Clowneske dreiging
-L.jpg)
Is dit een grap of om te huilen, vroeg ik mij onlangs af. Ik zag op mijn Tv-scherm twee keurig geklede mannen, heren zou je bijna zeggen, rollebollend met elkaar slaags. Het maakte een tamelijk clowneske indruk. Daarom kon ik mijn oren bijna niet geloven toen de presentator mij wijsmaakte dat de uiteindelijk winnaar de heer Donald Trump was. Maar in tijden van nepnieuws weet een mens niet meer wat hij moet geloven. Trump is in ieder geval wel de pas verkozen president van het machtigste land ter wereld. Met de grootste economie, met het grootste leger ter wereld en met een fors kernwapenarsenaal.
Trump is het stereotype van de moderne superkapitalist die ervan houdt andere mensen te shockeren. Volgens Naomi Klein is hij de ultieme Shock Doctrine in hoogsteigen persoon, als logisch gevolg van veertig jaar neoliberalisme. De klimaatcrisis, de toenemende sociale ongelijkheid, de ene schok na de andere laat de mensen verweesd achter. De samenstelling van zijn regeringsploeg zegt alles: miljonairs en neoliberalisten. Die ontkennen unaniem de menselijke rol in de klimaatopwarming bijvoorbeeld. Logisch, want de klimaatverandering erkennen is erkennen dat het neoliberalisme gefaald heeft, aldus Klein.
De Vlaamse onderzoeksjournalist Thomas Decreus gebruikt inmiddels liever de term Trumpisme. Maar in wezen borduurt dit Trumpisme gewoon voort op het aloude neoconservatisme. Dat is de andere kant van dezelfde medaille als die van het neoliberalisme. De neoconservatieve strategie is gebaseerd op het creëren van angst, onzekerheid, polarisatie en vijandbeelden. Maar het Trumpisme flirt daarentegen ook graag met autoritaire regimes en Poetin is de lieveling van veel Trumpisten.
In zijn boek De luistervink wijst John LeCarré op het verschijnsel dat hij uitbuiting zonder verantwoordelijkheid noemt. Het neoconservatisme is altijd een kleine maar financieel zeer krachtige beweging geweest. En het is een plunderaarsbeweging. De ongeremde macht en gretigheid van een bedrijfsleven dat door zijn financiële macht en omvang niet meer beheerst kan worden door de politiek. Dat in staat is hele samenlevingen te ontwrichten, aldus LeCarré.
Door al deze ontwikkelingen wordt de democratie steeds verder uitgehold. Democratie dat toch als het voorbeeldmodel wordt beschouwd voor een geweldloos en beschaafd omgaan met verschillen en geschillen in de samenleving. Maar alle voorspellingen en waarschuwingen ten spijt lijkt zodoende een allesvernietigende kernoorlog geleidelijk aan meer in beeld te komen. Clownesk of niet, dan zal ons allen het lachen snel vergaan. Maar vluchten kan dan niet meer!
Rein Heijne is Bestuurslid Huis van Erasmus
De boemerang van oorlog en geweld – Een hedendaagse samenspraak over Erasmus’visie op oorlog en vrede.( ISBN 978 90389 2572 1) kost € 13.00 (incl. verzendkosten) en is te bestellen via boemerang@huisvanerasmus.nl
