Feuerbach's lessen

19 juli 2016 door Ronald Sørensen

In 1841 verscheen het werk “das Wesen des Christentums” van de Duitse filosoof Feuerbach, dat weliswaar bekritiseerd – ook door Marx werd omarmd.

In zijn boek stelt Feuerbach, dat niet God de mens heeft geschapen naar zijn aangezicht, maar dat precies het tegenovergestelde is gebeurd. De mens schept God naar zijn aangezicht. Dat lijkt te kloppen, want bij de meeste godsdiensten hebben de goden ongeveer het uiterlijk en het gedrag van degenen die ze aanbidden. Zeus was een soort Superman met alle menselijke zwakheden en de Indiase goden hebben meestal een sterk Indiaas uiterlijk. Voor het in het Westen beleden christendom blijkt hetzelfde. De ongetwijfeld semitische Jezus van Nazareth wordt meestal afgebeeld als een blonde, zachte man. Nu is dat uiterlijk niet zo belangrijk; het gaat vooral om de gedragingen en het optreden van de in een religie belangrijke personen. In feite een weerspiegeling zoals men het bestaan graag ingericht wil hebben. Nu nog geen geluk, maar na de dood het ultieme geluk in het paradijs, dat kan worden betreden door wenselijk gedrag. Dat gedrag verandert is per samenleving en per tijd. Werd in Zuidelijke Europese staten gehoorzaamheid aan de clerus als zeer wenselijk beschouwd in ons land kwam de Moderne Devoltie in de 13 e eeuw en Thomas à Kempis al in de 14e eeuw met het idee, dat het leven zoals van Jezus in het Nieuwe Testament is beschreven, een weg naar het paradijs is: Zelfverloochening, gematigdheid en erbarmen met de zwakkeren.

Nu heeft Feuerbach in onze Westerse samenleving na de Verlichting de kans gekregen zijn in feite vernietigende kritiek op het Christendom gewoon te uiten. Geen doodsbedreigingen of aanslagen, slechts schriftelijke en mondelinge kritiek van o.a. dus Karl Marx. Ook wat dat betreft was het Christendom met haar tijd meegegaan, want een paar eeuwen daarvoor had de inquisitie wel raad met Feuerbach geweten. Eigenlijk zegt Feuerbach iets dat Jezus ook zei: Aan de vruchten herkent men de boom. De wijze waarop mensen zich een godsbeeld vormen is de reflectie van het denken over goed en kwaad binnen hun samenleving.

Laten we deze stelling nu een loslaten op de Islam.
Wie de stichter is lijkt gevoeglijk bekend. Zijn leven en zijn uitspraken zijn het ultieme voorbeeld en de leidraad voor moslims. Vandaar dat zijn naam wordt genoemd in hun korte geloofsbelijdenis en dat iedere keer als zijn naam Mohammed genoemd wordt een zegening moet volgen.

Het waarden en normen patroon van een Middeleeuwse woestijngemeenschap met heel duidelijk regels over wat wel en niet kan, inclusief vervloeking van de vijandige buitenwereld. Een cultus waarbinnen eer en geweld volkomen acceptabel zijn. Ideaal instrument voor politieke machtshebbers om de bevolking onder de duim te houden, zoals recent ook Erdogan weer bewijst.

Als Feuerbach gelijk heeft, en tot voor kort ging iedere linkse denker c.q. kiezer daarvan uit, dan hadden ze wel wat zorgvuldiger om mogen gaan met ons immigratiebeleid.

Maar ja. Roepende in de woestijn.