10 jaar hamert Rusland nu al op de grenzen van democratisch Europa. Hoe veel langer nog weet niemand
Het begon met de Maidan-revolutie van februari 2014 aan het einde van de Euromaidan-protesten tegen Ruslandvriend Viktor Janoekovitsj Demonstranten en Oekraïense troepen botsten. In Kiev werd met scherp geschoten, niet alles was even fris. Het culmineerde in de verdrijving van gekozen president Janoekovitsj op 22 februari, de terugkeer naar de Oekraïense grondwet van 2004 en het uitbreken van de Russisch-Oekraïense oorlog van 2014.
Groene mannetjes
In diezelfde tijd viel Rusland de Krim binnen waar een meerderheid van de bevolking Russisch is. Niet met uniformen van de Russische federatie maar zonder insignes. Met Groene Mannen . De Krim werd geannexeerd. De van Oekraïne 'geleaste' zeehaven van Sebastopol was te belangrijk voor strateeg Poetin die toen al aanstuurde op de botsing met het westen.
Donbas
In de Donbas namen rond maart 2014 gewapende door Rusland gesteunde separatisten Oekraïense overheidsgebouwen in en riepen de republieken Donetsk en Loehansk (DPR en LPR) uit tot onafhankelijke staten. Dat leidde tot soms felle en dodelijke conflicten met Oekraïense regeringstroepen. Rusland steunde de separatisten heimelijk met troepen en wapens. Het gaf alleen toe dat het "militaire specialisten" had gestuurd, maar erkende later de separatisten als Russische gevechtsveteranen. in de Donbasoorlog die in 2022 gevolgd werd door Russische aanval op heel Oekraïne vielen ongeveer 14.000 slachtoffers. In de acht jaar waren talloze pogingen tot wapenstilstand die stuk voor stuk ook weer sneuvelden.
MH17
In juli werden de separatisten ook gesteund door Russische Buk raketten die met hun crew vanaf Oekraïens gebied opereerden. Ze schoten per ongeluk een toestel van Malaysia Airlines vlucht MH17 neer dat met 283 passagiers op weg was van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Alle 283 passagiers, waaronder 193 Nederlanders en de 15 bemanningsleden kwamen om.
Taal
De Oekraïense onderwijswet uit 2017 maakt Oekraïens tot de enige taal in het basisonderwijs op openbare scholen. De wet kreeg kritiek van Rusland, maar ook van andere landen zoals Hongarije die Hongaarssprekende minderheden in het land verdedigde. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de wet een mono-etnisch taalregime in een multinationale staat, maar vergat dat de Russische agressie veel Oekraïners voedsel had gegeven om in ieder geval weinig vriendelijk tegenover het Russisch te staan.
Over de precieze drijfveren voor de invasie gaan veel verhalen. Een ervan is Poetins essay ‘Over de historische eenheid van Russen en Oekraïners’, waarin hij Oekraïne ‘historisch Russische landen’ noemde en beweerde dat er ‘geen historische basis’ is voor het ‘idee van het Oekraïense volk als een natie die los staat van de Russen". Dagen voor de invasie van februari 2022, beweerde Poetin dat het moderne Oekraïne een vergissing van de Russische bolsjewieken was. |
24 Februari 2024
24 februari werd een dag die de geschiedenis in zal gaan als een dag van infamie. Rusland viel met een deels militair slecht doordacht plan Oekraïne binnen. Oekraïne voorbereid door 8 jaar oorlog in de Donbas verdedigde zich sterk. Slaagde er in een aantal aanvankelijke Russische veroveringen ongedaan te maken, veroverde gebied oostelijk van Kharkiv en westelijk van Kherson terug in een oorlog die na twee jaar voorlopig in een soort frontenoorlog uitgemond is waarbij klassiek loopgravenoorlog en dood uit de lucht door alom aanwezige drones een permanente dreiging vormen met honderdduizenden doden. Dit terwijl achter het front Iraanse drones en Russische raketten met deels willekeur en deels gerichte aanvallen op nutsvoorzieningen, het moraal en dagelijks leven van de bevolking bestoken.
Oekraiense T72 tank Foto Mil. Oekr.
Ook al voor 2014
De Oekraïens Russische grens is intussen niet de enige grens waarop door Rusland gehamerd wordt. Ook de Pools Wit-Russische, de Fins-Russische en de Georgische grenzen bij Abchazië en Zuid-Ossetië werden en worden al eerder slachtoffer van het nieuwe militaire imperialisme van Rusland. Alleen werd het gehamer van Rusland op de grenzen de laatste tien jaar steeds luider en de laatste twee jaar redelijk oorverdovend.
En hoe nu verder?
Als altijd is de toekomst voor een deel ongewis. Dat was zo sinds mensenheugenis dat is, de afgelopen honderd of afgelopen tien jaar niet anders geweest en dat geldt ook voor de aanvals-oorlog aan onze grenzen in Oekraïne. Kop in het zand of deuren stevig op slot helpt niet, zeker niet in een land dat zich rijk exporteert. De Nederlandse Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV) schreef in haar onlangs uitgebrachte rapport over de Oekraïne-oorlog:
De getoonde Europese en trans-Atlantische eensgezindheid neemt namelijk niet weg dat er eind 2023 enkele tekenen van aantasting van de steunbereidheid zichtbaar werden. De tijd eist zijn tol; het uitblijven van snelle militaire successen voor Oekraïne evenzo. De onzekerheid over de vraag hoe en wanneer de oorlog eindigt, is groot.
De AIV over Nederland:
De partij die in 2021 de grootste werd schreef in haar recentste verkiezingsprogramma: “We moeten tot het uiterste blijven gaan om Oekraïne te helpen winnen, zonder zelf actief in de gevechten betrokken te raken.”9 De partij die in november 2023 als grootste uit de bus kwam, stelde daarentegen: “We sturen ons geld en Defensie-materieel zoals F16’s niet naar Oekraïne maar houden het voor onze eigen Krijgsmacht.” Hoewel de oorlog in Oekraïne nauwelijks onderdeel van de verkiezingsdebatten was en het voor de meeste kiezers niet de doorslag gaf bij hun keuze, is de uitslag een belangrijk signaal.Tegelijkertijd was er afgelopen december in het Nederlandse parlement een meerderheid voor het voortzetten van steun aan Oekraïne.12 Ook zonder verkiezingen komen er kantelpunten in beeld door oorlogsmoeheid, afnemende bereidheid om offers te brengen, tegenvallende resultaten op het slagveld en andere conflicten die om aandacht vragen zoals Gaza. Dat geeft naar het oordeel van de AIV een extra impuls om na te denken over scenario’s en doelstellingen: wat is een mogelijke uitkomst van de oorlog en wat kunnen en willen we bereiken met onze steun.
En over de doelstellingen schreef de AIV:
Juist het toegeven aan de expansiezucht van Rusland opent een glijbaan naar een rechteloze Europese orde waarin niemand meer veilig is.20 Als men iets verder teruggaat in de geschiedenis zijn overigens tevens genoeg redenen voor Oekraïens ressentiment en wantrouwen jegens Rusland te vinden, die de huidige opstelling alleszins begrijpelijk maken. Dat neemt niet weg dat er na deze oorlog uiteindelijk een manier van omgang met Rusland gevonden moet worden die bijdraagt aan een stabielere Europese veiligheidsordening. De Franse president Macron stelde, met ‘Versailles 1919’ in gedachten, dat Rusland niet vernederd mag worden. Dat zou immers kunnen leiden tot gevaarlijke instabiliteit of tot het uiteenvallen van de Russische Federatie met alle risico’s van dien. Ook na de oorlog zal de EU zich moeten verhouden tot Rusland en is samenwerking met het land, bijvoorbeeld op het terrein van strategische stabiliteit, klimaatbeleid en wapenbeheersing, op termijn onontbeerlijk. Europa heeft daarnaast geen baat bij een politiek vacuüm dat China of regionale agressors kunnen benutten.
Verstandige woorden, waar we het voorlopig mee zullen moeten doen. Misschien nog wel tien jaar, want niemand weet hoe lang de oorlog duurt.
-S.jpg)
.gif)
