Rotterdam Cultural Histories #17: Kunstenaars als stadsmakers, de casus Kaus Australis

Kunstenaars hebben een cruciale rol gespeeld in de culturele ontwikkeling van Rotterdam. Als makers, en als stadsmakers. RCH #17 bevraagt hoe die rol in de stad mogelijk blijft.

Het huidige landschap van Rotterdamse kunstinstellingen ontstond pas vanaf de jaren ’90. Al sinds eind jaren ’70 geven kunstenaars zelf vorm aan het kunstklimaat in de stad. Kunstenaarsinitiatieven zorgen voor werkruimte, presentatiemogelijkheid, lokale samenwerking, internationale uitwisseling en bevlogen modellen van zelforganisatie. Steeds opnieuw bundelen makers hun krachten om hun creativiteit niet alleen te investeren in eigen werk, maar in te zetten om de condities te creëren waarin kunst en cultuur zich kunnen ontwikkelen. Dat was in Rotterdam elementair – en mogelijk.

Kaus Australis is een sprekend voorbeeld van de manier waarop kunstenaars ruimte maken voor kunst. Een collectief ontwikkelde in 1993 een model voor zelfbouw-ateliers. Het werd een plek waar kunstenaars groot kunnen werken, met internatio-naal bekende gastateliers, exposities en een gastvrije keuken. Een plek die waarde gaf aan een verwaarloosde uithoek van de stad. In deze presentatie wordt inzichtelijk gemaakt hoe dat mogelijk was en welke inspanning zo’n project met zich meebrengt.

De exploderende vastgoedmarkt brengt deze plek nu in verdrukking. Kaus Australis is gesommeerd haar gebouw op te doeken. RCH#17 is een steunbetuiging aan de actie voor een nieuwe locatie. Maar ook een oproep tot een bredere discussie. Al decennia wordt gesproken over het belang van ‘incubatieplaatsen’ en een duurzaam cultureel ‘ecosysteem’. Recent noemde de International Advisory Board Cultuur de ruimte voor grassroots initiatieven nog de kracht van Rotterdam. Maar de stad is op een kantelpunt beland. Wat betekent de huidige vastgoedpolitiek voor Rotterdam als vestigingsstad voor makers? Zou het model van Kaus Australis anno 2020 nog mogelijk zijn? Hebben kunstenaars nog invloed op het maken van de stad?

Samenstellers van RCH #17 zijn kunstenaars Sandro Setola en Chris van Mulligen. Hun presentatie vertelt over Kaus Australis, maar wil ook met een groeiende tijdlijn de aanhoudende discussie over de noodzaak van ruimte voor kunstenaars en hun initiatieven zichtbaar maken. Wil je iets bijdragen aan deze tijdlijn? Neem contact met ons op via aletta@tentrotterdam.nl.

Rondom RCH#17 en Kaus Australis worden de komende maanden verschillende events georganiseerd. Aankondiging volgt via tentrotterdam.nl en kausaustralis.org.

Deze tentoonstelling is de 17e editie van Rotterdam Cultural Histories, een samenwerkingsproject tussen Witte de With Centrum voor Hedendaagse Kunst en TENT, waarmee we onze gemeenschappelijke wortels in Rotterdam verkennen en zo de raakvlakken tonen tussen onze beide programma’s.