Unieke bouwplaten van stad in beeld
,,Ze kwamen hier af en toe binnen,’’ begint Harry Hoek zijn verhaal. ,,Ik vond ze zo leuk dat ik ze vanaf die tijd begon te verzamelen.’’
Harry Hoek werkt als tentoonstellingsinrichter bij de openbare Bibliotheek Rotterdam aan de Hoogstraat. En 'ze' zijn de bouwplaten die met Rotterdam te maken hebben die Harry sinds zijn aanstelling verzamelt. Inmiddels heeft hij een aardige collectie opgebouwd wat hem op het idee bracht om er een tentoonstelling aan te wijden. Deze worden zowel plano (alleen gedrukt) dus nog niet gebouwd, als gebouwd getoond.
Verzekeringsbank
,,Kijk, ‘’ zegt Harry en hij wijst enthousiast op het uit karton geknipte en geplakte schaalmodel van de Nationale Verzekeringsbank. Hij tilt het gebouw voorzichtig op. ,,Dit is een hele bijzondere bouwplaat, eigenlijk een dubbele bouwplaat. Onder de nieuwe situatie zit de oude situatie voordat het gebouw geplaatst werd.’'
Een openbare ruimte in karton wordt zichtbaar bestaande uit onder meer bomen, struikjes, bankjes en wandelende figuurtjes. Alles is tot in detail uitgewerkt. De bouwplaat dateert uit 1949 en bestaat uit 273 onderdelen. Voor de verzekeringsbank ligt ook een stukje straat waarop autootjes zichtbaar zijn uit lang vervlogen tijden.In de ruimte waarin ik hem spreek, staan nog tientallen kleurrijke kartonnen schaalmodellen van bekende Rotterdamse gebouwen maar ook van schepen, auto’s, trams en zelfs promotieartikelen zoals een antieke benzinepomp van Shell en een prachtig kartonnen koffieserviesje dat in1926 is uitgegeven door de Van Nelle fabriek.
Wolkenkrabbers
Ook van hedendaagse moderne architectuur, zoals bouwplaten van Rotterdamse wolkenkrabbers van Sybren Terpstra, zijn er plano’s en schaalmodellen te bewonderen.
,,Het is allemaal in de jaren 70 begonnen toen de toenmalige Rotterdamse Kunststichting in het Lijnbaancentrum een bouwplaten-tentoonstelling samenstelde,’’ vervolgt Harry zijn verhaal. ,,Een mijlpaal in de geschiedenis van bouwplaten. Ze verwachtten nostalgie en dachten dat de bouwplaat een aflopende zaak was. Iets van vroeger voor kinderen. Door de tentoonstelling kwamen ze er achter dat de belangstelling voor bouwplaten nog springlevend is. Sindsdien zijn architecten, vormgevers en kunstenaars begonnen om bouwplaten van moderne architectuur uit te geven. Misschien wel geïnspireerd door deze tentoonstelling.’’
Uitgeverij 010 gaf een serie bouwplaten uit van voorbeelden van het nieuwe bouwen in Rotterdam zoals café De Unie en het goederenkantoor Feyenoord. Deze bouwplaten werden ontworpen door Piet Vollard en Paul Groenendijk, destijds studenten architectuur in Delft.
Professioneel
,,Van de bouwplaat van het Rietveld Schröder Huis gemaakt door Victor Velthuijzen van Zanten werden er wereldwijd 30.000 verkocht,’’ vertelt Harry. ,,De bouwplaat werd professioneel. De gedrukte bouwplaat (plano) kwam bij architecten aan de wand te hangen.’’
Vervolgens laat hij een exemplaar van het tijdschrift Utopia zien uit de jaren 70. Het blad bevat pagina’s die je uit kunt klappen met daarop stansvormen. ,,Dit werd gemaakt in de watertoren,’’ legt hij uit. ,,De daar gehuisveste oprichters van uitgeverij 010 gaven daar het blad Utopia uit. Nummer 5 was gewijd aan bouwplaten en beweegplaten. Later is er nog een Utopia Special over bouwplaten gemaakt.’’ De bouwplaat van de watertoren ontbreekt ook niet in zijn verzameling.
De oudste bouwplaat, van het Schielandhuis, dateert uit 1880 waar toentertijd museum Boijmans was gevestigd. Voorlopers van de bouwplaat waren perspectiefs of diorama’s. Een driedimensionaal doorkijkje zoals in de ‘kijkdoos’. Uit de collectie van Atlas van Stolk wordt ook het perspectief ‘gezicht op de Maas’ tentoongesteld.
Historisch
Een historisch stuk is het schaalmodel van een gedeelte van het Scheepmakerskwartier. Buiten het verdwenen treinviaduct staat er ook een reeks huizen op die door het bombardement zijn weggevaagd. Deze bouwplaat werd voor de oorlog gemaakt en is na de oorlog uitgegeven.
Aan het eind van ons gesprek laat Harry nog een bijzondere bouwplaat zien. Het hoofd van voormalig burgemeester Ivo Opstelten (zie de foto bij de inleiding), ontworpen door Bert Simons. ,,Bij zijn afscheid werd Simons gevraagd om een 3d portret van hem te maken. Speciaal voor deze tentoonstelling heeft hij een nieuw schaalmodel in elkaar geplakt,’’ vertelt Harry. Opstelten heeft zijn toestemming gegeven en dus kunnen de Rotterdammers binnenkort ook hun oud burgervader in kartonnen uitvoering bewonderen!
De tentoonstelling ‘Geknipt & Geplakt’ is van woensdag 3 april tot en met dinsdag 30 april 2013 te bezichtigen op de begane grond van de Openbare Bibliotheek aan de Hoogstraat.
.gif)
