Monitor brede welvaart laat verschillen in het land zien
Begin december 2022 verscheen de derde versie van de regionale Monitor Brede Welvaart. In deze CBS-monitor wordt de 'brede welvaart' van gemeenten en provincies in kaart gebracht. Aan de hand van meer dan 40 indicatoren geeft de monitor een breed en divers beeld van de staat en ontwikkeling van de regionale samenleving.
Het CBS meet sinds 2020 de brede welvaart op regionaal niveau. De regionale Monitor Brede Welvaart wordt gemaakt in opdracht van het ministerie van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In deze monitor worden 42 indicatoren gebruikt om de brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’ in kaart te brengen voor gemeenten, provincies en COROP-gebieden. Samen geven deze indicatoren een breed beeld van de staat en ontwikkeling van de regionale kwaliteit van leven.
Op meeste plaatsen gemengd beeld
De brede welvaart ‘hier en nu’ is in 2022 op veel onderdelen gelijk gebleven of toegenomen. Op veel plaatsen in Nederland nam de brede welvaart toe op de onderdelen materiële welvaart, arbeid en vrije tijd, en veiligheid. De brede welvaart ‘later’, dus op langere termijn, ontwikkelt zich minder positief. Vooral de onderdelen economie en natuurlijk kapitaal scoren lager. Dit blijkt uit de regionale Monitor Brede Welvaart 2022 van het CBS.Het CBS meet sinds 2020 de brede welvaart op regionaal niveau. De regionale Monitor Brede Welvaart wordt gemaakt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In deze monitor worden 42 indicatoren gebruikt om de brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’ in kaart te brengen voor gemeenten, provincies en COROP-gebieden. Samen geven deze indicatoren een breed beeld van de staat en ontwikkeling van de regionale kwaliteit van leven.
Brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’
Brede welvaart ‘hier en nu’ gaat over de kwaliteit van leven en de omgeving waarin mensen leven. Dit gaat over het ervaren van welzijn, materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu. Brede welvaart ‘later’ gaat over de sociale, economische, menselijke en natuurlijke hulpbronnen die volgende generaties nodig hebben om tenminste hetzelfde niveau van brede welvaart te kunnen bereiken als de huidige generatie.
Bld CBS Hoe groener hoe meer brede welvaartsindicatoren
Joks Janssen, gespecialiseerd in regionale brede welvaart en duurzame gebiedsontwikkeling, is al jaren een fervent gebruiker van deze monitor. Hij vertelt over het belang ervan voor regionale overheden: anssen noemt een voorbeeld uit zijn eigen praktijk. ‘Neem nu Tilburg. Dat is een oude industriestad met daardoor relatief veel lager opgeleide mensen. Sommigen worstelen met hun gezondheid, inkomen en positie op de arbeidsmarkt. De gemeente wil daar samen met andere partijen nu wat aan doen. Het tegengaan van groeiende ongelijkheid en het bieden van perspectief op bestaanszekerheid en een arbeidsmarkt voor iedereen, vraagt inzicht in de brede welvaart op het niveau van de wijk en de regio. Vanuit ‘Het PON & Telos’ hadden we al bepaalde cijfers hierover, maar de regionale CBS-monitor geeft ons een nog rijker, scherper en completer beeld van de situatie. Bovendien kunnen we aan de hand daarvan nu steden en regio’s met elkaar vergelijken. De monitor biedt zo een gezamenlijk houvast. Voor Tilburg en de regio is het in elk geval een mooi instrument.’ |
Stijging brede welvaart ‘hier en nu’ ten koste van ‘later’ De ontwikkeling van de brede welvaart ‘hier en nu’ is in veel opzichten positief. De meeste indicatoren voor de brede welvaart ‘hier en nu’ zijn in de laatste acht jaren gestegen of stabiel gebleven. Op veel plaatsen in Nederland stijgen de materiële welvaart, arbeid en vrije tijd, en veiligheid.
Net als in 2021 daalt in veel gemeentes de brede welvaart met betrekking tot wonen, vooral door een toenemende afstand tot voorzieningen. De hoeveelheid natuurgebied per inwoner neemt ook af op veel plaatsen, vooral in Gelderland, Noord-Brabant, Flevoland en Overijssel. Er is niet alleen slecht nieuws: de afstand tot openbaar groen, fijnstofemissies naar lucht, en broeikasgasemissies per inwoner nemen op veel plaatsen af.
De ontwikkeling van de brede welvaart ‘later’ is minder rooskleurig. Economisch en natuurlijk kapitaal laten op veel plaatsen een achteruitgang zien. De gemiddelde schuld per huishouden neemt in veel regio’s trendmatig toe. De groen-blauwe ruimte neemt af, vooral in gemeentes in Gelderland, Noord-Brabant, Noord-Holland en Flevoland.
Lagere brede welvaart in steden maar veiligheid neemt toe Gemeentes in Groningen staan relatief het vaakst onderaan de ranglijst van de brede welvaart ‘hier en nu’, net als gemeentes in Flevoland, Limburg en Drenthe. Gemeentes met een relatief lage brede welvaart ‘later’ zijn vooral te vinden in Zuid-Holland en Noord-Holland.
De stedelijkheidsgraad van gemeentes kan sommige verschillen verklaren. Hoe stedelijker een gemeente is, des te groter is het aantal indicatoren waarbij de gemeente onderaan de ranglijst van de brede welvaart staat, zowel voor ‘hier en nu’ als ‘later’. Dit patroon is te zien bij alle thema’s, met name bij welzijn, maar niet bij wonen.
Wonen is meer een probleem van minder stedelijke gemeentes waar de afstand tot voorzieningen (basisscholen, cafés, sportterreinen) toeneemt. In stedelijke gemeentes zijn meer voorzieningen op kortere afstand beschikbaar.
In (sterk) verstedelijkte gemeentes is de veiligheid lager dan in weinig en matig stedelijk gemeentes. Maar een groter deel van de indicatoren in de (sterk) verstedelijkte gemeentes wijst op een verhoging van de veiligheid.
Bron. CBS i Hier hoort Rotterdam bij de aanvoerders van slechte ndicatoren onder aan de ranglijst .
Randstad hoge brede welvaart ‘hier en nu’ ten koste van ‘later’ In grote delen van Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel en het oosten van Noord-Brabant is de brede welvaart ‘hier en nu’ relatief hoog. In Zuid-Holland en, in mindere mate, Noord-Holland is de brede welvaart ‘later’ duidelijk lager dan in andere provincies. De hoge brede welvaart ‘hier en nu’ in de Randstad gaat wel samen met een lage brede welvaart ‘later’.
De gemeente met de hoogste brede welvaart ‘hier en nu’ is Castricum in Noord-Holland. In Rozendaal in Gelderland zijn zowel de brede welvaart ‘hier en nu’ als ‘later’ relatief hoog.
Brede welvaart in Groningen staat onder druk In de grote steden en in een aantal regio’s (het oosten van Groningen en Drenthe, het zuiden van Limburg, Zeeuws-Vlaanderen, het westen van Noord-Brabant) zijn zowel de brede welvaart ‘hier en nu’ als ‘later’ relatief laag.
In Groningen is de brede welvaart ‘hier en nu’ het minst gunstig. Net als in eerdere jaren staan gemeentes in Groningen relatief vaak onderaan de ranglijst bij arbeidsparticipatie, ervaren gezondheid en overgewicht, hoogopgeleiden en werkloosheid, levensverwachting, mediaan besteedbaar inkomen, mediaan vermogen, natuur- en bos gebied, en de afstand tot basisscholen en cafés. In Midden-Groningen, Oldambt, Veendam, Pekela en Westerwolde zijn zowel de brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’ relatief laag.
Meer info Monitor Brede welvaart ; regionale monitor brede welvaart
.gif)
