Pers voorzag 'affaire Scholten’ niet

01 maart 2013 door Hans Roodenburg

In het komende voorjaar dient in hoger beroep in Den Haag (wat heet) het grootste Rotterdamse havenschandaal ooit met algemeen directeur Willem Scholten als centrale persoon. Hij wordt er van beticht zijn positie misbruikt te hebben door een te hoge garantstelling (183,5 miljoen euro) af te geven eind jaren ’80 en beginjaren ’90 aan RDM Vehicles van destijds eigenaar Joep van den Nieuwenhuyzen. Tegen de laatste lopen ook langdurige juridische procedures.

In 2010 is Willem Scholten door de rechtbank veroordeeld tot acht maanden cel, voor valsheid in geschrifte, oplichting en omkoping. Volgens de rechter kreeg hij giften van Van den Nieuwenhuyzen. In ruil daarvoor tekende hij omstreden bankgaranties voor RDM. In hoger beroep zal waarschijnlijk meer duidelijk worden hoe de gang van zaken is gegaan en wie mogelijk nog meer weet van deze zaak hadden.
Hebben indertijd de plaatselijke journalisten zitten slapen? Géén van allen hebben ooit zelfs maar een suggestie in hun media gedaan dat er misschien wat aan de knikker was bij het Havenbedrijf. Journalist Theo Jongedijk van De Telegraaf blikt daarop terug in een informatief hoofdstuk in zijn herziene boek ‘Het Verhaal achter het Krantenverhaal’.

Toegankelijk
Zelf concludeert hij achteraf: ,,Als voormalig voorzitter van de opgeheven Rotterdamse Havenpersclub Kyoto steek ik liever de hand in eigen boezem. Geen havendirecteur was zo makkelijk toegankelijk als Willem Scholten, maar ik heb niet in de gaten gehad wat er speelde. Waar heeft de Rotterdamse havenjournalistiek gefaald? Of is er niet gefaald, omdat Scholten deed wat hij moest doen in het belang van de haven?’’

Vervolgens laat Jongedijk een aantal in haven gespecialiseerde journalisten aan het woord die overigens allen min of meer eenzelfde onthutsende conclusie trekken. Frank de Kruif, nog steeds verslaggever van Nieuwsblad Transport, stelt vast dat de 'affaire Scholten’ zeker niet te vergelijken is met die van wielrenner en dopinggebruiker Lance Armstrong. ,,Bij Scholten waren die vermoedens er in het geheel niet, zeker niet publiek, maar volgens mij zelfs niet in kleine kring,’’ schrijft hij aan Theo Jongedijk.Anton Heuff, nu gepensioneerd, voorheen werkzaam bij Het Vrije Volk en het Algemeen Dagblad, is kort in zijn commentaar: ,,Dit soort zaken komt alleen in de media als er een bron van binnenuit aan de bel trekt. Er moet iemand informatie lekken. Zonder dat blijven zaken toegedekt.”

Geen controle
De Rotterdamse freelance journaliste Janny Kok schreef over de kwestie in het Britse maritieme vaktijdschrift Fairplay. Zij suggereert: ,,Tijdens Scholtens directieperiode werd het Havenbedrijf gemanaged als een fictief familiebedrijf zonder externe controle. Scholten was een Rotterdammer in de traditionele zin van het woord en had een omvangrijk netwerk van sociale en zakelijke contacten dat hem in de directievertrekken van multinationals bracht en zelfs in de bestuurskamers daarvan, alsmede in de raad van toezicht van de lokale voetbalclub Feyenoord. Hij nam in havenzaken zelfstandig beslissingen, ook als het om grondtoewijzingen ging, zonder anderen te consulteren.’’
Zij doet daarmee tekort aan mede directieleden van het Havenbedrijf, aan de Raad van Commissarissen, de havenwethouder en zelfs, in uiterste instantie, aan de gemeenteraad van Rotterdam. Allen worden geacht met Scholten mee te beslissen en op hem toe te zien.
In Hoger Beroep zal ongetwijfeld blijken hoe hij de mensen op het verkeerde spoor heeft gezet en in hoeverre hij een ‘alleingang’ heeft gemaakt.

Buiten zijn boekje
De auteur van dit artikel heeft als tweede man op havengebied bij het Rotterdams Dagblad eveneens te maken gehad met de affaire Scholten. Ik heb Theo Jongedijk het volgende geschreven: ,,Zelfs zijn eigen directiecollega’s en zijn raad van commissarissen (sic!) hadden geen verdenkingen. Het feit dat hij met de ‘garanties’ buiten zijn boekje was gegaan had niemand ontdekt als Joep van den Nieuwenhuyzen gewoon alles op tijd netjes had betaald van de leningen waarmee hij de RDM en aanverwante activiteiten overeind probeerde te houden. Iedereen vond dat ook prachtig.’’
Volgens mij was de corruptie van Willem Scholten privé met Joep van den Nieuwenhuyzen (het gebruik maken van mooie panden in Antwerpen en het betalen van vergoedingen) ook nooit aan het licht gekomen als de hele kwestie niet aan het rollen was gebracht door banken vanwege opgeëiste garanties.

Wim de Regt, voormalig verslaggever van de Haagsche Courant en vele jaren voorzitter van de toenmalige Havenpersclub Kyoto Rotterdam noemt ‘de journalistieke benadering van de zaak-Scholten naar mijn mening een schoolvoorbeeld van wat ik een doodzonde noem: de veel te intieme banden tussen journalisten en een zakelijke relatie’.
,,Scholten was een populaire man, getalenteerd om journalisten in te pakken. En dat heeft hij ook gedaan. Toen bekend werd dat hij van een ernstig misdrijf werd verdacht, hoefde hij geen kritische journalisten te vrezen; de maritieme pers was in de loop van de jaren zo vertrouwd geraakt met hem, dat zij het niet kon opbrengen om de affaire objectief te onderzoeken.”

Niet te intiem
De Regt zegt wel de affaire vanaf de zijlijn te hebben gevolgd. ,,Omdat ik helaas al met pensioen was. Mijn leermeesters in het journalistieke vak hebben nooit nagelaten om te waarschuwen niet te intiem te worden met relaties. Daar hebben ze nog steeds gelijk in.’’
Auteur Theo Jongedijk van het boek springt in. ,,Scholten was inderdaad ‘onze Willem’. De Rotterdamse haven is ons werkgebied en levert competitiestrijd met Antwerpen en Hamburg om de meeste lading over te slaan. Scholten was de man die daaraan leiding gaf en de lijnen uitzette. Dat deed hij met charme, glamour, innemendheid en een vooruitziende blik.’’
Theo Jongedijk voelt zich niettemin als havenverslaggever (nog steeds) ’beentje gelicht door Willem Scholtens strapatsen’.
Een journalist met een grote staat van dienst als politiek commentator bij het vroegere Rotterdams Nieuwsblad is Koos de Gast. In zijn bijdrage stelt hij klip en klaar dat hij het van het begin af aan het voor Willem Scholten heeft opgenomen vanwege zijn grote staat van dienst voor Rotterdam en de haven.

Nauw betrokken
Om uiteenlopende redenen hebben in het boek niet gereageerd andere nauw betrokken havenverslaggevers als Alexander Bakker (Rotterdams Dagblad, thans een eigen pr-bureau), Ton Olde Monnikhof (Het Financieele Dagblad, thans gepensioneerd), Aad van Cortenberghe (Het Financieel Dagblad, thans gepensioneerd), Bram Oosterwijk (Rotterdams Dagblad, MainPort, thans gepensioneerd en fameus auteur van havenboeken), Marc Serné (NRC Handelsblad, gepensioneerd) en andere journalisten die wat kortere tijd met Willem Scholten te maken hebben gehad.
Ze hebben allen ook één ding gemeen: voordat de affaire in 2004 losbarstte omdat de banken hun garanties opeisten hebben ze nooit een publicatie gedaan dat Willem Scholten buiten zijn boekje was gegaan.

Het boek ‘Het Verhaal achter het Krantenverhaal’ van Theo Jongedijk is gratis te downloaden op www.leesfanaten.nl.