Ontwikkeling haven vrijwel digitaal

04 juli 2016 door Hans Roodenburg

De Rotterdamse haven barst van de digitale uitingen. Niet alleen in de overslag, maar ook in informatiesystemen. Daarom lijkt de analyse van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) op het gebied van digitalisering overbodig. Vandaar dat het Havenbedrijf terecht vindt dat hierin de RIi verkeerde conclusies trekt. De raad adviseert dat ‘de economie van morgen méér vraagt’. Dat betekent volgens haar dat toekomstig overheidsbeleid en overheidsinvesteringen voor Schiphol en de haven van Rotterdam moeten worden afgewogen tegen andere mogelijkheden die de overheid (in zijn budget) heeft om het vestigingsbeleid nationaal te versterken.

Het zat er wel in dat het Havenbedrijf Rotterdam in dit advies ‘Mainports voorbij’ zich hard zou maken voor een specifiek op de haven gericht beleid. De ontwikkeling in klimaatverandering, energietransitie en digitalisering – de eerste twee zijn zeker een kwestie van de lange termijn - maken volgens het Havenbedrijf een mainportbeleid juist nú noodzakelijk.

Volgens het Havenbedrijf is de Rotterdamse haven van groot belang voor de Nederlandse economie, biedt aan 180.000 mensen (direct) werk en geeft 21 miljard euro aan toegevoegde waarde. Op hoofdlijnen is het Havenbedrijf het eens met de analyse van de RIi zoals haar constatering dat het mainportbeleid niet alleen gericht moet zijn op volumes en infrastructuur. Na Maasvlakte 2 is de Rotterdamse haven daarmee voorlopig klaar als het om heel grote uitbreidingsprojecten gaat.

De klimaatverandering, energietransitie en digitalisering hebben wél een grote impact op het Rotterdamse haven- en industriecomplex. Voor die transitie is een gericht overheidsbeleid nodig. Onderdeel daarvan is het gebruik van data en ict (informatie-computer-technologie) om de logistiek te optimaliseren en duurzamer te maken. Daarmee kan de huidige capaciteit van de Nederlandse infrastructuur beter worden benut. ,,Op vrijwel al deze terreinen werken bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen en het Havenbedrijf samen aan plannen, maar blijven investeringen uit omdat duidelijke en meerjarige beleidskaders van de overheid ontbreken,’’ is de kritiek van het Havenbedrijf

Bovendien stelt het dat digitalisering en energietransitie investeringen vergen die het havengebied overstijgen en die niet alleen door de private partijen kunnen worden gedragen, zoals bijvoorbeeld het geld steken in netten om warmte te overhevelen van de industrie naar huishoudens en kassen. Daarvoor waren vroeger vooral regionale en landelijke overheden verantwoordelijk. Die verantwoordelijkheden liggen nu vaak bij semi-overheidsorganen en marktondernemingen die af en toe er een andere agenda op nahouden. Het rechtstreekse belang van een regionale of lokale overheid is minder geworden.

Voorzitter Jan Jaap de Graeff van de RIi zegt wel dat de Nederlandse economie sterk heeft geprofiteerd van de groei van Schiphol en de haven van Rotterdam. ,,De economie van morgen vraagt echter om méér,’’ aldus De Graeff (sinds 2012 lid). ,,Het wordt steeds belangrijker om overheidsbeleid te voeren dat de concurrentiepositie versterkt van de economische kerngebieden in Nederland, zoals de Noordvleugel en de Zuidvleugel van de Randstad en de regio rond Eindhoven.’’

Voor Schiphol en de haven van Rotterdam zou dat volgens hem beteken dat zij niet meer ‘apart’ worden beoordeeld maar in het geheel. Overheidsbeleid dat zonder meer investeert in volumegroei van beide havens past daarin volgens hem niet. Hij denkt dat het vestigingsklimaat in Nederland door veel meer wordt bepaald dan alleen door Schiphol en de haven van Rotterdam. Overigens adviseert De Graeff het kabinet hiervoor (pas?) een ‘Strategie Vestigingsklimaat 2040’ op te stellen. Dat kan dus nog vele jaren duren.

Niettemin wil het Havenbedrijf, samen met Schiphol, nog een aparte stimulerende positie en niet laten afhangen van het geheel van investeringen in heel Nederland. Merkwaardig genoeg stelt de RIi dat de haven van Rotterdam en de luchthaven Schiphol met hun eigen specifieke karakteristieken voor ons vestigingsbeleid essentieel zijn en blijven. Feitelijk zijn er dus alleen verschillende opvattingen tussen de RIi en het Havenbedrijf over hoe naar de (verre?) toekomst te kijken. Het Havenbedrijf wil een of andere voorrangsbehandeling houden en de RIi zegt dat dit moet worden afgewogen in het totale Nederlandse vestigingsbeleid.

Rotterdam Vandaag & Morgen vreest dat de tien leden (vaak allerlei hoogleraren en andere advieskanjers) van de RIi per vergadering méér kosten dan het jaarbedrag dat nodig is om deze site overeind te houden. Bovendien zijn er nog 65 geassocieerde leden uit relevante maatschappelijke sectoren en de wetenschap. Wat die kosten per vergadering is hierin nog niet meegenomen. Dit soort adviezen zal wel nodig zijn om de verre toekomst voor ons land veilig te stellen. In hoeverre daarop kan worden bezuinigd, is weer een heel ander verhaal. Voor onze site is het maar afwachten. Per jaar wordt bekeken of die nog wel te handhaven is. Ook gezien de leeftijd van de vaste kernploeg die vaak al gepensioneerd is. Waarmee wij overigens niet willen zeggen dat de overheid maar verantwoordelijk moet worden gesteld voor ons voortbestaan.

Foto's: Voor de scheepvaart in de 2e Petroleumhaven speelt digitale begeleiding tegenwoordig een beslissende rol. Het containeroverslagbedrijf ECT zou niet kunnen bestaan zonder digitale technieken. Foto's © Port of Rotterdam