,,Het volk bestaat niet''

07 november 2011 door de Redactie

(Door Saskia Wigbold)

Afgelopen maand werd er in Arminius, de voormalig Grieks Orthodoxe kerk tegenover Boijmans-van Beuningen, gedebatteerd over het populisme, een stroming die sinds de opkomst van Fortuyn niet meer uit de Nederlandse politiek is weg te denken.

De socioloog en publicist Dick Pelsschreef eenboek over populistische stromingen met als titel: ‘Het volk bestaat niet’. Hij ging hierover in debat met Paul Frissen hoogleraar Nederlandse school voor Openbaar bestuur. Als derde gast was Kay van der Linde uitgenodigd, de bekende spindoctor van Rita Verdonk en voormalig campagneleider van Pim Fortuyn.

Elite

Politiek was in Nederland lange tijd het speelveld van de elite. Sinds het populisme wortel heeft geschoten in de politiek wordt er gesuggereerd dat er een volk is met één stem maar dat volk bestaat volgens Dick Pels helemaal niet. ,,De stem van het volk wordt door de media bepaald,” legt Pels uit. ,,Die rondzingende stemmen van burgers in de kroeg bijvoorbeeld. Vanuit het perspectief en de belangen van journalisten en woordvoerders wordt het verhaal verteld. Het is de functie van de politiek om de eigenwaarde te ontwikkelen.”

De donkere kant hebben ze volgens Pels niet willen zien. Hij ziet het huidige populisme als een stroming waarvan we kunnen leren. ,,Vrijheid leidt tot hufterigheid. Het individualisme hebben we laten doorschieten. Het systeem moet zelfbewuster worden. We kunnen de gevaren van de elite terugdringen door rechtstreekse verkiezingen van burgemeesters en referenda. Er is daarbij een groeiende kloof in Nederland tussen hoog en laag opgeleiden. Hoe overbruggen we die kloof?”

,,De les van Fortuyn is dat het makkelijker is om personenpolitiek te bedrijven. Een combinatie van vorm en inhoud. Celebrities zijn voor veel mensen juist aantrekkelijk om op te stemmen vanwege hun uitzinnige persoonlijkheid. Er heerst angst voor personendemocratie maar zie een Arnold Schwarzenegger in Californie. Hij blijkt een doodnormale bestuurder te zijn.”

Pels is voorstander van primaries zoals dit jaar in Frankrijk waar alle linkse kiezers de socialistische partijleider mochten kiezen.

Nuchter

,,Het volk bestaat niet en daarom hebben we politiek,” is de nuchtere reactie van Paul Frissen. ,,Ik ben tegen het populisme want zij zijn tegen de politiek. De kerngedachte van democratie is het oneens kunnen blijven. Het populisme in zijn zuivere vorm is een levensbedreigende stroming. Het betoog van Pels vat hij met een grijns in één zin samen: ,,De maakbaarheids politiek van Dick Pels de idealist.”

De Rotterdamse politiek laat volgens hem goed zien hoe het echt werkt. ,,De overheid is paternalistischer dan ooit. Dat moet minder. We moeten de machthebber meer controleren. Oftewel de democratie insnoeren om zelf te bepalen wat mijn beschaving is.”

Pels pleit voor meer democratische discussie omdat dat de kern is van democratie. ,,De toename van de hufterigheid uit zich in het niet meer bereid zijn om aan dat democratisch beleid deel te nemen. De stijl Wilders is niet debatteren!”

Frissen voegt toe: ,,De waarde van democratie is dat we hartstochtelijk van mening verschillen en aanvaarden dat er onaangename opvattingen zijn. De politiek is er om de waarden pluriform in stand te houden. De normen zijn om zich te gedragen. Dat zijn de voorwaarden om het oneens te blijven. De toets op de tolerantie is de mate waarin men het onaangename verdraagt.”

Frissen wijst nogmaals op het klein en bescheiden houden van de staatspolitiek en de mogelijkheid om binnen de eigen gemeenschap zelf alles in te richten zoals scholen. Die horen volgens hem van de gemeenschap te zijn en niet van de staat.

Pels vindt dat de individuele beleving van godsdienst op dit moment voorrang heeft. ,,Democratie gaat over de bescherming van minderheden.” Hij ziet het als een taak van de politiek om druk uit te gaan oefenen op Wilders om wel aan het debat deel te nemen.

Personen belangrijk

Kay van der Linden schuift aan. ,,Personen zijn altijd belangrijk geweest in de politiek. Denk aan Churchill, Thatcher en Reagan. Zij verkopen het partijprogramma. De persoon is waar de kiezer in geloofd.”

Tot vijftien jaar geleden was hij het nog met Pels eens maar inmiddels is dat veranderd. ,,Het kernprobleem van de politicus is veel tragischer,’’ vervolgt Kay. ,,Want wat is het grote probleem van politici? Als ze in staat zijn het eerste grote probleem op te lossen wordt het tweede probleem hun volgende probleem. Neem burgemeester Zuliani van New York. Toen hij de criminaliteit in New York tot meer dan de helft wist terug te dringen verwachtte de kiezers dat hij het tweede grote probleem van de stad ook direct zou oplossen. Het is de verwende zeurcultuur. Zie de 130 km per uur. Een micro beslissing. Gewoon absurd! Als er bij wijze van spreken morgen een das wordt overreden moet er onmiddellijk een dassenbrug komen. Men is verdwaald geraakt in beslissingen en meer democratie zal dat juist verergeren. Het is de schuld van het volk,” vervolgt hij. ,,Mensen respecteren juist sterke leiders. Altijd wijzen we naar de ander. We moeten de burgers terugjagen naar hun hok.” Tevens merkt hij op dat de rechten van de minderheid niet ten koste mogen gaan van de wensen van de meerderheid.

Pels reageert verbijsterd op zijn uitlatingen. ,,Dat had je nooit kunnen zeggen als je nog bij Rita Verdonk zat!” ,,Ik zit hier met respect voor deze discussie,” antwoordt Kay. Ik ken alle trucjes als spindoctor maar hier zit de complete Kay van der Linden. Die nog steeds is in te huren,” voegt hij er met een grote glimlach aan toe.

,,De kloof tussen burger en politiek is te klein,’’ voegt Frissen toe. ,,De onzalige effecten van meer democratie is referenda over van alles en nog wat.’’ ,,Machtsuitoefening willen we niet”, reageert Kay. ,,Maar als er iets gebeurd, moet de politiek dat even regelen. Bestuurders en burgers wijzen naar elkaar. Allemaal zitten we in hetzelfde schuitje. Hoe is die afstand te vergroten? Zijn we bereid om bestuurders vier jaar lang met rust te laten en dan af te rekenen op het hele pakket? Politiek vraagt om langere termijnoplossingen en geen micro oplossingen zoals die 130 km per uur, daarom moeten we ze met rust laten.’’

Pels vindt dat Kay er een typisch CDA-standpunt op nahoudt.,,Het is juist heel vruchtbaar dat mensen zich nu zo bij de politiek betrokken voelen. Dit lijkt op het regentendom van de jaren 50.’’

,,99% Van de input die je krijgt is schelden,'' vervolgt Kay. ,,Minacht het volk!” De complete Kay van der Linde ziet er duidelijk geen enkel heil in.

Hij verwijst tenslotte naar een uitspraak van de onlangs overleden Apple goeroe Steve Jobs. ,,Steve Jobs begreep hoe het werkt. Hij zei: Vaak weten mensen niet wat ze willen totdat je ze het toont. Dus maak ik een iphone voor ze!” voegt hij er aan toe.

In Arminius zijn iedere maand debatten te volgen zie:www.arminius.nu