Geen warmte en ook geen leiding

Na het voor de Gemeente Rotterdam kritische 'metarapport' waar we op 25 september over schreven pakt de Rotterdamse rekenkamer door met haar nieuwste rapport 'Warmte zonder leiding'. Daarin fileert de Rekenkamer het debacle met het Rotterdamse warmtebedrijf en de restwarmteleiding naar het verre Leiden die er niet kwam alsmede de financiële consequenties.
Gebrek aan toezicht, slechte en late informatie van de gemeenteraad, het nemen van onverantwoord veel risico, het zijn enkele van de hoofdverwijten die Rekenkamer in het rapport opsomt en onderbouwd. De conclusies lezen als een lange slechte rapportage van een in toezicht falend gemeentebestuur en dito wethouder.
Een van de ontbrekende vormen van toezicht is volgens de rekenkamer het ontbreken van een plan om het uiteindelijke doel van de hele operatie, zijnde reductie van uitstoot van onder meer CO2 en stikstof, af te bakenen. Zodoende laat dat zich ook niet ook controleren. Waar geen snelheidslimiet is, zijn ook geen snelheidsovertredingen.
Belangrijk punt is ook dat de gemeenteraad over belangrijke beslissingen niet op tijd, niet volledig en niet juist is geïnformeerd. Zo kan de gemeenteraad ook niet tijdig ingrijpen. Het college heeft de grote financiële en technisch-juridische risico's niet goed aangestuurd in haar samenwerking met het door haar opgerichte Warmtebedrijf.
uitstoot beperken
Met het in 2006 opgerichte Warmtebedrijf wilde en wil de gemeente Rotterdam de uitstoot van broeikasgassen beperken en de luchtkwaliteit verbeteren. Sindsdien heeft de gemeente het Warmtebedrijf verschillende keren geholpen. Opgeteld is € 73,5 mln. kapitaal gestort in het Warmtebedrijf. De gemeente staat garant voor de schulden van het Warmtebedrijf. Dat was voor de rekenkamer, aanleiding om onderzoek te doen naar de manier waarop het college het Warmtebedrijf aanstuurt.
grote risico’s
In 2017 is een contract gesloten tussen het Warmtebedrijf en Nuon voor levering van warmte in Leiden. De gemeente heeft aangestuurd op dit contract terwijl de financiering van de warmteleiding naar Leiden nog niet geregeld was. Het Warmtebedrijf kent nog andere grote financiële risico’s, zoals vertraging van de aanleg van de warmteleiding en onvoldoende klanten. De gemeente heeft deze risico’s niet goed in beeld gebracht en onvoldoende gedaan om ze te verminderen. Ook is de gemeenteraad niet goed geïnformeerd over de risico’s.
aansturing ontoereikend
De manier waarop de gemeente het Warmtebedrijf aanstuurt past niet bij de grote financiële risico’s die gemeente loopt. Taken en verantwoordelijkheden zijn niet goed vastgelegd en de relatie met het Warmtebedrijf is te weinig zakelijk. Bij overleggen tussen de gemeente en het Warmtebedrijf zijn steeds andere deelnemers. Bovendien worden de overleggen niet goed vastgelegd.
aanbevelingen
De rekenkamer doet op basis van haar onderzoek verschillende aanbevelingen. Bijvoorbeeld dat het Warmtebedrijf zich weer moet richten op uitbreiding van het warmtenet in Rotterdam. Maar eerst moeten de financiële risico’s worden verkleind door afspraken te maken met Nuon. Ook moet de gemeenteraad in het vervolg vooraf worden geïnformeerd over de risico’s van belangrijke contracten die het Warmtebedrijf afsluit.
reactie B&W en commentaar rekenkamer
Het college zegt in haar reactie de meeste conclusies over te nemen. Ook neemt het college alle aanbevelingen over. Wel vindt het college, terugkijkend, haar handelen ten opzichte van het Warmtebedrijf onvermijdelijk.
De rekenkamer becommentarieert dit als gebrek aan lerend vermogen van het college.
over de rekenkamer
De rekenkamer is een onafhankelijk controlerend orgaan binnen de gemeente Rotterdam. Zij bepaalt zelf wat en hoe zij onderzoekt en waarover zij rapporteert. De raad en B&W kunnen de rekenkamer verzoeken om een onderzoek. Het onderzoeksterrein omvat alle organen en diensten van de gemeente en tevens gemeenschappelijke regelingen en BV's en NV's waar de gemeente voor meer dan de helft in deelneemt alsmede instellingen die een grote bijdrage van de gemeente hebben ontvangen.