Tegen de zin van China: William Lai wint verkiezingen Taiwan
Zaterdag 13 januari ging Taiwan naar de stembus. In de keuze tussen de drie belangrijkste kandidaten voor het presidentschap en hun partijen speelt de houding ten aanzien van het grote buurland China een hoofdrol. De uitkomst van de verkiezingen in Taiwan wordt daarom zowel in China als in de rest van de wereld met argusogen gevolgd. Volgens China is het zelfs een keuze tussen oorlog en vrede.
De uitkomst van de verkiezingen zal China niet zinnen. William Lai van de DPP wint. Dat betekent voortzetting van de huidige, relatief China -onafhankelijke koers van de eilandstaat.
De Chinese leider Xi Jinping op 31 dec 2023: 'China zal zeker herenigd worden, en alle Chinezen aan beide zijden van de Straat van Taiwan moeten verbonden zijn aan een gemeenschappelijk doel en moeten delen in de glorie van de vernieuwing van de Chinese natie.' |
Taiwan een China liggen dicht bij elkaar. Toen China in 1949 communistisch werd vluchtte de Kwomintang beweging die jarenlang een burgeroorlog tegen de communisten gevoerd had naar Taiwan en stichtte daar hun eigen staat. Vrij was die niet de eerste jaren, democratie kwam pas in de jaren tachtig, negentig evenals de welvaart en de industriële en niet te vergeten culturele productie. Het land ontwikkelde vanaf de jaren tachtig een bloeiende filmindustrie parallel aan de economische en politieke ontwikkeling die het land onderging richting een veel opener samenleving.
The Assassin een film van Hou Hsiao Hsien
Het (ei-)land is relatief klein zo'n 300 kilometer van noord naar zuid, qua oppervlakte ongeveer zo groot als Nederland en dicht bevolkt met 23,5 miljoen mensen. Taiwan is intussen ongelofelijk belangrijk voor de wereldeconomie door zijn grote en hoogontwikkelde chipproductie en door zijn bijhorende strategische betekenis.
Taiwan op een satellietfoto van Nasa. Het oosten is bergachtig, het westen vlakker. Taipee ligt in het noorden
De Volksrepubliek China met 1,4 biljoen inwoners met Xi Jinping aan het hoofd is vastbesloten het eiland bij de dictatoriale Volksrepubliek te voegen. De belofte van Xi is vóór 2049. Taiwan heeft intussen met Hong Kong gezien heeft wat de Chinese beloften over "twee systemen,, één land" waard is: heel weinig zo blijkt. De relatieve vrijheden en zelfbeschikkingsrechten van Hong Kong worden systematisch ingeperkt.
China zet daarom vol in op beïnvloeding met wortel en stok, met pogingen de bevolking met alle mogelijke middelen voor aansluiting met China te bewegen. Beurtelings met dreigementen en wapengekletter en met propaganda in alle toonaarden.
Een van TSMC fabrieken in Taiwan Science park Foto BF Mendes cco
Microprocessorindustrie van wereldbelang
De voor de wereld (de eerste jaren) onmisbare chipindustrie van Taiwan maakt dat het westen met name Amerika grote waarde aan de onafhankelijke status van het eiland hecht. Negen van de tien hoog geavanceerde chips in de wereld komen op dit moment nog uit Taiwan. TSMC en UMC, beiden Taiwanees zijn de grootste chipmakers van de wereld en er zijn meer van dergelijke electronica giganten op het eiland. Dat maakt, naast de toekomstige vrijheid voor de bevolking, de uitkomst van de verkiezingen van zaterdag 13 januari ook zo belangrijk voor de rest van de wereld. Een blokkade van het eiland of een oorlog zou kolossale gevolgen hebben voor de rest van de wereld die anno 2024 van de chips van het eiland afhankelijk is.
De huidige president Tsai Ing-wen van de DPP moet aftreden omdat zijn twee termijnen vol zijn. Lai Ching-te Hou is zijn huidige vice president die nu kandidaat staat. De DPP is het meest China sceptisch. Ze staan en stonden een onafhankelijke koers van China voor.
Hou Yu-ih van de KMT (Kwomintang) is het meest China gezind al staat ook deze partij een onafhankelijk Taiwan voor. Ko Wen-je, voormalig burgemeester van Taipee staat met zijn nog maar vijf jaar oude TPP een pragmatische middenkoers voor. Hij wil zowel de defensie van Taiwan versterken als de dialoog met China open houden. Het dichtbij gelegen China speelt intussen luid op alle orgels: propaganda, vlieg, en vlootvertoon en spionage. De voorpagina's van belangrijke Chinese nieuwsmedia zoals China Daily en CGNT berichten intussen (nog) niet over de Taiwanese verkiezingsuitslag.
| De verkiezing is direct. De kandidaat met de meeste stemmen wint. De nieuwe president treedt op 20 mei aan. De ambtstermijn bedraagt vier jaar en een president kan maximaal twee termijnen dienen. De president is opperbevelhebber van het leger, benoemt de premier, die vervolgens een kabinet vormt |
Volgens het Britse The Economist stond voorafgaand de DPP kandidaat met 36% voor in de peilingen. Een eventuele winst van de DPP zou een continuering van de huidige van China onafhankelijke politiek betekenen. Dat lijkt nu in de voorlopige uitslag van de verkiezingen bevestigd te zijn. Die wijst in de richting van 40% voor de DPP de Kwomintangpartij KMT volgt in de prognoses met 33%.
Dagelijks leven
Veel jonge kiezers zijn intussen meer geïnteresseerd in de zorgen van het dagelijkse leven zoals behoorlijke huisvesting een probleem dat ook Taiwan niet onberoerd laat. Dat laat onverlet dat in Taiwan iedere verkiezing onder de lange schaduw van het steeds onvrijere China van Xi Jinping valt.
.gif)
