Eerste Wereldoorlog en Nederland (2)

11 februari 2014 door Geert-Jan Laan
Eerste Wereldoorlog en Nederland (2)

Nederlandse sympathie in begin meer voor Duitsland - Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was aanvankelijk in het neutrale Nederland de sympathie voor Duitsland groter dan voor Frankrijk of Engeland. Dat lag niet alleen aan de Boerenoorlog, die de Britten aan het einde van de 19e eeuw tegen onze, als ‘stamverwanten’ geziene, Boeren hadden gevoerd.

Getuige de vele Afrikanerwijken die kort na die oorlog in veel Nederlandse steden werden gebouwd zat dat behoorlijk diep.
Daarbij kwam dat er ook bewondering was voor de geordende manier waarop in Duitsland de industrie met veel succes werd uitgebouwd. Zoals een tijdgenoot schreef: ,,De Duitse welvaart bleek een krachtige hefboom voor de Nederlandse economie.”

Het geïllustreerde weekblad ‘Het Leven’ speelde een grote rol in Nederlandse publicaties van het Duits/Belgische front.

Frankrijk
Wat Frankrijk betreft waren de gevoelens meer gemengd. Men hoopte dat de veelzijdige Franse cultuur behouden zou blijven. Maar er was twijfel. Het verleden had bewezen dat de Franse invloed vaak werd aangewend om het zelfbeslissingsrecht van Vlaanderen in te perken. En dan natuurlijk alle Belgen (gedwongen) Frans te laten spreken.
Over de Britten kunnen we kort zijn. De Boerenoorlog had bewezen dat de oude erfvijand Engeland nog niets van zijn oude streken had verloren.
Bovendien was die oorlog het bewijs dat de Britten kleinere naties, zoals inmiddels Nederland, alleen maar lieten bestaan wanneer dat rechtstreeks in hun belang was.
Over die andere partij, Rusland, werd nauwelijks nagedacht. Er was in ieder geval geen sympathie voor het dictatoriale bewind van de Tsaren.

Omslag
Hoe komt het dat aan het einde van het eerste oorlogsjaar in 1914 de stemming in Nederland behoorlijk was omgeslagen? Dat had te maken met plunderingen, executies en brandstichtingen bij de opmars van het Duitse leger door België.
Maar dat was niet de enige oorzaak van die omslag. De Eerste Wereldoorlog was de eerste omvangrijke oorlog die op grote schaal door verslaggevers en fotografen vanaf de fronten werd verslagen. In tegenstelling tot de Fransen en de Britten lieten de Duitsers vooral Nederlandse persmensen mee oprukken met hun legers.

Duitse troepen trekken Antwerpen binnen. Bij het innemen van o.a. Dendermonde maakten de Duitsers zich schuldig aan plunderingen en vernielingen.

Het geïllustreerde weekblad ‘Het Leven’ speelde daar een grote rol in. Vooral de verslaggever/fotograaf Tervooren had de hoofdrol. Soms met twee/drie reportages (tekst en foto’s) per week trok hij de aandacht.
In het begin probeerde hij de toon nog neutraal te houden. Maar naarmate hij steeds meer ellende ziet en fotografeert, verandert die afstandelijkheid in regelrechte woede.


Dendermonde
Zo meldt hij vanuit het geplunderde Belgische Dendermonde op 21 september 1914: ,,Dit stadje is geplunderd door dronken soldatengespuis. En dat terwijl er geen enkele Belgische soldaat in de stad was. En vrijwel de gehele burgerbevolking was gevlucht.”
Hij voegt daar later aan toe, toen werd getwijfeld aan de betrouwbaarheid van zijn berichtgeving: ,,Ik heb het niet alleen met eigen ogen gezien. Maar de foto’s zijn het absolute bewijs. Ze onderstrepen duidelijk mijn waarnemingen.”

Toen in oktober 1914 de stad Antwerpen viel, vluchtten bijna een miljoen meest berooide Belgische vluchtelingen naar Nederland. En dat deed de Duitse naam ook geen goed.

Daarover een volgende keer.
 

 

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.