De Haas m'n eerste Rotterdammer (2)

28 januari 2015 door Manuel Kneepkens

’s Zomers ging ik op de fiets naar school. Aan mijn wiel plakte dan als een soort tweede Joop Zoetemelk vaak …Thijs Wöltgens, zaliger gedachtenis. De latere fractieleider van de PvdA in de Tweede Kamer.
Soms vroeg ik Thijs om ook eens de kop te nemen maar dan zei hij ,,Manuel, ik kom helemaal uit Kerkrade, ik heb al vier kilometer gefietst. Jij start nu pas, halverwege hier in Terwinselen, jij bent nog fris!”
Ik geef het hier in vertaling want dit alles werd natuurlijk gezegd in het Kirchraotsjer Plat, het Kerkraads, voor Hollanders totaal onverstaanbaar.
Later zou Thijs mij opvolgen als redacteur van het schoolblad Binnen & Bouwen. Ja, zo raakt het wiel rond…

Schunck
Dat Heerlen van mijn gymnasiumtijd was toen op het hoogtepunt van zijn bloei. De mijnen waren nog volop in bedrijf. Werkgelegenheid te over. En …de mijnwerkers gaven royaal uit. Heerlen als koopcentrum van de mijnstreek had dan ook een zeer bloeiende middenstand.
En zelfs een hypermodern warenhuis ‘Het Glaspaleis Schunck’, een gebouw qua stijl van architectuur (het Nieuwe Bouwen) vergelijkbaar met de van Nelle fabriek in Rotterdam. Het is thans als kunstcentrum in gebruik.
 

Typische jaren vijftig-ontspanning was er ook volop. Zaten de kompels doordeweeks in het donker ondergronds, in het weekend vonden zij hun ontspanning in het donker van liefst zes bioscopen. De bioscoop Royal bij het station was toen zelfs de grootste van het land. Maar je kwam als scholier niet makkelijk een Heerlense bioscoop in. Er was een strenge (katholieke) filmkeuring.

Boven de achttienEn als er in een film ook maar iets van bloot of seks voorkwam was het al gauw ‘voor boven de achttien’. Daar stond tegenover dat we op school een bloeiende filmclub hadden. Dus dat was ‘verantwoord’ film kijken. Onder leiding van de geschiedenisleraar meneer Boonekamp… ook een Rotterdammer. Zijn ouders hadden een drankhandel aan de Boompjes gehad. Door het bombardement weggevaagd. Daar placht hij ons over te vertellen. Is het daaraan te danken dat ik in 1993 uitvoerig heb geschreven over het Bombardement? **)
Ik acht het niet uitgesloten.
We hadden overigens heel wat clubs op het Bernardinuscollege. De missieclub, de debatingclub, de toneelclub, de scheikundeclub … etc. Op die wijze trachtten de paters ons van de straat te houden.

Fonville
Zelf was ik een fervent lid van de tekenclub van meneer Fonville. ***) ‘Henk’ mocht ik natuurlijk pas veel later zeggen toen ik al járen van school was. Ik heb zelfs in latere tijden tweemaal de eer gehad een tentoonstelling van Henk Fonville’s schilderijen te mogen openen in Rotterdam. Een keer in Galerie Waning en een keer in de Doelen.
Iedere woensdagsavond kwamen we onder Fonville’s leiding bijeen. Niet alleen om te tekenen of te schilderen maar ook om ons te bekwamen in lino’s snijden en mozaïeken maken en noem maar op.
Lokale roem boekte de tekenclub met een panorama van Heerlen gemaakt vanaf het dakterras van het Glaspaleis Schunck. Naar mijn weten wordt het in Heerlen nog steeds gekoesterd!

Schoolblad
Leidend bij het panorama-project was Harrie Geelen, die twee klassen boven mij zat. Harrie was ook de spil van het schoolblad Binden & Bouwen. Later in zijn werkzame leven was hij hoofd van de tekenkamer van de Marten Toonder- studio.
Maar vooral bekend van zijn kinderseries op tv. ‘Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen meneer?’, ‘Oebele’, ‘Q en Q’, enz. En vooral van de Bommelfilm ‘Als u begrijpt wat ik bedoel’ die grotendeels zijn werk is.
Het bracht mij op het idee toen ik nog in de gemeenteraad van Rotterdam zat om te ijveren voor een Marten Toonder-monument. En dat is er dus ook gekomen.

Als zeventienjarige scholier was Harrie eigenlijk al volledig kunstenaar. Hij gaf zelfs een dichtbundel uit in eigen beheer treffend ‘Waarom niet?’ geheten.
Kortom, Harrie’s voorbeeld heeft mij toen ‘het uit de kast komen als dichter’ een stuk lichter gemaakt.

Aderlating
Zijn afstuderen was een gevoelige aderlating voor de redactie van het schoolblad Binden & Bouwen. Fonville, een van de twee moderatoren van het blad stuurde om het gat te dichten liefst twee van zijn tekenclubleden de redactie in: Pé Hawinkels en ik.
De ander moderator van het blad was de goedmoedige pater Fick, een leraar Nederlands die ons tijdens de redactievergaderingen op sigaretten trakteerde. Golden Fiction(!). Dat doosje toverde pater Fick uit de monnikskap op zijn rug. Roken op school dat was zwaar verboden voor leerlingen. Dus dat was wel een bijzonder privilege wat wij als redacteuren hadden daar in die verbouwde bezemkast op school, in gebruik als redactiekamer. Maar wij voelden ons dan ook heel bijzonder de culturele happy few van de school. De wereld zou nog van ons horen!

Vertaler
Pé Hawinkels is later inderdaad landelijk bekend geraakt. Niet enkel als dichter, vooral als meestervertaler. Zijn vertaling van Der Zauberberg van Thomas Mann bezorgde hem de nominatie voor de Nijhoff-prijs, de ‘Oscar’ voor vertalers in Nederland. Helaas werd die vertaling te vrij bevonden en de Nijhoff-prijs ging aan zijn neus voorbij.
Multi-talent Pé Hawinkels wist verder ook nog furore te maken als pop- en jazz-criticus. Hij placht zich ‘broodschrijver’ te noemen want… hij was de vaste tekstschrijver van Herman Brood.
Helaas is Pé in dat jaren zestig-milieu van sex, drugs en rock and’roll voortijdig ten ondergegaan. Op vijfendertigjarige leeftijd. Aan een hartstilstand.
In Nijmegen, zijn woonplaats sinds het begin van zijn studententijd, wordt hij op gezette tijden herdacht.
En ik? Ik mag mij nog steeds dichter noemen. Laten we het daar bij houden.

(Wordt vervolgd)