Dit weekend in Schiedam: monumenten, kunst, drank ...en boksen

11 september 2019 door Han van der Horst

Komend weekeinde laat Schiedam zijn geheimen ongestraft ontsluieren. Gedurende de open monumentendagen heten tal van historische panden in de oude binnenstad bezoekers welkom. Er zijn tal van bijzondere activiteiten zoals kroegentochten en tokkelen vanaf molen De Palmboom. Geen wonder als het jaarthema „Plekken van Plezier“ is.

Giovanni Giudici
Voor Rotterdammers met heimwee naar de voorloorlogse stad heeft Schiedam een bijzondere bekoring. Op sommige plekken in het oude centrum valt iets te proeven van de sfeer die ooit langs bijvoorbeeld het Hang of de Delftsevaart moet hebben gehangen. Dat komt voornamelijk omdat de architect Giovanni Giudici, die in de achttiende eeuw de Rotterdamse binnenstad zo verrijkte, ook de nodige klanten had in Schiedam. Aan de Lange Haven zijn bijvoorbeeld verschillende creaties van zijn hand te vinden zoals het herenhuis van de burgemeester Cornelis Nolet, dat momenteel met grote zorgvuldigheid van binnen en van buiten wordt gerestaureerd onder toezicht van de huidige mevrouw Nolet. Omdat er lijsten bestaan van de oorspronkelijke inventaris, zal het empiremeubilair opnieuw worden gemaakt exact volgens de specificaties die Cornelis Nolet in 1804 verstrekte.

maakstad
Heel erg schuin tegenover dit herenhuis aan de andere kant van het water staat de Havenkerk, die Rotterdammers met gevoel voor geschiedenis zeker zal doen denken aan de vooroorlogse kerk op het Steiger.

Toch is er een belangrijk verschil met Rotterdam: Schiedam is geen havenstad. Het historische centrum ligt niet langs de Maas maar een kilometer of wat landinwaarts. Het was vanouds een maakstad, eerst van gedestilleerd en sinds de twintigste eeuw van schepen en andere maritieme objecten.

vorm volgt functie
De molenkrans rond de stad legt getuigenis af van het rijke drankverleden. Steeds kom je oude branderijen tegen, die te herkennen vallen aan de hoge ingang met dubbele deuren links of rechts van het midden. Aan de ene kant vind je één raam en aan de andere kant twee. Dat heeft te maken met de plaatsing van de vaten en ketels, die momenteel het best te zien is in de museumbranderij aan de Lange Haven. Het distilleerproces geschiedde op basis van mout die in de hoge molens gemalen werd. In de hoogtijdagen van de drank stonden er veertien langs de vesten van de stad, waarvan er overigens maar eentje - de Broersvest- is gedempt.

oudste stadspark
En dan is er ook nog de langgerekte Plantage, het oudste stadspark van Nederland met aan twee kanten herenhuizen. Bij de Makkersstraat is bovendien de toegang tot de sodafabriek. Dat is de naam voor drie enorme graanpakhuizen uit de late achttiende eeuw die nu door een collectief van jonge starters langzaam maar zeker worden gerestaureerd. Van binnen ziet het er schilderachtig uit en op sommige plekken zo dreigend, dat er scenes van de nieuwe Baantjer zijn opgenomen.

jenever- & kroegenfeest
Tegelijk met de open monumentendagen vindt in Schiedam het Nederlands Jeneverfestival 2019 plaats. Lokatie: de middeleeuwse Grote Kerk. Dat is een groot niet te vermijden ontmoetingspunt voor lidmaten van de natte gemeente, voor zover zij in hun smaakgevoel de kwantiteit niet boven de kwaliteit zijn.

Daarnaast worden in het kader van de open monumentendagen zowel op zaterdag als op zondag kroegentochten georganiseerd langs de meest karakteristieke en historische proeflokalen van de stad. Start steeds om 15.30 vanaf het I-punt Schiedam, in de Waag, Lange Kerkstraat 39. Bij molen de Walvisch (Westvest tegenover Walvisstraat) is een audiotoer verkrijgbaar.

boksmatch in museum
Voor liefhebbers van de edele bokssport is er een bijzondere traktatie. In het Stedelijk Museum Schiedam vindt het 'Boksvereniging De Haan Memorial Weekend' plaats, door de organisatoren zelf aangeduid als een weekend vol boksen kunst en verhalen. Hoogtepunt: musemumdirectrice Deirdre Carasso en beeldhouwster Anne Wenzel gaan met elkaar op de vuist. Maar daar gaat wel een heel cultureel programma aan vooraf - en uiteraard ook boksles. Het weekend is tevens een eerbetoon aan Wim de Haan, in veel opzichten de Schiedamse Bep van Klaveren.

eerste ronde in Monopole
De Schiedamse Open Monumentendagen gaan vrijdagavond al van start met een door de Historische Vereniging Schiedam georganiseerde lezing door Saskia Smit over de plaatselijke bioscopen. Waar kan dat anders plaatsvinden dan in wat nog rest van de roemruchte Monopole bioscoop, Hoogstraat 99 tegenover het Stedelijk Museum. Aanvang 20.00 uur. Saskia gaat het ook hebben over het Passagetheater, met een prachtig Tuschinsky-interieur dat in de jaren zeventig werd vervangen door skailederen teringzooi. Deze bioscoop zelf moest plaatsmaken voor een parkeergarage, want laten we eerlijk zijn - wat de moffen deden met Rotterdam, deden de Schiedammers zelf met aanzienlijke delen van hun binnenstad. Gelukkig is er nog genoeg over om van te genieten.

En behalve de oude binnenstad kent Schiedam nóg een historische kern. Dat is het oude dorp Kethel, te bereiken met de tramlijnen 21 en 24, uitstappen halte hof van Spaland. Ook zeer de moeite waard.

Download hier het programma van de Open Monumentendagen Schiedam met een handig kaartje. In de Waag op de Lange Kerkstraat hoek Nieuwstraat is het in gedrukte vorm verkrijgbaar. Daar ligt ook een mooi gratis boekje klaar met beschrijvingen van de monumenten. Vanuit Rotterdam met OV: tram 21 of 24 halte Koemarkt of Metro Parkweg en vandaar richting molens.