IFFR-film Romance Joe: ‘Meneer, u zou niet in de èchte wereld rond moeten lopen!’

31 januari 2012 door Ronald Glasbergen

Romance Joe is de debuutfilm van Lee Kwang-Kuk, voormalig regieassistent van Hong Sang-Soo en de invloeden zijn duidelijk voelbaar. Lee Kwang-Kuk windt daar geen doekjes om, is er trots op:,,Hong Sang-Soo is als een soort cinematografische vader voor me. Ik wil natuurlijk met mijn films een eigen stijl ontwikkelen maar zijn invloed is onmiskenbaar.’’ Van Hong Sang-Soo draait eveneens een film op het festival, zijn nieuwste: The day he arrives.

Een ouderpaar gaat onverwacht op bezoek bij hun zoon Joe, die in de hoofdstad woont. De zoon is niet thuis, ze kunnen hem niet bereiken. Ze gaan naar een hotel en nemen contact op met een vriend van hun zoon. De vriend komt langs en vertelt over de laatste keer dat hij Joe gezien heeft. Joe was gedeprimeerd en dronken vanwege een scenario dat maar niet wilde lukken.

We zitten aan het begin van de film Romance Joe. Het is de debuutfilm van Lee Kwang-Kuk voormalig regieassistent van Hong Sang-Soo en de invloeden zijn zichtbaar en voelbaar. Lee Kwang-Kuk zelf windt ook geen doekjes om die invloed: ,,Hong Sang-Soo is als een soort cinematografische vader voor me. Ik wil natuurlijk met mijn films een eigen stijl ontwikkelen maar de invloed en herkomst zijn onmiskenbaar.”

Verschil

Toch is er ondanks die voelbare – het spel met de gelaagdheden van feitenrelaas en filmplot- en soms ook zichtbare overeenkomst – de voorkeur voor scenische shots in combinatie met regie- ook een groot verschil. Zelfmoord is een voortdurend terugkerend thema in Romance Joe. Je zou kunnen denken dat de `romance’ uit de titel daar bij hoort, ware het niet dat zelfmoord ingebakken zit in de prestatiegerichte Koreaanse cultuur. Dat Lee toch geen tragische maar een eerder lichtvoetige film gemaakt heeft, waarin met enige spot het lijden van een scriptschrijver tot uitgangspunt genomen wordt mag dan een klein wonder heten. Zeker als je weet waar Lee zijn verhaal vandaan haalde.

,,Het verhaal is gebaseerd op de moeilijkheden die ik zelf ondervond tijdens het schrijven van een script. Op een bepaald moment zat ik even vast als Romance Joe en de andere filmmaker in de film. Ik ben dat probleem, het vastlopen naar het scenario gaan vertalen. In zekere zin reflecteren daarom alle personages mijn desperaatheid en de gedeeltelijke `oplossing’ ervan in het script. Alle personen en verhaallijnen zijn fictie maar het personage dat mij uiteindelijk het meest nabij staat is Romance Joe zelf.”

In één van de verhaallijnen in de film zet Romance Joe het mes aan zijn pols. Er druppelt al wat bloed. De schreeuw van een meisje weerhoudt hem ervan door te zetten. De film voert ons uit de verlopen hotelkamer met zijn geestesoog mee een bos in waar een meisje ligt met doorgesneden polsen.

Dit hele verhaal wordt verteld door weer een ander ouder meisje die het doorvertelt aan – nieuwe verhaallijn – een andere filmer. Die laatste is door zijn producent in een plattelandsmotel gedropt om daar een script af te maken. Het aantal vertelperspectieven lijkt geen einde te hebben, dood, liefde, ongrijpbare lichtheid zijn de thema’s.

Romance Joe werd voor een budget van ongeveer 50.000 euro gemaakt. De film kreeg op het Pusan filmfestival de publieksprijs en is in Rotterdam voor een Tiger Awards genomineerd.

Kunnen

Hong Sang-Soo toont in het IFFR opnieuw zijn kunnen met de The day he arrives. Een filmprofessor gaat een paar dagen op bezoek bij een vriend in de hoofdstad waar hij zelf ook vroeger gewoond heeft. Daar, in Seoul, ontmoet hij behalve zijn vriend ook zijn vroegere geliefde en een aantal anderen. ‘s-Avonds gaan de vrienden uit eten in een bar. De film laat achter elkaar drie varianten van ditzelfde verhaal zien. De setting is in grote lijnen hetzelfde, de dialoog, de personages en de resulterende verhalen zijn verschillend. De situaties die ontstaan, ontmoetingen, liefde, dronkenschap, worden door Hong Sang-Soo vooral met long-takes in beeld gebracht. Het is een van de dingen waarin zich het meesterschap van Hong toont. De shots vragen door hun lengte bijzondere inleving van de acteurs en regisseur, vooral als het gaat om ensembles van drie of vier acteurs die in één take gefilmd worden. Als je ook nog een soort lichtvoetige vanzelfsprekende toon in het geheel wil houden, vraagt dat om veel vakmanschap en concentratie. Het werkt en is zichtbaar, ook voor een publiek in een volle zaterdagavond-festival-zaal, dat voor een deel nog nooit van Hong Song-Soo gehoord heeft. Evenals in zijn voorgaande film Oki’s Movie (2010), bespeelt Hong subtiel de loop van gebeurtenissen die alleen dankzij de cinema mogelijk zijn. Voor gewone stervelingen, is maar één leven mogelijk. In de cinema eindeloos veel.

Belangrijke rol

Acteursregie en camera spelen bij zowel Hong Sang-Soo als bij Lee Kwan-Kuk een belangrijke rol. Lee legt uit: ,,De eerste take gaat volgens het scenario, de volgende gaan steeds in overleg met de acteurs. We bespreken dan samen de eerder gemaakte shots. Veel aandacht en tijd besteed ik aan de interactie tussen camera en acteurs. Die dient zo natuurlijk mogelijk te zijn. Daarbij heeft mijn ervaring als assistent bij Hong erg geholpen. Maar het moeilijkste was uiteindelijk toch het schrijven van het scenario.’’

In beide films, The day he arrives en in Romance Joe staat het verhaal met de personages voorop, maar het verhaal wordt getoond door een caleidoscoop. Bij Hong wordt - zoals in Ground Hog Day - hetzelfde gegeven uitgesplitst in verschillende uitwerkingen, bij Lee splits het zich in verschillende verhaallijnen, die elkaar soms raken. Bij Hong blijft de toon zonder dat zijn personages aan zeggingskracht inboeten, licht. Bij Lee is de toon wat zwaarmoediger, en misschien is dat een invloed van Hong Sang Soo, met een toets van lichtheid.

De mooiste passage uit The day he arrives is, arbitrair, de film bevat veel mooie passages, die waarin een dronken vriend aantoont hoe je feilloos iemands karakter kan beschrijven. Eén van de mooiste zinnen uit Romance Joe staat boven dit stukje.