Johan van Oldenbarnevelt Man, macht en moord
Tentoonstelling over de belangrijkste staatsman van de nieuwe Republiek en het politieke proces dat leidde tot zijn voortijdig einde.
Johan van Oldenbarnevelt, Man, macht en moord in het Haags Historisch Museum van 1 december 2018 t/m 14 april 2019.
Vierhonderd jaar geleden, op 29 augustus 1618, werd Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof gearresteerd op verdenking van hoogverraad. De oude staatsman werd opgesloten, veroordeeld en uiteindelijk na bijna negen maanden gevangenschap op 13 mei 1619 op het Binnenhof onthoofd. Nog steeds geldt Oldenbarnevelt (1547-1619) als een van de grootste staatsmannen uit de Nederlandse geschiedenis, dé bouwer en stichter van de Nederlandse staat. Ondanks die reputatie werd nooit eerder in Den Haag een tentoonstelling aan hem gewijd.
Het Haags Historisch Museum laat in de tentoonstelling Johan van Oldenbarnevelt. Man, macht en moord zien met welke uitdagingen en dilemma’s de landsadvocaat te maken had. Historische documenten, schilderijen, spotprenten, politieke en religieuze propaganda, maar ook persoonlijke bezittingen zoals het beroemde ‘stokje van Oldenbarnevelt’, brengen de man en zijn tijd tot leven. In een speciale presentatie over het proces en zijn terechtstelling zal vanaf 16 februari 2019 in Museum de Gevangenpoort o.a. het beruchte beulszwaard te zien zijn.
Man
In een tijd waarin afkomst en status zwaar telden, was Johan van Oldenbarnevelt als zoon van niet-adellijke komaf zich pijnlijk bewust van zijn ‘problemen’ om hogerop te komen. Gedurende zijn gehele leven is Oldenbarnevelt bezig geweest om zijn afkomst te retoucheren, zijn status te verhogen en zijn rijkdom te vergroten. Hij sloot een voordelig huwelijk en wist zijn kinderen in de hogere standen uit te huwelijken. Uiteindelijk stierf hij als schatrijk ‘ridder’ met vele bezittingen.
Macht
Johan van Oldenbarnevelt slaagde erin zijn ambt als landsadvocaat uit te bouwen van juridisch adviseur tot de belangrijkste vertegenwoordiger van de Hollandse afgevaardigden. De unie van zeven onafhankelijke gewesten was niet zijn politieke ideaal, maar in deze vorm heeft de staat wel anderhalve eeuw goed gefunctioneerd. Van Oldenbarnevelt speelde in de vorming van de Republiek dé allesbeslissende rol, hij wordt beschouwd als bouwer en stichter van de Nederlandse staat en vormde een wonderteam met prins Maurits. Overspeelde hij in zijn lange carrière niet zijn hand en maakte hij te veel vijanden?
Moord
Politiek is de kunst van coalities sluiten. Maar elke coalitie is onderhevig aan corrosie. Politieke vrienden worden elkaars tegenstander. En in de strijd die dan ontstaat, is alles geoorloofd: je maakt de ander zwart, verspreidt nepnieuws om iemands reputatie te schaden, beschuldigt hem van onbetrouwbaarheid, demagogie, corruptie of –als je hem echt kapot wil maken- van landverraad. Nadat hij aanvankelijk goed overweg kan met de stadhouder, komt het in de periode 1617-1618 tot een clash, waarbij Oldenbarnevelt uiteindelijk het onderspit delft. Zijn terechtstelling op het Binnenhof is een zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis.
Presentatie in Museum de Gevangenpoort
Het proces en de executie van Johan van Oldenbarnevelt spreken nog altijd tot de verbeelding. Van 16 februari t/m 26 mei 2019 wordt in Museum de Gevangenpoort hierover een presentatie ingericht. Het originele beulszwaard zal hier te zien zijn, maar ook het verhaal van zijn zoon Reinier die zijn wraakplan tegen prins Maurits ook met de dood moest bekopen.
Gildewandeling
Gedurende de tentoonstelling start iedere zondag om 15.30 uur een één uur durende stadswandeling met een gids van Gilde Den Haag. Deze voert langs de plekken die een rol speelden in het leven van Johan van Oldenbarnevelt. Aanmelden kan via de website van het museum.
Credits Beeldmateriaal Johan van Oldenbarnevelt. Man, macht en moord (1 december t/m 14 april)
- Kopfoto en grote afbeelding: Johan van Oldenbarnevelt, circa 1615, Michel van Mierenvelt (atelier). Collectie Haags Historisch Museum.
- Tweede afbeelding: Maurits en Van Oldenbarnevelt, afbeelding op ivoren plaatje, begin 18de eeuw. Collectie Haags Historisch Museum.
- Derde afbeelding: Kneuterdijk, onbekende vervaardiger, collectie Haags Gemeente Archief
- Vierde afbeelding: Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt op 13 mei 1619. Uitgever Claes Jansz. Visscher, collectie Haags Gemeente Archief.
-Vijfde en onderste afbeelding: Prins Maurits bij Slag van Nieuwpoort. Joacob Frans van der Merck, ca. 1640. Collectie Haags Historisch Museum
.gif)
