De Pauluskerk: ‘Rotterdams Diamant’
De nieuwe Pauluskerk in Rotterdam wordt op 2 juni officieel geopend. Tot en met 9 juni zullen er allerlei feestelijke- en officiële activiteiten plaatsvinden. Terwijl de laatste voorbereidingen in volle gang zijn, spreek ik met twee nauw betrokken medewerkers van dominee Dick Couvée over het nieuwe gebouw en de bijpassende ontwikkelingen.
Dick Couvée was in 1998 predikant in Barendrecht en daarna predikant van de Nederlandse protestantse gemeente van Luxemburg. In 2008 is hij aangesteld als dominee van de Pauluskerk.
Geschiedenis
Hans Visser werd in 1979 dominee van de Rotterdamse Pauluskerk. In 1987 startte hij een bijzonder project om naast het Centraal Station in Rotterdam dakloze verslaafden op te vangen. Deze locatie was het begin van een turbulente periode in Rotterdam en kreeg de naam ‘Perron Nul’.
De verslaafden hadden zo een eigen plek, waar onder toezicht methadon en schone spuiten werden verstrekt om ongelukken en ziektes te voorkomen, maar na enige tijd bleek dit project een sterk aanzuigende werking te hebben. In 1992 leidde het protest tot een gewelddadige actie waarbij met behulp van taxichauffeurs het perron door een groep mariniers werd schoongeveegd. De gemeente besloot in 1994 ‘Perron Nul’ definitief te sluiten.
Verslaafden zwierven vervolgens door de hele de stad maar kwamen na verloop van tijd in de opvang van de Pauluskerk terecht. In 2005 kondigde dominee Visser aan dat de kerk noodzakelijk moest worden gesloopt en zou worden vervangen door een nieuwe kerk. Aanstaande zondag 2 juni is de opening die een week gaat duren.
‘Kerkplein’
,,De ontvangstruimte van de nieuwe Pauluskerk wordt het kerkplein genoemd.,’’ vertelt Ab Mantingh. Mantingh heeft gewerkt voor stichting Hulp in Praktijk en comité Buurt Werkt. Hij is nu hoofdkoster van de nieuwe Pauluskerk.
,,Dit wordt de ruimte voor alle Rotterdammers. Hier kun je terecht voor een kopje thee of een kop koffie. Voor gereduceerde prijzen zal het een en ander worden aangeboden. Hierboven op de eerste verdieping zit het ‘Open Huis’. Dat is de ruimte voor de opvang van mensen zonder verblijfsvergunning en thuis- en daklozen of zij die op een andere manier zijn vastgelopen in onze samenleving.
Ze kunnen er terecht voor een boterham, een arts of andere hulp. We wilden dat de kerk meer transparant zou worden. Een ontmoetingsplek voor iedereen.’’
Architectuur
Mensen die de nieuwe Pauluskerk binnenlopen zal niet alleen de bijzondere architectuur opvallen maar ook de ontspannen sfeer die de ontvangstruimte uitstraalt. Veel licht, hout en kleurrijke meubelen. Alles betaald door sponsors en bedrijven.
,,We zijn volkomen onafhankelijk ,’’ vertelt Geert Beke. Beke was bestuurslid van de oude Pauluskerk. Hij is inmiddels voorzitter van de stichting Diaconaal Centrum Pauluskerk en van de Vereniging Vrienden van de Pauluskerk.
Hij wijst op een affiche met namen van tientallen sponsors en bedrijven. ,,De hele inrichting is door de sponsors betaald. Het gebouw is betaald door een projectontwikkelaar. Ze waren hiernaast bezig met het plannen van het nieuwe Calypso en in 2002 zochten ze contact met ons. De projectontwikkelaar wilde praten over een nieuw gebouw. Het bestuur van de Pauluskerk waar o.a. dominee Hans Visser en ik in zaten waren daarbij betrokken.’’
Bodemloze put
,,Wij zagen dat wel zitten want de oude kerk was allang niet meer geschikt als opvang en niet meer brandveilig. Het was geld gooien in een bodemloze put. De ontwikkelaar stelde voor om de nieuwe kerk te betalen met als tegenprestatie dat ze de helft van de grond kregen waar de oude Pauluskerk opstond.
Wij kregen een kerk ‘de hoogte in’ en zij pachtten de rest van de grond. Een soort ruilhandel dus. Ook hebben ze ervoor gezorgd dat er in 2005, na de sloop van de oude kerk, een tijdelijke pand voor de opvang van dak- en thuislozen kwam.‘’
De tijdelijke opvang op de Westersingel is inmiddels gesloten en alles is verhuisd naar de nieuwe Pauluskerk. De ontwikkelaar is tussentijds failliet gegaan en de gemeente Rotterdam heeft de grond weer in eigen bezit.
Vrijwilligers
,,Er werken nu 175 vrijwilligers en enkele vaste krachten bij de kerk waaronder twee maatschappelijk werkers en een dokter,’’ vervolgd Ab Mantingh. ,,Alles is geprofessionaliseerd. Er is een maatschappelijk werker voor personen binnen de EU en eentje voor mensen van buiten de EU. Je kunt je haar laten knippen en de was doen.’’
,,We bieden twee dagen per week een maaltijd aan maar het streven is dat dat er vijf per week worden. Ook is er een aparte rookruimte en er is een ruimte voor creatief bezig zijn. Daar kan men iedere dag vrijwillig aan deelnemen. Op de derde en vierde verdieping is het gastenverblijf. Er is plek voor 24 mensen die tijdelijk ruimte zoeken. Iedere verdieping heeft een eigen keuken met magnetron, wasmachine en droger. Plannen voor dagelijks verschillende bezigheden, zoals bijvoorbeeld fietsen opknappen, zitten nog in het vat.‘’
Meer panden
,,Er is uiteenlopende opvang in meerdere panden in de stad,‘’ gaat Geert Beke verder. ,,We houden het laagdrempelig. We gaan mensen niet in een programma stoppen. Drugsverslaafden en mensen die psychiatrische hulp nodig hebben verwijzen we door. Er is dus geen plek meer voor drugsverslaafden. Dat is overgedragen aan de stichting NAS en de gemeente. De verslaafden kunnen hier natuurlijk wel terecht voor een kopje koffie maar hier slapen is er niet meer bij. Het mag ook niet meer. De opvang van drugsverslaafden door dominee Visser was experimenteel. We hadden hier toentertijd drie vaste dealers om alle narigheid er omheen te voorkomen.‘’
,,We zaten nog in de beginfase,’’ voegt Mantingh eraan toe. ,,De professionele hulp moest toen nog worden uitgevonden.’’
William Alsop
De nieuwe kerk is ontworpen door William Alsop. Een Engelse architect die door de gemeente Rotterdam is aangewezen. ,,Zij vonden dat het voor de uitstraling van de stad een bijzonder gebouw moest worden,’’ vertelt Beke. ,,Die architect had nog nooit eerder een kerk gebouwd. Hij bedacht niet alleen de vorm maar ook de uitstraling. Hij vond dat het hart van de kerk, het ‘kerkplein’, open moest zijn. Maar hij dacht ook aan de dak- en thuislozen. De opvangruimte is beschut maar hoort er toch bij.’’
De Rotterdammers hebben intussen al een bijnaam bedacht. De een noemt het gebouw de Diamant en de ander de Koperen Ploert.
De historische tekst op de oude Pauluskerk: ‘Overwin het kwade door het goede’, heeft ook een plek gekregen. Deze zal bij de officiële opening wordt onthuld.
Oud dominee Hans Visser zal deze dagen ook in het zonnetje worden gezet.
Krakers
Na afloop van het interview loop ik een kennis met twee Rotterdamse krakers tegen het lijf. Zij weten nog een mooi voorbeeld te geven van hoe gepassioneerd Hans Visser’s inzet voor de thuislozen en drugsverslaafden altijd is geweest. ,,Toen de Pauluskerk werd gesloopt,’’ vertelt een van de krakers, ,,was er nog geen opvang. Dominee Visser kwam toen naar ons en vroeg of wij niet ‘iets’ konden regelen. We hebben toen het pand naast hotel Centraal gekraakt. Daar konden zijn mensen toen terecht tot er opvang op de Mauritsweg kwam.”
De opening van de nieuwe Paulus kerk is op zondag 2 juni en zal duren tot en met zondag 9 juni. Zie hier het volledige programma.
