Voorspel en begin; '38/'39/mei 1940
In het najaar van 1938 keerde de Rotterdamse nazi sympathisant en havenbaron Van Hoey Smith terug van de partijdag van de Hitler aanhangers in Neurenberg. Hij was daar in gezelschap geweest van nsb prominent M.M. Rost van Tonningen. Hitler had daar op agressieve toon het zelfbeschikkingsrecht voor de Sudeten-Duitsers opgeëist.
Zijn Rotterdamse kennissen en zakenrelaties namen hem dat zeer kwalijk. De toch al groeiende anti-Duitse stemming nam verder toe toen in Duitsland de anti- joodse acties op de zogenaamde Reichskristallnacht in november 1938 schrikbarende vormen begonnen te krijgen.
De stemming werd zo geladen dat de net benoemde nieuwe burgemeester van Rotterdam mr. P.J. Oud zich genoodzaakt zag de voetbalinterland Nederland-Duitsland, die op 11 december in het Feyenoord stadion zou worden gehouden, af te gelasten om een ernstige verstoring van de openbare orde te voorkomen. Dit veroorzaakte woedende reacties van de Duitse regering.
Halvering
De politieke situatie in Rotterdam zag hetzelfde beeld als landelijk. Na de voor de NSB redelijk succesvol verlopen provinciale staten verkiezingen van 1935 halveerde het stemmenaantal op de NSB bij de Kamerverkiezingen van 1937 vooral onder invloed van de gebeurtenissen in Duitsland.
Mr. Oud, voormalig minister van Financiën, toonde zich een bekwaam bestuurder die de tegenstellingen tussen de democratische partijen snel wist te overbruggen. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 1939 waarbij de sociaal democratische SDAP haar absolute meerderheid kwijtraakte maar nog wel de grootste partij bleef, werd een college gevormd in een coalitie tussen socialisten, confessionelen en liberalen.
Nadrukkelijk de democratische partijen.
Net als in de eerste wereldoorlog had de haven- en scheepvaartsector bij het begin van de vijandelijkheden tussen Engeland/Frankrijk en Duitsland direct grote problemen. In de acht maanden voor de Duitse inval verloor de Nederlandse koopvaardijvloot 26 vrachtschepen, passagiersschepen en tankers waarbij 250 zeelieden, het merendeel uit Rotterdam, omkwamen.
Vlaggen
Het waren opnieuw de Duitse duikboten en vliegtuigen die zich niets aantrokken van de vaak groot geschilderde rood/wit/blauwe vlaggen op rompen en dekken. Een aantal rederijen stuurden hun meest waardevolle schepen naar havens in Nederlands Indië en Amerika.
Zo werd het splinternieuwe vlaggenschip van de Holland- Amerika-Lijn de Nieuw Amsterdam naar de VS gestuurd. Daar zou het schip tijdens de verdere oorlog beroemd worden vanwege de vele duizenden Amerikaanse soldaten die voor de invasie naar Engeland werden vervoerd.
(Vanaf 10 mei zal ik gedurende enige weken op deze site een samenvatting geven van wat er in die week vooral in Rotterdam tijdens de oorlog is gebeurd. Grote zaken als het bombardement maar ook ogenschijnlijk kleine zaken die wel kenmerkend zijn voor die periode. Daarbij heb ik dankbaar gebruik gemaakt van de vele boeken die over dit onderwerp zijn verschenen. Zoals bijvoorbeeld het uiterst spannend geschreven boek van de journalist Aad Wagenaar over de strijd om Rotterdam in de meidagen van 1940.
Maar over de gehele periode heb ik het meeste kunnen putten uit de omvangrijke studie van historicus Dr. J.L. van der Pauw onder de titel ‘Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog’, dat in 2007 verscheen. En door het Historisch Genootschap Roterodamum bekroond werd met de Duthilprijs voor de beste historische publicatie over Rotterdam in de periode 2006-2007. Geert-Jan Laan).
.gif)
