Oude Jazz omlijst ´sloopziekte´

23 december 2016 door Zettie Leeuwenburgh
Oude Jazz omlijst ´sloopziekte´
Foto Rinus Vuik

´Tien Jaar Jazz in Kralingen´, een prachtige aanleiding om alle registers open te trekken. In Galerie Kralingen is dan ook groots uitgepakt. De Cruise Control Band o.l.v. dirigent/saxofonist Ruud Bergamin speelde de sterren van de hemel.

Voor dit speciale optreden werd de Cruise Control Band met maar liefst twee blazers uitgebreid om het jubileum extra feestelijk te maken. De langste trompettist van Rotterdam Koos van der Hout en Kurt Schwab, docent bij de SKVR, met zijn reusachtige baritonsaxofoon voegden zich met plezier bij pianist Bart Egeter, bassist Erik Albjerg, drummer Julius Schulz en natuurlijk de dirigent en al saxofonist Ruud Bergamin. 

Tijdens een kort welkomstwoord memoreerde Ruud Bergamin het lange samenwerkingsverband tussen Galerie Kralingen en de band. ,,Zonder de fijne medewerking van de galeriehouders Michelle en George Knap hadden wij deze tien jaar lange reeks van bijna maandelijks terugkerende jazzconcerten niet kunnen voltooien.’’

Twee tellen later schallen de warme klanken van Nostalgia in Times Square, het eerste muziekstuk bewerkt door Ruud Bergamin dat tien jaar geleden ook werd gespeeld voor de volle zaal. Meteen gevolgd door A Short Story en Fat Roos, een compositie van de hand van Bart Egeter, die ook tien jaar geleden te beluisteren was. De bezoekers genieten, dat is duidelijk hoorbaar tijdens het applaus.


Zuivere improvisaties, waarover zelfs tijdens het optreden nog razendsnel wordt overlegd. Ineens spelen er twee saxofoons, de alt en de bariton, samen tot de welkome trompet invalt en even later speelt de hele band weer.

Grappig wordt het helemaal als de trompet tijdens een sprankelende solo het beestje als het ware laat wegkruipen in zijn holletje - je ziet het haast echt gebeuren - of met een vaart van een berghelling laat roetsjen. Aan variatie en inspanning ontbreekt het de andere orkestleden beslist ook niet. Allen spelen om de beurt knappe solo´s.

Na de pauze volgt een korte, maar uitermate interessante herinneringsvoordracht van docent/beeldend kunstenaar Lito van Reede, zoon van de dit jaar overleden Rotterdamse beeldend kunstenaar Johan van Reede (95). Geboren in 1921 maakt Johan deel uit van een generatie kunstenaars, die in Rotterdam vrijwel is genegeerd.

Zijn zoon Lito van Reede memoreert een tweede 10-jarig jubileum. Dat van de ARA-groep van beeldend kunstenaars, waarvan tussen 1952 en 1962 onder meer Jan Bezemer, Koos van Vlijmen, Ed van Zanten, Wim Ströman, Wim Motz, Jaap Kraanen, Piet Stuyvenberg én Johan van Reede lid waren.

,,Tijdens de wederopbouw van Rotterdam ontstond er een nauw samenwerkingsverband tussen kunstenaars en architecten,’’ vertelt Lito. ,,Mijn vader was één van die kunstenaars. Als tiener tekende hij op straat al reclames. Hij was een zelfbewuste jongeman, die maar één wens voor zijn toekomst had: kunstenaar worden, een échte!’’

,,Zijn vader vond het goed, maar Johan moest eerst een vak leren waarmee geld kon worden verdiend. En zo gebeurde het: na schooltijd leerde Johan al in het huisschildersbedrijf van onze familie de fijne kneepjes van het vak. Tussendoor kluste hij mee en leerde houten, marmeren en meer dan levensgrote bioscoopreclames schilderen. Een aardige basis voor brood op de plank. Johan blijft gedreven, zijn hele leven lang en gaat naar de avondopleiding van de Kunstacademie.’’

,,Vlak na het bombardement op Rotterdam wordt Johan tijdens een razzia in Rotterdam opgepakt en als dwangarbeider op transport naar een werkkamp bij Würtzburg am Mainz gezet."

Even moet Lito diep ademhalen, maar ook hij heeft het familiedoorzettingsvermogen en gaat verder. ,,Johan wordt bevrijd door de Amerikanen, komt terug in het inmiddels ook bevrijde Rotterdam en probeert de draad weer op te pakken. Hij wil per se zijn kunstopleiding afmaken en slaagt in 1948 met Lof aan de Rotterdamse Kunstacademie!’’

Lito vervolgt: ,,In de wederopbouwtijd zijn er twee kunstenaarsgroepen in Rotterdam de ´Venstergroep´ in Ons Thuis in de Gouvernestraat met leden als Wally Elenbaas, Piet Roovers en Daniel den Dikkenboer, die bekend staan als de protagonisten. ,,En de grafische ARA-werkgroep, die dankzij de Kunststichting een grafische werkplaats in de Dirk Smitstraat heeft. In 1956 moesten zij verhuizen naar een tijdelijk lokaal in Diergaarde Blijdorp.’’

,,Twee jaar later, in 1958 kregen zij een gemeenschappelijk ´ARA-atelier´ in de Dillenburgstraat op Zuid, tegelijk met een eigen persoonlijk atelier. Daar heeft Johan van Reede 35 jaar lang gewerkt aan zijn wandschilderingen. Zijn lithografieën, een Rotterdamse uitvinding waarbij steen wordt gebruikt, gingen een belangrijke rol spelen. Kunst moest betaalbaar zijn. De stenen waren voor reclame gebruikt en al snel overbodig geworden.’’

Lito grijnst even en zegt: ,,Wat je aan de straatstenen niet kwijt kunt, gebruiken de kunstenaars wel. Dikke plakken kalksteen werden in die tijd ook als grafsteen gebruikt. Binnen het tijdsbestek van ´Tien jaar ARA in Rotterdam´ was er veel belangstelling voor de nieuwe kunst, voornamelijk uit het buitenland. In Rotterdam begrepen slechts een paar mensen hoe moeilijk het met kleur bewerken van steen is.’’

,,De heer Wubben van museum Boijmans en de integere kunstcriticus Dolf Welling lopen er warm voor. Toch is er nooit een hoekje ingeruimd om deze lithografische kunst aan een volgende generatie Rotterdammers te tonen en uit te leggen.’’

In 1962 wordt in Kunstzaal Korte Lijnbaan de laatste groepstentoonstelling van de ARA’s gehouden. Lito slikt even en zegt dan zacht: ,,Tot eind jaren ´60 zijn er nog veel mooie Litho´s op Zuid gemaakt. Daarna is ook het gemeenschappelijk ARA-lokaal in de Dillenburgstraat ontmanteld. Er bestond al een landelijke vereniging van Grafici, ´De Grafische´, waarin een aantal leden zijn opgegaan. Ook zij hielden groepstentoonstellingen. De net naoorlogse generatie Rotterdamse kunstenaars heeft er hard voor geknokt. Iets dat te snel wordt vergeten,’’ aldus Lito.

,,Mijn vader is 95 jaar geworden. Hij heeft kunnen doen wat hij wilde, echte kunst maken, maar het heeft hem veel pijn gedaan, dat Rotterdam de ´slopersziekte´ kreeg en daar nog aan lijdt. Zonder enig overleg is zijn kleurrijke mozaïek van het Groothandelsgebouw verdwenen en vervangen door zwarte tegeltjes.’’

,,Veel Rotterdammers zijn daar nog woedend over. Er bestaan nu plannen om de Vogelboom van het Oostelijk Zwembad in Kralingen te slopen. In februari wordt daar meer over bekend. Een aantal mozaïeken van mijn vader is nu al onder de slopershamer gesneuveld,’’ besluit Lito van Reede zachtjes. In de zaal van Galerie Kralingen is het muisstil geworden.

Heel zachtjes klinken er wat diepe klanken van de baritonsaxofoon van Kurt Schwab als een ondersteuning. De Cruise Control Band veert op. Hoe zwaar het verlies van prachtige kunstwerken ook is, hun muziek brengt de realiteit weer terug. Tijdens het tweede deel van ´Tien Jaar Jazz in Kralingen´ neemt de Band de jubileumdraad weer over.

Heerlijke ´oude´ jazzmuziek schalt opnieuw door de volle zaal, al of niet bewerkt door de beide eigen componisten, Bart Egeter en Ruud Bergamin. Nummers als Miss GT, Easy Cooking, Epistrophy en Tin Tin Deo wijzen in de richting van het naderend kerstfeest. Voeten tikken zachtjes mee op de maat en er barst beschaafd gejuich uit als Bergamin vertelt dat het volgende jazzconcert op 3 februari 2017 wordt gegeven. ´Well You Needn´t´, antwoordt de Cruise Control Band dan nog als mooi besluit van een gezellige en doordringende avond.

 

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.