De vergaste kinderen krijgen een gezicht
Marianne Koster, geboren op 5 december 1935, wonend aan de Versijdenstraat 15b in Rotterdam. Op vrijdag 7 augustus 1942 is zij met de trein van Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz.Twee dagen later is zij op 6-jarige leeftijd vergast.Jesaijes Visser, geboren op 16 februari 1939, wonend aan de Essenburgstraat 81b in Rotterdam. Op maandag 21 september 1942 is zij van Westerbork naar Auschwitz getransporteerd. Drie dagen later is zij op 3-jarige leeftijd vergast.
Het is eigenlijk te gruwelijk om te geloven. De twee meisjes behoren tot de bijna 18.000 (voornamelijk Joodse) kinderen die in de Tweede Wereldoorlog uit Nederland zijn afgevoerd en vermoord in de concentratiekampen van de Duitse nazi’s.
Fascinerend is het recent uitgekomen boek van auteur Guus Luijters die heel precies zelfs de nummers van de transporten en het aantal wagons heeft achterhaald. Van circa 2500 kinderen zijn in het boek foto’s opgenomen. De doden hebben een gezicht gekregen. De rillingen lopen over je rug als je de onschuldige gezichten ziet.
Mochten er nog ongelovigen (soms extreemrechtse figuren of moslims) zijn over de holocaust, dan valt hen aan te raden dit boek tot zich te nemen. Als zij na het lezen hiervan nog steeds denken dat de grootste volkerenmoord aller tijden alleen maar Amerikaanse en Israëlische propaganda is geweest, dan zitten er behoorlijk wat draadjes aan hen los.
Transporten
Uit de regio Amsterdam is veruit het merendeel van de kinderen – meestal samen met hun ouders - door de nazi’s (ook met medewerking van de Nederlanders) weggeplukt. Uit de regio’s Rotterdam en Den Haag gaat het om vele duizenden. Naarmate de transporten vorderden ontkwamen ook andere Nederlandse plaatsen niet aan de holocaust.
In het boek van bijna 1000 bladzijden is de getuigenis opgenomen van Wolf van Naarden, destijds 29 jaar, koopman, wonende te Rotterdam-zuid. ,,Ik ben op 29 juli 1942 opgepakt en via het Poortgebouw te Rotterdam naar Westerbork gebracht. Op 3 augustus werd ik van Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Wij kwamen aan op een perron, dat zich bevond tussen de kampen Auschwitz en Birkenau; daar werden de mannen van de vrouwen gescheiden.
Naar mijn schatting is ongeveer 70 procent van de mannen direct naar de gaskamers gegaan. Het sorteren vond als volgt plaats: de vrouwen en de meisjes en ieder die niet lopen kon, gingen op auto’s, naar ik vermoed, richting gaskamers. De rest liep naar Birkenau. Korte tijd later geschiedde de selectie door de SA.’’
‘Matriculeren’
Gedurende het transport van Westerbork naar Auschwitz is, voor zover hem bekend, niemand overleden en werden ook geen wagons van de trein afgesplitst. De registratie vond niet plaats op de dag van aankomst, maar de dag daarna.
,,Het ‘matriculeren’ (Matrik = registreren van bevolking, een vrij pijnlijke bewerking, waarbij met de pen snel en hard in de stijf gehouden arm werd geprikt, Red.) duurde, voor alle overgeblevenen van het transport ongeveer een half uur. Ik kreeg het nummer 56227.‘’
De vergassingsruimte, zo beschrijft hij, was een gewoon vierkant hok, waarop ‘Baderaum’ geschilderd was. ,,Naar mijn schatting zal iemand in de gaskamer wel na drie of vier minuten dood geweest zijn. Ik ben ervan overtuigd, dat er nochtans ook wel bewustelozen uit de gaskamers zijn gekomen, die zijn verbrand.’’
‘Gewoonheid’
Luijters beschrijft uit-en-te-na de dramatische verhalen over een aantal kinderen waarvan je hart krimpt als je ze leest. Het meest verpletterende is volgens Luijters de ‘gewoonheid’. De kinderen lachen, spelen en poseren in hun mooiste kleren. In de context van wat er met hen is gebeurd, is het echter een onbeschrijflijk en niet meer te bevatten drama geworden.
Luijters heeft vier jaar aan het boek gewerkt. Samen met beeldredacteur Aline Pennewaard. Moest je naar Westerbork dan was het einde nabij. Het merendeel ging daarna door met treinen naar het oosten. Meestal was het dan helemaal afgelopen!
Volgens de gegevens van Luijters zijn er tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944 vanuit Nederland 19.048 kinderen (van 0 tot 18 jaar) naar de Duitse vernietigingskampen afgevoerd van wie er 17.964 zijn vermoord.
Onthutsend maar niet nieuw is ook dat Nederlandse overheden (o.a. politie) hebben meegewerkt aan de deportaties. Alleen het verzet en een aantal particulieren hebben pogingen gewaagd mensen en kinderen te redden.
Namen
Cohen, Koster, Van Been, Van den Berg, Bosman, De Jong, Sanders, De Winter, Wolff of De Wolf, Stad, De Vries, Van Leeuwen, De Haas. Zomaar een aantal achternamen van kinderen uit Rotterdam, die zijn vergast. Zonder ook te beogen enige rangschikking aan te brengen. Het is al erg genoeg. Namen ook die je nu nog volop in Rotterdam tegenkomt. Of de vermoorde kinderen nog (verre) familie zijn geweest, weten we niet.
Op internet kan men tegenwoordig zelfs op naam terugzoeken of er iemand in je familie (kinderen, ouders en andere volwassenen) om het leven is gekomen door de vervolging van het Duitse nazi-regime.
Als men niet sterk in de schoenen staat, kan men beter maar niet op de website www.yadvashem.org kijken naar de namen in de concentratiekampen. Je wordt er niet goed van als je zo direct wordt geconfronteerd met de dood van vele vroegere landgenoten en Joodse vluchtelingen uit andere Europese landen inmiddels al weer zo’n 67 tot 72 jaar geleden.
‘In Memoriam. De gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen 1942-1945’ is uitgegeven doorUitgeverij Nieuw Amsterdamen kost 99,95 euro. Een groot bedrag voor een boek, maar alleszins waard voor degenen die de schokkende verhalen aan kunnen.
In hetAmsterdamse Stadsarchiefloopt tot en met 20 mei 2012 een gelijknamige tentoonstelling. De toegang is gratis. Het loopt storm.
Geheel bovenin bij de inleiding de poster van de tentoonstelling met het portretje van Hijman (Hansje) de Leeuw. Geboren 14 juni 1938 in Amsterdam. Hij stierf op 21 mei 1943 in de gaskamers van Sobibor. Foto: Privécollectie Mevr. Ch. Walvisch
.gif)
