Een beeld moet een functie hebben
Op de achterplaats van Woonzorgcentrum Laurens Delfshaven zijn mooie dingen verrezen. Ze vormen het resultaat van een samenwerkingsproject met een groep kunstenaars, die ook bewoners nauw betrokken bij hun activiteiten.
Op dinsdagochtend 27 augustus vond met een Caribische lunch de afsluiting plaats van twee maanden hard werken en het resultaat mocht er zijn: de sfeer op de achterplaats is totaal veranderd. De grijze tegelbestrating moest haar dominantie afstaan aan kleurrijke installaties die door hun fantasievolle vormgeving optimisme uitstralen en stuk voor stuk een invitatie zijn om het leven te vieren. Dat kan een woonzorgcentrum van deze tijd wel gebruiken nu er alleen nog maar mensen worden opgenomen die in de absolute slotfase van hun leven verkeren.
initiator
De grote man achter dit project is de Antilliaanse kunstenaar Tirzo Martha, die het samenwerkingsmodel op Curaçao ontwikkelde. Een kleine jongen is hij niet. Martha won dit jaar de Wilhelminaring voor zijn beeldhouwwerk. Op donderdag 29 augustus wordt in Den Haag een nieuwe sculptuur van hem onthuld, die deel gaat uitmaken van de beeldengalerij in de hofstad. Martha vertelt: ¨In 2006 heb ik samen met mijn collega David Bade het Instituto Buena Bista (IBB) opgericht om jonge mensen een vooropleiding te geven zodat zij kunnen worden toegelaten tot een kunstacademie in Nederland.
gildestelsel als model
Ze komen bij ons in een soort meester-gezel relatie. Wij gebruiken onze ervaring om de deelnemers te begeleiden. Daarbij gaan we heel erg van de praktijk uit en we geven ze alle ruimte om zich creatief te uiten. Ons instituut is gevestigd bij een psychiatrische instelling op Curaçao. We hebben van het begin af aan patiënten betrokken bij onze activiteiten want naar ons idee moet kunst niet in isolement ontstaan.¨
all you can art
Daaruit kwamen zulke bijzondere resultaten voort dat de toenmalige directeur van de Kunsthal Emily Ansing in 2016 Martha naar Rotterdam haalde om deze kunsten ook hier te vertonen. Het project in Woonzorgcentrum Delfshaven is daar het meest recente uitvloeisel van. Naam van het project: 'All you can art'.
Tirzo Martha: ¨We hebben dat nu drie jaar gedaan: we geven van juni tot augustus een zomercursus. Voor echte deelnemers is er een toelating maar mensen kunnen altijd binnenlopen om een middagje mee te doen¨.
Voor Tirzo Martha is het essentieel dat kunstenaars niet in een isolement werken maar een directe band aangaan met de wereld om hen heen. Je isoleert je niet op een atelier maar gaat aan het werk op een plek waar je aan wat daar al bestaat, kunt toevoegen. Dat doe je principieel samen met mensen die in de omgeving van je werk thuis zijn.
gebruikskunst
Dit jaar streken Martha en zijn mensen vooral neer in Rotterdam Zuid, bij het Pluspunt, waar daklozen worden opgevangen, in twee lege winkelpanden op de Groene Hilledijk en bij het Gemaal. Daar werd het voorwerk gedaan voor de kunstobjecten die uiteindelijk op de achterplaats van Laurens zijn opgericht. H. Martha: ¨We wilden voor mensen in het tehuis een ruimte creëren waar ze het gevoel krijgen dat zij buiten zijn. We wilden niet zomaar sculpturen maken. Een beeld moet een functie hebben. Dat mensen er gebruik van kunnen maken. Dat je erop kunt zitten bijvoorbeeld. Heel veel bewoners willen graag planten water geven en in de aarde zetten. Daarom is er op de grote boot in het midden ruimte gemaakt voor planten. De meeste mensen hier zitten in een rolstoel. Dus moet je de plantenbakken op zo´n hoogte plaatsen dat zij er ook bij kunnen. Onze sculpturen spelen tegelijkertijd een rol bij andere activiteiten hier in het huis: er zijn projecten om mensen de tuin te laten ruiken en proeven. Er staan hier niet alleen sierplanten maar ook kruiden¨.
deel van je doelgroep
Oud-leerling Elvis Chen was de afgelopen maanden de rechterhand van Martha. Mede dankzij de opleiding op Curaçao kon hij in Den Haag afstuderen aan de Koninklijke Academie. Hij legt uit: ¨Ik heb de ambitie om kunst te maken met de mensen. Daarom heb ik hier bijvoorbeeld portretten van bewoners gemaakt op dekens en kussenslopen. Dat zijn geen gelijkende portretten. Ik heb geprobeerd hun essentie in beeld te brengen. De bewoners kunnen ermee doen wat ze willen: gebruiken voor het opmaken van het bed of weggeven. Dat maakt niet uit. Ze versterken de identiteit van de mensen in deze fase van hun leven en daar gaat het om. Je werkt hier als lid van een community. Zo bouw je een band op. Je leert de denkwijzen en de passies van de mensen kennen die hier wonen. En die hebben we geprobeerd over te nemen¨.
hoog aangeschreven
Nu de kunstwerken op de achterplaats zijn ingewijd is het nog niet afgelopen. Als Martha terug is op Curaçao gaat Elvis Chen verder, zij het op kleinere schaal, niet meer zeven maar een of twee dagen per week. Het wordt dan een nieuwe activiteit voor geïnteresseerde bewoners. Chen kan rekenen op de enthousiaste medewerking van deelnemers aan de zomercursus.
Bente Schotel, locatiemanager van Laurens Delfshaven, is bijzonder blij met deze ontwikkelingen. Zij ondersteunt alles wat het bestaan van haar bewoners meer kleur kan geven: ¨Van onze honderd bewoners zijn er twintig tot vijfentwintig nog capabel om op de een of andere manier deel te nemen. Ze willen er graag naar toe. Dat hebben wij wel gemerkt. Het is een activiteit die hoog aangeschreven staat¨.
Heel Laurens Delfshaven is trots en blij met de radicale opfleuring van de achterplaats.
Bezoekers van buiten zijn van harte welkom om naar de daar opgestelde kunstwerken te kijken en – waar mogelijk – erop plaats te nemen. Misschien krijgen ze zelfs kans om de planten water te geven. Dit alles elke dag van negen tot vijf, Mathenesserlaan 500, vlakbij het Mathenesserplein en de Mathenesserbrug.
.gif)
