Stad behoort tot de top van armoede

27 september 2016 door de Redactie

(Door Hans Roodenburg)

De gemeente Rotterdam behoort tot de top drie van de armste bevolkingen van ons land. Alleen in Amsterdam zijn er ietsje meer: 14,4 procent tegen 14,1 procent in Rotterdam. Althans dat was volgens de publicatie van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) het geval in 2013.

Sinds dat jaar is het misschien een klein beetje minder geworden want landelijk is het percentage van 7,6 procent van de Nederlandse bevolking in 2014 iets gedaald naar 7 procent in 2016. In Rotterdam zijn er dus bijna tweemaal zoveel armen dan het landelijk gemiddelde.

Het SCP hanteert in zijn ‘Armoede in Kaart 2016’ voor het vaststellen twee referentiebudgetten. Deze geven aan hoeveel een alleenstaande nodig heeft voor onvermijdelijke of zeer wenselijke uitgaven. Het ‘basisbehoeftenbudget’ omvat de minimale uitgaven van een zelfstandig huishouden aan onvermijdbare, basale zaken zoals voedsel, kleding en wonen. Voor een alleenstaande zou dit in 2014 €971 (netto) zijn. Voor een huishouden van twee personen geldt als norm €1330. Voor alleenstaanden met kinderen gelden weer iets andere bedragen. Deze te besteden bedragen per maand zijn lager dan de minimale bijstand of AOW.

Zelfstandigen, bijstandsontvangers en niet-westerse migranten lopen een bovengemiddeld risico op armoede, aldus het SCP. Deze groepen maakten in 2013 ongeveer respectievelijk 12, 19 en 44 procent van de bevolking uit. Daarentegen was het aandeel armen onder de ouderen ‘slechts’ 3 procent waarmee deze groep (vaak AOW’ers) ver onder het landelijke gemiddelde blijft. De vraag blijft dan ook gerechtvaardigd of mensen als zij ouder worden beter met hun geld kunnen omgaan dan jongeren.

Foto hiernaast: Met bijstand worden sommige mensen gedwongen werkzaamheden in het groen te verrichten © SCP

Voorts blijkt uit de cijfers van het SCP dat toen de recessie in 2008 inzette, het aantal armen in de bevolking fors is toegenomen. In 2008 waren er ongeveer landelijk 870.000 mensen met een huishoudinkomen onder het niet-veel-maar-toereikend-criterium. Vijf jaar later in 2013 was dat al gegroeid naar ruim 1,25 miljoen mensen. In 2014 daalde dat weer iets. De verwachting is dat het armoedepercentage dit jaar verder zal dalen naar circa 7 procent van de bevolking in Nederland. En misschien wel volgend jaar een paar tienden daaronder.

Vele mensen zitten in de schuldhulpverlening. In 2014 meldde zich landelijk 92.000 mensen – 3000 méér dan het jaar daarvoor - met een hulpvraag, blijkt uit cijfers van de NVVK, de brancheorganisatie voor schuldhulpverlening. De gemiddelde schuld per aanmelder bedroeg maar liefst €38.500.

Uit al deze getallen is niet te achterhalen hoeveel mensen lenen voor ‘luxe’, zoals vakanties, dure smartphones, auto’s, enz. Laat staan dat de vraag wordt beantwoord hoeveel van de armoedzaaiers dat aan zichzelf te wijten heeft.

In het rapport van SCP staat ook wat het zou kosten om – in theorie – het totale inkomenstekort van de arme huishoudens aan te vullen. Daarvoor zou ongeveer 2,2 miljard euro nodig zijn. Deze potentiële aanvulling betekent niet dat het probleem dan is opgelost. De achterliggende oorzaken van armoede (werkloosheid, ziekte of schulden) zijn daarmee niet opgeruimd.

Wél hebben de overheden – ook die van Rotterdam – in principe verschillende mogelijkheden om de armoede tegen te gaan. Op korte termijn is de beschikbaarheid van betaalbare huurwoningen volgens het SCP wel een punt van aandacht. Genoemd worden ook het bijstandsniveau voor (eenouder)gezinnen met meerdere kinderen en de ongunstige arbeidsmarktkansen voor bijvoorbeeld mensen met een beperking en weinig geschoolde niet-westerse emigranten.

De vraag over wie voor luxe leent wordt in het SCP-rapport nauwelijks beantwoord. Ook de door de plaatselijke politiek beïnvloede (vooral door SP) Rotterdamse Sociale Alliantie heeft daar geen antwoord op.

Foto hiernaast: Vele armen kijken verlekkerd in de Beurstraverse, ofwel in Rotterdam ‘de koopgoot’, naar luxe artikelen die voor hen onbereikbaar zijn. Foto © Archief Rotterdam Vandaag & Morgen.

Daarom doen we dat zelf maar. Het kan al heel veel helpen als allerlei kredietverstrekkers zich aan de regels (van bijvoorbeeld het Bureau Krediet Registratie in Tiel) zouden houden. Je wordt op internet doodgegooid met leningen of het op afbetaling kopen van luxegoederen zonder dat daar tegenover een BKR-registratie staat. Maar de verstrekkers komen wel opdraven als er een schuldsanering moet plaatsvinden want dan zien zij vaak nog een (klein?) deel terug van hun lening bij schuldhulpverlening. Vandaar ook de vaak hoge rentes die zij berekenen.

Het zou al heel wat zijn als blijkt dat bij schuldhulpverlening zij hun luxegoederen of leningen helemaal kwijt zijn. Dan zijn ze wat voorzichtiger om geld uit te lenen of op afbetalingen te verkopen. Natuurlijk zit er een stukje eigen verantwoordelijkheid bij de armoedzaaiers bij om wat degelijker met hun beschikbare middelen om te gaan.

Daarentegen zijn er ook mensen die door allerlei omstandigheden onder de armoedegrens zakken. De Rotterdamse Sociale Alliantie (Rosa) kan, voor zover zij weet, die personen leveren. Een van de kritische ‘reaguurders’ op deze site constateerde aan de hand van foto’s en een inleiding van onze medewerker Jim Postma dat in de schuldhulpverlening ook vele mensen zitten met goedbetaalde banen.

Wijlen (al sinds 2013) mijn moeder had als alleenstaande de laatste 30 jaar alleen AOW. Zij wist, zonder de hulp van haar kinderen, daar heel goed mee om te gaan. Sterker nog, ze had zelfs een paar centjes over voor haar kleinkinderen. Ze ging ook nooit op vakantie en nam genoegen met gekregen meubeltjes. Voor de rest werd ze heel goed verzorgd in het verzorgingshuis.