Nacht van de filosofie

Op de Nacht van de Filosofie 2022 is de Nederlandse boekpresentatie van de baanbrekende wereldwijde bestseller Dawn of Everything van David Graeber en David Wengrow. Paul Verhaeghe presenteert zijn speciaal de de Maand geschreven essay over het thema Intieme vreemden en de Franse filosoof Charles Pepin laat zien wat zelfvertrouwen in essentie is.

entree
Zaal en Livestream 25,-

studenten en Rotterdampas
Zaal 20,-

Zaal- en Livestream Tickets

Ontdek met Katharina Bauer in een workshop of je authentiek bent, maar misschien ben je wel een vreemde voor jezelf als je ten prooi bent gevallen aan ressentiment, waar Sjoerd van Tuinen over vertelt. Dompel je onder in het krimpdenken van The Incredible Shrinking Man van Arne Hendriks. Maak kennis met hoogtepunten uit de filosofische literatuur op de boekenveiling of neem deel aan twee interactieve kunstinstallaties Narcissus en Aeschylos  en De Intimitent. En bij de Eerste Hulppost voor filosofische vragen van Anke Verhoeff en Ariane van Heijningen kun je intiem nadenken over vreemden… Jonge Denkers des Vaderlands Fabienne Touset en Merel Hoffman dragen een column voor. Het programma wordt nog aangevuld, maar koop alvast een kaartje, de Nacht is elk jaar uitverkocht!

Bij aankoop van een ticket voor de Nacht van de Filosofie kun je een gratis themanummer van Filosofie Magazine (de Maand van de Filosofie) aanvragen. De actie loopt tot 22 maart. In de ticketmail vind je hoe je dat doet.

Let op: via de livestream zijn alleen de programmaonderdelen in de Grote Zaal te zien.

The dawn of everything: een nieuwe geschiedenis van de mensheid – met David Wengrow

David Graeber en David Wengrow halen in The dawn of everything het gangbare verhaal over de menselijke geschiedenis fundamenteel onderuit. De verhalen van Francis Fukuyama, Jared Diamond, Steven Pinker en Yuval Noah Harari over onze geschiedenis kloppen niet. Wengrow en Graeber beschrijven een veel boeiender, inclusiever en geëmancipeerder beeld van de mensheid.

Filosofisch bevat het boek baanbrekende inzichten, zoals dat Indianen via reisverslagen en Rousseau een belangrijke invloed op de Verlichting hadden. Of dat op basis van recent archeologische onderzoek geconcludeerd kan worden dat diverse grote steden in de oudheid geen centraal gezag kenden. Het boek geeft daarmee nieuwe handvaten voor hoe we de problemen van komende decennia kunnen aanpakken. David Wengrow wordt geïnterviewd en beantwoordt vragen uit het publiek.

‘Fascinerend, tot nadenken stemmend, grensverleggend. Een boek waar nog jaren over gediscussieerd zal worden.’
– Rutger Bregman

‘Baanbrekend en brutaal… Een opwindende leeservaring.’
– The Guardian

David Wengrow is hoogleraar vergelijkende archeologie aan het Institute of Archaeology, University College London en is gasthoogleraar aan de New York University. Hij is auteur van drie boeken en doet archeologisch veldwerk in verschillende delen van Afrika en het Midden-Oosten.

David Graeber † was hoogleraar antropologie aan de London School of Economics. Hij is auteur van o.a. Bullshit Jobs en schreef voor onder meer Harper’s Magazine en The Guardian. Hij was een iconisch denker en gerenommeerd activist.

Intieme vreemden – Paul Verhaeghe

Het thema van de Maand van de Filosofie 2022 is ‘intieme vreemden’ en Paul Verhaeghe schrijft het Essay van de Maand hierover.

Hoe vertrouwd een vriend, geliefde, huisdier of huis ook is, op een dag kunnen zij ons toch vreemd voorkomen. ‘Intieme vreemden’, zoals Lillian Rubin het noemde. Alsof er onder de intieme nabijheid iets vreemds verborgen zit, dat aan de oppervlakte komt. Zelfs voor jezelf kun je plots een vreemde zijn. Staat die vreemdheid intimiteit in de weg? Of is deze juist de voorwaarde voor intimiteit? En brengt technologie ons nader tot elkaar of vervreemdt deze ons van de ander en onszelf? Intimiteit en vreemdheid zijn ook aan de orde in de ontmoeting met onbekenden of met mensen die andere opvattingen of achtergronden hebben. Hoeveel intimiteit kan zo’n ontmoeting aan? Is hoffelijke afstandelijkheid niet een betere garantie voor het waarderen van verschil?

Welke impact hebben maatschappelijke veranderingen als de digitalisering van de leefwereld, de komst van migranten en vluchtelingen, en de klimaatverandering op intimiteit en vreemdheid? Welk effect hebben lockdowns op hoe we ons lichamelijk en in ons denken verhouden tot nabije en verre anderen?

Paul Verhaeghe is hoogleraar aan de Universiteit Gent. Daarnaast is hij praktiserend psychoanalyticus. Hij is auteur van verschillende boeken over mens en maatschappij, waaronder Liefde in tijden van eenzaamheid, Identiteit, Autoriteit en Intimiteit. Recent verscheen zijn essay Houd afstand, raak me aan. Zijn werk is in meerdere talen vertaald.

Workshop authenticiteit – Katharina Bauer

Veel mensen zijn op zoek naar ‘hun kern’, maar volgens de filosoof Sartre kun je alleen maar proberen een rol goed te spelen en een authentieke indruk te maken. Is het überhaupt mogelijk – en wenselijk – om “echt” jezelf te zijn? Kan je de auteur van je eigen toneelstuk zijn en jezelf als een authentiek kunstwerk creëren? Komt het streven naar authenticiteit neer op “wees gewoon jezelf” of “wees de best mogelijke versie van jezelf”? In deze workshop bediscussiëren we wat authenticiteit is, wat het ideaal om zelf authentiek te zijn of te leven behelst en wat de relatie is tussen authenticiteit, autonomie en integriteit.

Katharina Bauer is universitair docent Praktische Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze promoveerde summa cum laude op theorieën van de gift. Momenteel doet ze onder andere onderzoek naar moderne ethische idealen, zelfverbetering en technologieën van mensverbetering.

Zelfvertrouwen – Charles Pepin

De Franse filosoof Charles Pepin schreef het boek Zelfvertrouwen, waarin hij laat wat wat dit in essentie is. Hij gaat hiervoor te rade bij antieke denkers als Marcus Aurelius, bij moderne filosofen, zoals Emerson en Nietzsche, en bij de denkers van nu. Hij vergelijkt de inzichten van de filosofen met die van de psychologen. Ook kijkt hij hoe topsporters, kunstenaars en anderen zelfvertrouwen interpreteren en bij zichzelf opwekken. Duidelijk wordt dat zelfvertrouwen nauw samenhangt met vertrouwen in de ander en … het blijkt leerbaar!  Pepin houdt een korte lezing en gaat in gesprek met het publiek. Voertaal: Engels.

Charles Pepin is schrijver en filosoof. Zijn boeken zijn in meer dan twintig talen verschenen. Hij heeft een maandelijkse rubriek in het Franse Philosophie Magazine, maakt podcasts en is geregeld als opiniemaker in de Franse media te vinden.

Ressentiment – Sjoerd van Tuinen

Ressentiment wordt gezien als een van de belangrijkste drijfveren van populisme. Maar ook in allerlei andere conflicten tussen mensen speelt het een grote rol, zoals te zien is in vele afleveringen van De Rijdende Rechter. Friedrich Nietzsche gaf het woord ressentiment zijn huidige betekenis, een zelfvergiftiging van de geest door onvervulde wraakgevoelens. Sjoerd van Tuinen doet onderzoek naar de rol van ressentiment in de politiek. Hoe is ressentiment te herkennen? Is er steeds meer ressentiment en dreigt het de politiek over te nemen? En wat is er tegen te doen?

Sjoerd van Tuinen is docent Wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij publiceerde diverse papers over ressentiment en in 2022 verschijnt zijn boek over ressentiment in de politiek.

The Incredible Shrinking Man – Arne Hendriks

Sinds de Verlichting en vooral vanaf de opkomst van de economie is er een sterke nadruk op groei. Tegenwoordig bekritiseren veel denkers dit principe, vooral vanwege het milieuprobleem. Vijftien jaar geleden starte kunstenaar Arne Hendriks The Incredible Shrinking Man, een prijswinnend onderzoek naar de mogelijkheden om een mens te creëren van vijftig centimeter, een mens die beter op aarde past. Hij richt zich op het ‘herprogrammeren’ van onze vaak primaire reacties op groei en krimp, door ons denken hierover te ontregelen en bewust te maken van diepgewortelde angsten en verlangens.  Hendriks heeft zijn denken hierover vertaald in een bijzondere en humoristische theaterlezing We moeten minder, maar kunnen en willen we dit wel? Zie ook www.the-incredible-shrinking-man.net/?page_id=286.

Eerste Hulp bij Filosofische Vragen – Anke Verhoeff en Ariane van Heijningen

Wie staat voor jou dichtbij, wie niet? Wat maakt intiem, wat maakt vreemd? Filosofische vragen over alle mogelijke levenskwesties kun je onderzoeken. De Rotterdamse ‘hulp-in-het-denken-verleners’ van de Filosofische Praktijk Nederland helpen je nadenken over wat ‘Intieme Vreemden’ voor jou betekent. Wat zeg je daar eigenlijk? Wat is hier precies aan de hand? Ontdek het….! U kunt zich hier aanmelden voor een sessie van een half uur, geef aub aan op welk tijdstip u wilt komen.

Anke Verhoeff heeft een lange en brede ervaring als leidinggevende, coach en docent. Als praktisch filosoof begeleidt zij het kritisch bevragen van complexe vraagstukken in organisaties en het denkonderzoek over levensvragen van particulieren.

Ariane van Heijningen is praktisch filosoof en begeleidt vanuit die rol zowel individuen als organisaties in hun ontwikkeling. Ze coacht bestuurders en managementteams, begeleidt complexe onderzoeksgesprekken en helpt stagnerende samenwerkingen vlot te trekken. Zie www.denkplaats.nl

Narcissus en Aeschylos

Op het podium in de Grote Zaal kan een bezoeker zichzelf in spiegels bekijken. Tegelijkertijd wordt deze bekeken door het publiek in de zaal. Wat is er sterker: jouw spiegelbeeld of de blikken van de bezoekers? Wint Narcissus of Aeschylos (=schaamte)? Concept en realisatie: Rasmi Bolk, student filosofie EUR.

De Intimitent

In een hoek van de Grote Zaal staat een tent. Bezoekers die vreemden van elkaar zijn worden uitgenodigd korte tijd bij elkaar hierin plaats te nemen. Voelt het vreemd of intiem? Concept en realisatie: Rasmi Bolk, student filosofie EUR.

Vliegende filosofen

Hoe zou het zijn om wereldberoemde filosofen te ontmoeten? De Nacht van de Filosofie maakt het mogelijk: studenten wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit verbeelden hun favoriete filosoof en gaan in gesprek met het publiek. Ontmoet Michel Foucault of Albert Camus.

Boekenveiling

Baanbrekende, belangrijke en bizarre filofische boeken worden per opbod verkocht. Maar niet voordat het bijzondere verhaal van elk boek is verteld. Zowel van gevestigde als opkomende auteurs als:
– Utopia ~ Thomas More
– Identity & Violence ~ Amartya Sen
– Mythen ~ Plato
– Kleine Filosofie van de volmaakte mens ~ Bas Heijne (dit boek is een verzameling aan essays van o.a. Peter Singer, Slavoj Zizek en Peter Sloterdijk.)
– Het laboratorium in je hoofd ~ Sebastien Valkenberg
– Geschiedenis van de Griekse filosofie ~ Luciano de Crescenzo

De opbrengst zal gaan naar Stichting Lezen en Schrijven: https://www.lezenenschrijven.nl/. Concept en realisatie : filosofische studievereniging ERA.

De Jonge Denkers

 De Jonge Denkers van Nederland zijn winnaars van een landelijke column-wedstrijd voor filosofieleerlingen en mengen zich dit jaar volop in het filosofische debat. Merel Hoffman en Fabienne Touset zullen korte columns voordragen.

De Jonge Denkers worden mogelijk gemaakt door Lemniscaat, Trouw, Stichting Maand van de Filosofie en de VFVO.