Jihadisten blijven na terugkeer vaak gevaarlijk
In Europa hebben verschillende jihadisten van wie werd aangenomen dat zij gederadicaliseerd waren, in de afgelopen jaren terroristische aanslagen gepleegd of voorbereid. Een aantal van hen was er in geslaagd medewerkers van deradicaliseringprogramma’s om de tuin te leiden en hen te laten geloven dat ze geen extremistische overtuigingen (meer) hadden. Tijdens verblijf in detentie leren veroordeelden soms van elkaar welke technieken zij kunnen gebruiken om hun ware intenties te verbergen. Vanwege de geconcentreerde plaatsing op TA’s is deze kennisoverdracht voor terrorismegedetineerden in Nederland relatief eenvoudig.
Verborgen overtuigingen
Terrorismegedetineerden verbergen hun extremistische overtuiging
Zowel mannelijke als vrouwelijke terrorismegedetineerden proberen tijdens detentie vaak hun extremistische overtuigingen te verbergen. Met het verbergen van extremistische opvattingen en het vertonen van sociaal wenselijk gedrag probeert men bijvoorbeeld geen of een
kortere gevangenisstraf te krijgen, of om na vrijlating niet op te vallen bij hernieuwde illegale activiteiten. Vrouwen zijn extra gemotiveerd om hun jihadistisch gedachtegoed te verbloemen omdat ze toegang tot hun kinderen willen krijgen of behouden. De groep van teruggekeerde vrouwen die momenteel gedetineerd zit in Nederland is een mix van vrouwen die hun jihadistische ideologie nog altijd actief beleven en uitdragen en een kleiner aantal dat oprecht afstand lijkt te hebben genomen van het gedachtegoed.
Mogelijk hernieuwde dreiging: ISIS heeft in haar kerngebied in Syrië en Irak te maken met aanhoudende veiligheidsoperaties van zowel de lokale autoriteiten als de anti-ISIS coalitie. Dankzij deze aanvallen is sprake van een gestage afname van het aantal actieve ISIS-strijders. Dat aantal halveerde volgens de Verenigde Naties in de laatste twee jaar en werd medio 2022 op zo’n 6.000 tot 10.000 geschat. Naast ISIS-‘kalief’ Abu Ibrahim al-Hashimi Al-Qurayshi in februari werden dit jaar ook verschillende andere ISIS-leiders gedood of gevangengenomen. De strategie van het uitschakelen van de ISIS-top lijkt enig effect te hebben op de slagkracht van de organisatie. Zo nam de aanslagfrequentie in Syrië en Irak in de eerste helft van 2022 af na een eerdere korte opleving en een langere periode van stagnatie. Ondanks deze tegenslagen vertoont ISIS in Syrië en Irak veerkracht en blijft het een centraal geleide organisatie die in staat is te profiteren van de instabiliteit in deze landen. Een groot deel van de organisatie heeft zich na de val van het zogenoemde kalifaat in maart 2019 teruggetrokken in enkele onherbergzame gebieden in Irak en in de Centraal-Syrische woestijn (Badiya). Daarnaast is sprake van een gedecentraliseerd netwerk van ISIS-cellen die aanslagen plegen en de bevolking intimideren. |
In Europa is het aantal jihadistische aanslagen in de afgelopen jaren sterk afgenomen, van 22 in 2017 naar vijf in 2021. De dreiging van jihadistisch gemotiveerde aanslagen in Europa is daarmee weliswaar kleiner geworden, maar zeker niet verdwenen.
Naast de terroristische dreiging in Europa is de ontwikkeling van de dreiging van mondiaal opererende organisaties als ISIS en AQ in het Midden Oosten, Afghanistan en Afrika het meest relevant voor het Nederlandse dreigingsbeeld.
De regionale tak van ISIS in Afghanistan, Islamitische Staat Khorasan Provincie (ISKP), heeft zijn positie in het land sinds de machtsovername van de Taliban versterkt.
Een van ISIS’ meest vitale regionale structuren buiten haar kerngebieden Irak en Syrië heeft haar centrum in het Tsjaadmeerbekken, waar ISIS’ West Afrika Provincie (ISWAP) opereert. Het is ook een van de weinige fronten waar ISIS kan claimen een vorm van bestuur te hebben geïnstalleerd die kenmerken van een ISIS-achtige staat vertoont. Het voorbije jaar heeft ISWAP (3.000 tot 5.000 strijders) haar grip op landelijke gebieden in het afgelegen Noordoost-Nigeria kunnen uitbreiden en consolideren. Indien ISWAP erin slaagt in haar operatiegebied (meer) territoriale controle te verwerven, dan kan daar een jihadistische veilige haven ontstaan – een broedplaats voor regionale en regio-overstijgende aanslagplanning. Daaruit kan op termijn ook een dreiging richting Europa voortkomen.
( bovenstaande tekst bestaat uit samenhangende fragmenten uit het NCTV rapport Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 57 November 2022)
.gif)
