Binnenvaart kijkt uit naar Maasvlakte 2

11 augustus 2012 door de Redactie
Binnenvaart kijkt uit naar Maasvlakte 2

(Door Hans Roodenburg)

De binnenvaartsector kijkt reikhalzend uit naar het in gebruik stellen van Maasvlakte 2 als het gaat om de groei van het containerverkeer. Bureau Voorlichting Binnenvaart meldt dat de vracht-tarieven, afhankelijk van het soort goederen en van de periodes, al jaren onder zware druk staan.



Door de verwachte groei in de aan- en afvoer van goederen in de Rotterdamse haven hoopt men op tariefverbeteringen voor de lading vervoerende schippers. Want door forse capaciteitsuitbreidingen en vernieuwingen in de binnenvaartsector, vooral in de economisch florerende jaren vóór 2008, is er moordende concurrentie ontstaan in de ‘vrije’ vrachttarieven.


Hoge hypotheken

Vooral schippers die wat al te uitbundig hebben geïnvesteerd, vaak met hoge bankhypotheken, hebben het financieel heel moeilijk. Een aantal van hen (dit jaar al minstens vijfentwintig) is al failliet verklaard.

Een heel ander verhaal zijn de kennelijk onontkoombare speculanten die zich in de goede jaren op de binnenvaartmarkt hebben gestort. We kennen geldschieters die in het Verre Oosten casco’s voor binnenschepen financierden, die ze zelfs al voor de afbouw op de Nederlandse werven doorverkochten met een paar ton winst (,,Een paar Mercedessen,’’ zoals er één ons vertelde) in een paar maanden tijd.


Het schip in

Toen de economie na 2008 inzakte en de prijzen van de binnenvaartschepen kelderden, zijn sommigen van die laatste ‘speculanten’ uiteraard letterlijk ook het schip ingegaan. Veelal hadden ze echter al lang hun schaapjes op het droge en zijn meteen na hun verlies weer vertrokken uit de sector om te kijken of zij elders weer hun kunstje kunnen flikken of ze zijn gewoon van hun geld gaan leven.

Aan deze zwarte kant van het verhaal besteden de belangenorganisaties van binnenschippers (in heel Nederland zijn er 3500 ondernemingen, veelal particuliere eigenaren die zich verhuren) te weinig aandacht. Ze waarschuwden er steeds voor maar de schippers zijn er soms met open ogen ingetuind om met speculanten/financiers in zee te gaan.

Misschien wel omdat een aantal van hen er niet vies van was mee te speculeren.


Te grif

De binnenvaartorganisaties hebben – ook weer achteraf – wel gelijk dat banken in de goede tijden investeringsplannen van schippers te grif financierden: hypotheken tot 80 of 90 procent op de waarde van het nieuwe binnenschip destijds. Vóór 2009 kwamen er jaarlijks honderden schepen bij!

Af en toe worden wel sloopregelingen geopperd, maar de grote vraag is wie die subsidies (als er een nieuwe schip wordt besteld, wordt er een behoorlijke prijs betaald voor het uit de vaart nemen van het oude schip) opbrengt. De sector zelf kan dat niet, de banken willen dat niet en de overheid die in het verleden wel eens bijgesprongen heeft, vindt terecht dat de (vrije) markt zelf het probleem heeft gecreëerd.

De schippers waren vaak naïef door te veronderstellen dat de binnenvaarttarieven hooguit met enkele procenten zouden dalen en dat zij met langlopende contracten hun lasten wel zouden kunnen opbrengen.


Spotmarkt

Echter niet alleen zijn sommige vrachttarieven op de spotmarkt – die heeft altijd veel invloed op de langere termijncontracten – met tientallen procenten ingestort, maar ook de waarde van hun schip is in enkele jaren tijd aanzienlijk gedaald. Die situatie krijg je altijd als het aanbod de vraag overtreft.

Het gebeurt dat hun hypotheek veel hoger is dan wat zij voor hun schip kunnen krijgen. Een vergelijkbare situatie als op de woningmarkt waarin mensen die een huis hebben gekocht op de top van de woningmarkt en die hebben laten financieren door wel erg gewillige banken nu met het probleem zitten dat als zij het huis nu willen verkopen zij grote verliezen lijden.

Sommige schippers hebben hetzelfde probleem. Het helpt natuurlijk niet dat banken de schepen van failliete schippers tegen lage prijzen doorverkopen die vervolgens weer tegen lage vrachttarieven, soms onder de kostprijs, in de vaart komen om werk te krijgen. De vicieuze cirkel, maar dan in een spiraal omlaag.


Meer containers

Alleen herstel van de vrachtenmarkten kan daarin verandering brengen. Vandaar de hoop in de sector dat het te vervoeren aanbod van vrachten – en daarvoor lijkt maar één transportsoort geschikt, de containers - zal toenemen. Dat heeft alles te maken met herstel van de economie én met het in bedrijf stellen van de Maasvlakte 2 in 2014. Want de Rotterdamse havenmarkt is naar schatting goed voor minstens 35 procent van het totale Nederlandse binnenvaartvervoer. En dat moet 45 procent worden.

De nieuwe containeroverslagbedrijven op de Maasvlakte streven ernaar om 40 procent van de te behandelen containers via de binnenvaart aan- en af te voeren. Dat heet met een mooi Engels woord ‘modalsplit’: verdeling van de vervoersmiddelen over weg (trucks), spoor en binnenwateren. Dat perspectief voor de schippers zou inderdaad wel eens voor een flinke tariefverhoging kunnen zorgen, gecombineerd met de hopelijk vanaf dat moment aantrekkende economie.


Tweedeling

In de binnenvaartsector is in feite een tweedeling ontstaan. De schippers die hun schepen al hadden, vaak al grotendeels afgefinancierd bij de bank of met behoorlijk wat eigen geld, kunnen stoten verdragen. Ze zullen in de huidige situatie niet meer ‘goud geld’ verdienen, zoals in de jaren vóór 2008, maar ze redden het wel. In het andere deel van de sector is het hopen op verbeteringen van de tarieven of als dat niet op tijd gebeurt faillissement aan te vragen voor hun onderneming.

Structureel rekenen schippers ook op laag water in de Rijn in de zomer, want dan kunnen ze per schip minder tonnen meenemen. Daardoor ontstaat krapte in de laadruimte. Het gevolg is dat de vrachtprijs per ton toeneemt en er meer capaciteit voor dezelfde hoeveelheid te vervoeren vracht moet worden ingezet.


Optimisme

Expert Michel Gonlag van De Binnenvaartkrant: ,,Het grootste deel van wat de binnenvaart vervoert, is bulk: droog en nat. Daar is nauwelijks groei in te verwachten en wat over water kan, gaat al over water.’’

Het optimisme heeft volgens hem meer te maken met het feit dat in het algemeen de economie over een paar jaar ‘wel weer’ zal aantrekken, zodat olieproducten, kolen en staal (auto’s) weer meer worden vervoerd. ,,En onderschat niet wat een impact het heeft dat de bouw door een dal gaat. Heel veel schepen op de Rijn willen graag zand en vooral grind mee terugnemen.’’


Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.