Macron: Het voorbestaan van Europa hangt af van onze keuze
De wereld in en rond Europa is veel sneller veranderd dan we dachten de laatste zeven jaar. Dat zei de Franse president Emanuel Macron op 26 april jl. in zijn redevoering op de Sorbonne Universiteit in Parijs. Die redevoering werd gehouden zeven jaar nadat hij aantrad als president. Bij die gelegenheid sprak hij over de uitdagingen van een snel veranderende wereld. Maar, zo stelt de president na het opsommen van alles wat in die periode van dat laatste driekwart decennium bereikt is: de veranderingen zijn nog veel sneller gegaan dan we dachten, militair en op het gebied van oorlog, economisch en technisch en cultureel.
Op al die punten gaat de Franse president redelijk uitvoerig in maar laten wij beginnen met een onderdeel van de culturele verandering: dat wat er in het leven van kinderen en volwassenen veranderd is door sociale media .
Cultuur: we moeten de digitale ruimte opnieuw beschaven
Emanuel Macron: We moeten de controle over het leven van onze kinderen en tieners in Europa terugpakken en de digitale zelfbeschikking [pas] toestaan vanaf 15-jarige leeftijd, en niet eerder. We moeten van [sociale media] platforms eisen dat ze bepaalde websites modereren of sluiten.
En dan moeten we, veel hartstochtelijker, de digitale ruimte opnieuw beschaven. Waar we racistische, antisemitische en haatzaaiende uitlatingen verbieden, moeten we deze met evenveel kracht verbieden in de digitale ruimte, waar het vermoeden van anonimiteit leidt tot het ontmoedigen van haat. Dit is een beschavings- en democratische strijd. Wij moeten er als Europeanen tegen vechten. Het is essentieel, en ik zeg het hier, in het hart van de strijd die we moeten voeren.
Een ander aspecten van cultuur die in zijn speech aan de orde komen zijn de grenzen van Europa en daarmee automatisch samenhangend migratiepolitiek.
Europa is begonnen het bestaan van zijn grenzen duidelijk te herbevestigen. Europa is een genereus idee, gebaseerd op het vrije verkeer van mensen en goederen. Soms is het land echter vergeten de verantwoordelijkheid te nemen voor zijn buitengrenzen en deze te beschermen – niet als ondoordringbare forten, maar als grenzen tussen binnen en buiten. Er kan geen soevereiniteit bestaan zonder grenzen. En Macron heeft het over een bredere politieke gemeenschap die ook bijvoorbeeld Groot Brittanie, omvat.
Economie: Het speelveld is snel aan het veranderen
Macron heeft het onvermijdelijk over de grote veranderingen in de wereldeconomie, de wereldhandel, de verdeling van grondstoffen, het toegenomen protectionisme van zowel China als de VS, de technologische uitdagingen.
Macron: de digitale transitie, kunstmatige intelligentie, het milieu en het koolstofvrij maken – vinden nu plaats, en de herverdeling van productiefactoren vindt nu plaats. En de vraag of Europa wel of niet een krachtpatser van innovatie, onderzoek en productie zal zijn, speelt zich nu af. Omdat de aanval op de liberale democratieën, op onze waarden – ik zeg dit in deze plaats van kennis [de universiteit] – op wat de basis vormt van de Europese beschaving, een bepaalde relatie met vrijheid, rechtvaardigheid en kennis, zich nu afspeelt of niet.
Hij vervolgt: Het risico is dus dat Europa achterop raakt. We beginnen dit al te zien, ondanks onze inspanningen. Tussen 1993 en 2022 is het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking in de Verenigde Staten met bijna 60% gestegen. Europa is met minder dan 30% gegroeid. Dit was nog voordat de Verenigde Staten de Inflation Reduction Act hadden aangenomen, een grootschalig beleid om industrieën aan te trekken en alle groene industrieën en technologieën te subsidiëren. [...] De twee leidende internationale machten [de VS en China] hebben besloten de handelsregels niet langer te respecteren.
Amerikaanse bescherming door dik en dun is onzeker
We moeten als Europa voor ons zelf kunnen zorgen. Amerika heeft andere prioriteiten, zegt Macron. Wie er ook wint in Amerika, Biden of Trump. Het gaat de VS om stabiliteit in het land zelf en wat buitenland betreft om China. Macron: Europa is de komende jaren en decennia geen geopolitieke prioriteit [voor de VS] , hoe sterk ons bondgenootschap ook is en hoe gelukkig we ook mogen zijn met een regering die zeer betrokken is bij het Oekraïense conflict. En dus zijn de dagen dat Europa zijn energie en meststoffen uit Rusland koopt, het outsourcen [van productie en diensten] aan China en voor zijn veiligheid op de VS vertrouwt, voorbij.
Afschrikking is nodig
Strategische ambivalentie is de dreiging die uitgaat van het feit dat in een machtsconflict tussen twee staten een van de staten in het midden houdt waar de grenzen van zijn optreden liggen. Van die ambivalentie - niet weten wat je aan een sterke tegenstander hebt zal hij terugslaan of niet in een bepaalde situatie - gaat meer dreiging en dus ook afschrikking uit dan als dat de tegenstander weet waar precies de grenzen - de red lines- liggen. In een tijd van vrede heb je geen strategic ambivalence nodig . In een tijd van oorlog wel. Dat bedoeld Macron met het volgende:
Ik ga volledig uit van de beslissing die ik op 26 februari in Parijs heb genomen om strategische dubbelzinnigheid opnieuw in te voeren. Waarom? Omdat we te maken hebben met een macht die geen remmingen meer kent, die een Europees land heeft aangevallen, niet langer betrokken is bij een speciale operatie, en ons niet langer wil vertellen wat haar grenzen zijn. Waarom zouden we elke dag moeten zeggen wat onze strategische grenzen zijn? Als we zeggen dat Oekraïne de voorwaarde is voor onze veiligheid, dat wat er in Oekraïne op het spel staat meer is dan de soevereiniteit en territoriale integriteit van dit toch al belangrijke land, maar de veiligheid van de Europeanen, hebben we dan grenzen? Nee. En dus moeten we geloofwaardig zijn, afschrikken, aanwezig zijn en doorgaan met onze inspanningen.
Macron vervolgt: Maar deze oorlog, waarbij een nucleair bewapende macht betrokken is die deze dreiging in haar retoriek gebruikt, is ongetwijfeld slechts de eerste manifestatie van de geopolitieke spanningen waarmee Europa moet leren leven.
Omslagpunt voor Europa
Macron: De kwestie van vrede en oorlog op ons continent, en van ons vermogen om onze veiligheid te garanderen of niet, speelt op dit moment. De grote transformaties – de digitale transitie, kunstmatige intelligentie, het milieu en het koolstofvrij maken – vinden nu plaats, en de herverdeling van productiefactoren vindt nu plaats. En de vraag of Europa wel of niet een krachtpatser van innovatie, onderzoek en productie zal zijn, speelt zich nu af. Omdat de aanval op de liberale democratieën, op onze waarden – ik zeg dit in deze plaats van kennis – op wat de basis vormt van de Europese beschaving, een bepaalde relatie met vrijheid, rechtvaardigheid en kennis, zich nu afspeelt of niet. Ja, we staan op een omslagpunt en ons Europa is sterfelijk. Simpel gezegd: wij [de Europeanen van nu] moeten het doen.
Meer info: Emmanuel Macron: Europe—It Can Die. A New Paradigm at The Sorbonne
