De psychologie en bijgeloof achter geluksgetallen

10 maart 2025 • 14:35 door incidentele auteur

Een gokje wagen is voor velen een geliefde vrijetijdsbesteding. Of het nu gaat om een potje poker met vrienden, een weddenschap op een sportwedstrijd of een bezoekje aan het casino: de spanning en potentiële winst maken het tot een populair tijdverdrijf.

Tegelijkertijd klampen veel mensen zich vast aan bepaalde rituelen en tradities. Zo hebben de meesten speciale geluksgetallen waarop ze altijd inzetten. Ook hebben ze vaak een aantal bijgelovige handelingen die ze steevast uitvoeren voor ze een gok doen.

Waar komen deze bijgelovige trekjes vandaan? En waarom blijven gokkers, ondanks het ontbreken van enig rationeel bewijs, hieraan vasthouden? In dit artikel duiken we in de psychologie achter geluksgetallen en bijgeloof in de gokwereld.

De statistische kans maakt niet uit

Veel gokkers bij Jacks NL Casino kiezen steeds weer hetzelfde getal, bijvoorbeeld hun geboortedatum of een getal dat eens eerder gewonnen heeft. Ze zijn ervan overtuigd dat dit getal meer kans maakt dan andere getallen.

Uit onderzoek blijkt dat deze overtuiging geen statistische basis heeft. Elk getal maakt evenveel kans. Toch blijven gokkers vaak jarenlang trouw aan hun ‘geluksgetal’.

De statistische kans op winst is voor elk getal gelijk. Toch ervaren veel gokkers het ene getal als ‘gelukkiger’ dan het andere. Dit laat zien dat er psychologische processen in het spel zijn die los staan van de rationele, statistische kans.

Illusie van controle

Eén belangrijke psychologische factor is de ‘illusie van controle’. Dit houdt in dat mensen denken meer controle te hebben over een situatie dan in werkelijkheid het geval is.

Gokkers met een geluksgetal hebben het idee dat ze de situatie beter onder controle hebben dan gokkers die telkens een willekeurig nummer kiezen. Door steeds hetzelfde getal te nemen creëren ze een gevoel van patronen en voorspelbaarheid.

Uit onderzoek blijkt dat dit gevoel van controle ervoor zorgt dat gokkers zich zekerder voelen over de uitkomst. Dit verhoogt hun motivatie en genot. Het maakt gokken tot een prettigere ervaring.

Ook bijgelovige rituelen, zoals drie keer met je voeten stampen voor een worp met de dobbelsteen, versterken dit controlegevoel. Gokkers ervaren een sterker verband tussen hun gedrag en de uiteindelijke uitkomst.

Confirmation bias

Een andere psychologische factor is ‘confirmation bias’ ofwel bevestigingsvertekening. Dit houdt in dat mensen meer gewicht geven aan informatie die hun overtuigingen of hypothesen bevestigt.

Stel een gokker gelooft dat de dobbelsteen met 7 zijn geluksgetal is. Als hij met deze dobbelsteen een paar keer wint, zal hij dit zien als bevestiging van zijn geluksgetal. Verlies met de 7 zal hij negeren of zien als een tijdelijke tegenslag.

Wint de gokker een keer met dobbelsteen 11, dan schrijft hij dit toe aan toeval in plaats van het speciale karakter van dit getal. Hij blijft ervan overtuigd dat de 7 magische krachten heeft, simpelweg omdat winstbevestiging meer gewicht krijgt.

Cognitieve dissonantie

Een laatste psychologisch fenomeen is ‘cognitieve dissonantie’. Dit verwijst naar de onprettige spanning die ontstaat als ons gedrag niet strookt met onze overtuigingen.

Stel een gokker gelooft al 20 jaar dat de 13 zijn geluksgetal is. Op een dag besluit hij toch eens een ander nummer te nemen. Hij verliest vervolgens. Dit zorgt voor een onprettig gevoel van cognitieve dissonantie.

Om die spanning op te heffen zal de gokker de nederlaag verklaren. “Zie je wel, ik had nooit van mijn vaste 13 af moeten wijken!” zo redeneert hij. Op die manier herstelt hij de harmonie tussen overtuiging en gedrag.

Psychologie verklaart hardnekkig bijgeloof

Bijgeloof bij gokken, in de vorm van geluksgetallen en rituelen, heeft dus een sterke psychologische basis. Het versterkt gevoelens van controle, zekerheid en harmonie.

Ook al is er geen rationeel bewijs dat bepaalde getallen of handelingen de kans op winst vergroten, op emotioneel vlak ervaren gokkers dat vaak wel zo. De menselijke geest is nu eenmaal vatbaar voor allerlei biases en vertekeningen.

Dit verklaart waarom zelfs in het hyperrationele domein van statistiek en kans, bijgeloof standhoudt. Gokkers blijven hun geluksrituelen trouw, want het verhoogt hun genot. En uiteindelijk draait gokken niet om ratio, maar om emotie.