film. Het is cinema die doet denken aan een kruising van films van Jaques Tati en Godard. Het resultaat in Oki’s movie is kwikzilver, origineel en met aandacht voor mens en film gemaakt.

Met zulke films is Zuid-Korea een land van edelstenen.