Extra overheidstaken belasten de stad

24 november 2012 door Hans Roodenburg
Extra overheidstaken belasten de stad

De Tweede Kamer moet er nog over beslissen, maar de kans is groot dat gemeenten steeds meer taken op zich moeten nemen. Voor Rotterdam betekent het dat met minder mensen veel méér moet worden gedaan. Immers de gemeente is al met een kostenbesparingsoperatie bezig die moet leiden tot een vermindering van het aantal voltijdbanen naar omstreeks 10.000 in 2015.


Anderzijds zal de verschuiving van verantwoordelijkheden naar de gemeente wel tot gevolg krijgen dat voor het groeiend aantal werkzaamheden een deel van de ambtenaren en semi-ambtenaren dat nu bij gecentraliseerde overheden en nationale hulporganisaties werkt rechtstreeks onder de scepter komt te staan van gemeenten.
Een ingewikkeld proces dus van inkrimpende en toenemende werkgelegenheid bij de gemeente Rotterdam. Ga er maar aan staan om de juiste man en vrouw op de juiste plaats te krijgen!

Jeugdzorg
De bijstand is grotendeels al bij de gemeenten ondergebracht. De thuiszorg waarvan vooral gehandicapten en oudere mensen gebruik maken (gefinancierd door de WMO en deels door de AWBZ) zit al ver in een proces van decentralisatie. De jeugdzorg is de volgende die aan de beurt is om helemaal onder de hoede van de gemeenten te komen. De handhaving van de drank- en horecawetten wordt volledig de verantwoordelijkheid van gemeenten.
Enerzijds is dat alles een goede ontwikkeling als men ervan uitgaat dat een gemeente als Rotterdam dichter bij zijn burgers staat en waarschijnlijk doelmatiger en dus goedkoper kan werken. Maar tegelijkertijd zit het er dik in dat de budgetten voor deze sociale voorzieningen minstens minder groeien en soms zelfs terug gaan lopen.
Immers ze maken deel uit van de bezuinigingen bij de rijksoverheid die daardoor indirect op het bordje van de gemeenten worden gelegd. Het gevaar is tevens groot dat als deze decentralisaties het gewenste effect van efficiency én kostenbesparingen opleveren, meerdere centrale overheidstaken bij de gemeenten worden gelegd.

Voordeel
Er zijn nog vele andere sociale voorzieningen die per gemeenten kunnen worden uitgevoerd. Lekker dicht bij de burgers! Bijkomend voordeel: misbruik en oneigenlijk gebruik worden steeds meer voorkomen omdat geacht wordt dat de ambtenaren uit de eigen omgeving daarop méér zullen letten.
Wie precies wil weten welke sociale voorzieningen nu nog door centrale instanties en via plaatselijke vestigingen worden geregeld, moet maar eens De Kleine Gids voor de Nederlandse Sociale Zekerheid erop na slaan. Waarschijnlijk zal de uitvoering van de AOW altijd centraal blijven omdat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) inmiddels heeft aangetoond dat het meest efficiënt en controleerbaar te kunnen doen dankzij koppelingen met onder meer de Belastingdienst.
De SVB heeft het voordeel dat het al sinds de invoering van de AOW (ingevoerd in 1957 onder het kabinet Drees) met dit bijltje hakt. Een enorme en langdurige ervaring dus.
Door de overheveling van taken van de centrale overheid (en ook van provincies) naar gemeenten, zullen die in veel gevallen groter moeten worden of minimaal moeten samenwerken. Vandaar dat op lange termijn het nieuwe kabinet streeft naar steeds grotere gemeenten met minimaal ongeveer 100.000 inwoners.

Fusies
Rotterdam zal geen gemeentelijke fusie hoeven aan te gaan. Met ruim 600.000 inwoners is zij groot genoeg. Eerder hebben we op deze plaats erop gewezen dat de samenwerking in de Rijnmond weer wel steviger – vroeger had je het Openbaar Lichaam Rijnmond - zou moeten worden.
Ongetwijfeld zullen gemeenten in de regio buiten Rotterdam fusies moeten aangaan. Dat allemaal op langere termijn en pas als de kabinetsplannen het halen. Want de weerstand in de Tweede Kamer maar vooral in de betreffende gemeenten zal erg groot worden.
En iets tegenhouden kost geld. Dus zullen de tegenstanders uiteindelijk toch weer met alternatieven moeten komen om de gemeentelijke uitgaven te beteugelen. Eigenlijk is er maar één aantrekkelijke oplossing voor de tegenstanders: de terugkeer van economische groei die automatisch de inkomsten van een gemeente doet groeien en de uitgaven aan sociale uitkeringen doet krimpen. Het vliegwieleffect.
Maar zelfs in economische groei ontkomt men er niet aan om de gemeentelijke uitgaven zo doelmatig mogelijk te besteden door kritisch bekijken en vast te stellen. De tijden dat - ook in Rotterdam – veel te gemakkelijk aan de eerste de beste aanvragers, stichtingen en verenigingen subsidies konden worden verstrekt, zijn voorgoed voorbij.
Een ander verschijnsel is dat overheden, ook de gemeente Rotterdam, nogal de neiging hebben ‘obesitas’ te krijgen in het aantal te werk gestelde mensen. Daardoor is het gevaar heel groot dat burgers verzuipen in bureaucratische organisaties.

Productiviteit
Een puntje dat niemand durft aan te roeren is dat vele werknemers, ambtenaren en topfunctionarissen soms niet hun uiterste best doen om zo productief mogelijk te zijn. Het ligt bij hen altijd aan de organisatie dat ze te lang bij de koffieautomaten doorbrengen, te weinig onderlinge sociale contacten krijgen en hun werk niet goed zouden kunnen doen. Nooit aan henzelf!
Kortom: duimen draaien of zelfs de kantjes ervan aflopen. Zolang ze maar hun maandelijkse salaris krijgen. Dat proces keren is heel moeilijk. Hooguit is het wat bij te slijpen hetgeen meteen al forse doelmatigheidswinsten zal opleveren.

De burgers zullen heel verschillend over hun gemeenten denken. Misschien dat zij inspiratie kunnen halen uit de recente publicatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP): ‘Maten voor gemeenten 2012. Prestaties en uitgaven van de lokale overheid in de periode 2005-2010’.
In dat rapport komen de gemeenten in Nederland, in die ver achter ons liggende periode, er nog goed vanaf. Ze presteerden volgens het SCP goed en gaven meer uit. Hoe dat in de volgende periode 2010-2015 zal zijn, is afwachten met alle taakoverhevelingen die op het programma staan. We vrezen het ergste, zeker ook voor de gemeente Rotterdam die voor een onvoorstelbaar veranderingsproces staat.

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.