Woongroepen samenstellen voor ouderen in Oude Westen

26 juni 2017 door Hans Roodenburg

Het aantal kwetsbare ouderen in Nederland neemt toe. Een prachtig voorbeeld staat in Rotterdam, namelijk het ‘compacte en levendige’ Oude Westen. Daaraan heeft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) een apart hoofdstuk gewijd in zijn magazine ‘Oud worden in Nederland’. (Op de foto: Vooral zij die krap bij kas zitten kopen op de markt waar volgens een oude reclamekreet ‘de gulden een daalder waard is’. Foto SCP)

De ouderen wonen steeds langer zelfstandig én met minder professionele ondersteuning. Op dit moment is een op de zes mensen in Nederland al ouder dan 65 jaar. In 2050 is dat naar verwachting een op de vier. Dat jaar zullen de meeste kernredactieleden van Rotterdam Vandaag & Morgen en reagerende ouderen niet halen.

De doorwrochte verslaggevers Radboud Engbersen, Alice de Boer en Inger Plaisier beschrijven het Oude Westen tot voor kort als een volksbuurt en achterstandswijk. Dat is inmiddels veranderd. Nu zijn er hippe cafés, winkels en restaurantjes. Zo zelfs dat de wijk wordt genoemd in jongerengidsen als Lone Planet, New York Times en Rough Guide. Vele reportages van dagbladen en radio/tv in Nederland gaan over de opwaardering van die wijk in Rotterdam.

De verslaggevers komen, voordat zij negatieve zaken aandragen, tot de conclusie dat je ‘blijkbaar je oude dag prima kunt slijten aan een levendige multiculturele winkelstraat’.

Ze laten directeur Ellen Ketting van het verzorgingshuis De Leeuwenhoek aan het woord. De Leeuwenhoek is er gekomen door de inzet van de (oorspronkelijke) wijkbewoners die deel uitmaakten van de Aktiegroep Het Oude Westen in 1978.

Op de foto: Vele ouderen voelen zich in een levendige buurt thuis. Foto SCP

Tegenwoordig komen de bewoners van De Leeuwenhoek deels van buiten de wijk en zelfs van buiten Rotterdam. Het verzorgingshuis heet een warme plek te zijn voor ouderen met een Surinaamse, Antilliaanse, Kaapverdiaanse of Portugese achtergrond.

Wél vertelt Ellen Ketting dat alleen nog maar plaats is voor duidelijke zorgbehoeftigen. De Leeuwenhoek telt een toenemend aantal bewoners die langdurige zorg nodig hebben. Voor hen lijkt de locatie er niet mee toe te doen en ze hebben geen binding meer met de wijk.

Het Oude Westen telt 9350 inwoners van wie 14 procent ouder dan 65 jaar is. Zoals in heel Rotterdam bestaat in de wijk meer dan 50 procent uit niet-westerse herkomst en is het gemiddelde inkomen (of uitkering) erg laag.

Dat gebeurt erg vaak in wijken in Rotterdam met een migratie-achtergrond. Nel ten Boden onderzoekt in opdracht van de vrijwilligersorganisatie in het centrum van Rotterdam, Spirit55+, de leefsituatie met een migratieachtergrond (tegenwoordig van Turkse of Marokkaanse herkomst) in het Oude Westen.

Ze vertelt dat veel ouderen van niet-westerse komaf in het Oude Westen in een precaire financiële situatie verkeren. Het betreft vooral de eerste generatie arbeidsmigranten. Omdat zij geen volledige AOW hebben (levend in Nederland vanaf hun vijftiende) wordt hun inkomen aangevuld tot bijstandsniveau.

Ze wijst er ook op dat op het moment dat behoeftige ouderen bij de kinderen, familieleden of vrienden gaan inwonen om mantelzorg te krijgen deze te maken krijgen met de kostdelersnorm waardoor zij of de mantelverzorgers worden gekort tot honderden euro’s per maand op de uitkeringen.

Opmerkelijk is volgens haar dat een groot aantal van de ouderen van niet-westerse komaf pendelt tussen Nederland en het land van herkomst. Niet alleen vanwege heimwee (dat is er altijd), maar juist om economische redenen omdat ze in het land van herkomst goedkoper kunnen leven. Hun kinderen betalen vaak de tickets.

Overigens moet wél worden beseft dat voor uitkeringen in Nederland restricties gelden. Voor iemand met een bijstandsuitkering kan men maximaal dertien weken in het land van herkomst doorbrengen en voor iemand met AOW een half jaar min een dag.

Ten Boden: ,,Je zou pendelen eigenlijk langer mogelijk moeten maken. Natuurlijk levert pendelen gedoe op; corporatiewoningen staan leeg, maar wees creatief en bedenk dat het een uitstervend probleem is.’’

Kinderen vragen zich vaak af of het niet mogelijk is woongroepen voor hun ouders in leegstaande gebouwen in Nederland te realiseren. Dus een kamer voor vader, moeder of voor beiden met een lage huur, waar voor hen wordt gekookt en waar gemeenschapsruimten zijn.

Ten Boden: ,,Nu blijven ze zitten in te grote huurwoningen, ze verhuizen niet omdat hun huur dan direct omhoog gaat. Meer dan 300/350 euro per maand (na huurtoeslag, red.) kunnen ze niet betalen.’’ Ze schetst voorts dat de eerste generatie (‘lost generation’) vaak nog in een grote sociale huurwoning woont, bijna altijd toen zij met hun hele gezin naar Rotterdam kwamen. Het gaat dikwijls om een bovenetage zonder lift. Ten Boven: ,,Ze zitten opgesloten in hun huis.’’

Het hele rapport ‘Ouder worden in Nederland’ en zeker ook het hoofdstuk uit het Oude Westen is te lezen op het SCP.

Op de foto: Lekker rustig om je heen kijken. Foto SCP